Điều tiếc nuối khi Elon Musk rời chính quyền ông Trump

Tỷ phú Elon Musk phát biểu tại Phòng Bầu dục của Nhà Trắng ở Washington tháng 2/2025. Ảnh: Reuters.

Tỷ phú Elon Musk, người cố vấn cho Ban Hiệu suất Chính phủ (DOGE), thông báo rời khỏi chính quyền của Tổng thống Donald Trump hôm 28/5. Sau vài tháng dẫn dắt DOGE với mục tiêu tinh giản bộ máy và cắt giảm lãng phí, người sáng lập Tesla đã để lại một số tiếc nuối trong mắt những người theo dõi chính trường Mỹ.

Trong tuyên bố đăng tải trên mạng xã hội X, tỷ phú Elon Musk cho biết vai trò của ông trong chính phủ sắp kết thúc và cảm ơn Tổng thống Mỹ đã trao cơ hội để cắt giảm chi tiêu không hiệu quả. Dù vậy, ông cũng không giấu được nỗi thất vọng khi cho rằng dự luật cắt giảm thuế, tăng cường đầu tư an ninh vùng biên giới của Hạ viện Mỹ lại khiến DOGE bị cản trở trong quá trình hoạt động. Điều này làm nổi bật một mâu thuẫn nội tại trong cách tiếp cận cải tổ: một bên muốn cắt giảm và làm gọn bộ máy, một bên lại thúc đẩy những chính sách khiến ngân sách phình to.

Trong thời gian dẫn dắt DOGE, người sáng lập SpaceX đã thúc đẩy các biện pháp mạnh tay. DOGE từng tìm cách sa thải hàng loạt nhân sự thông qua đánh giá vai trò hay hiệu quả công việc. Cơ quan này còn đề xuất thu hẹp hoặc loại bỏ các tổ chức như USAID hay Cục Bảo vệ Tài chính Người tiêu dùng với lý do các cơ quan này “không còn cần thiết”.

Cuốn sách How Washington Really Works. Ảnh: Amazon.

Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng các bước đi của DOGE chưa thể đem lại một ảnh hưởng lâu dài và bền vững.

Theo cuốn sách How Washington Realy Works, trong môi trường chính trị liên bang, điều quan trọng nhất với các cơ quan chính phủ không phải là hiệu quả, mà là bảo vệ ngân sách và tồn tại. Tác giả Peters chỉ ra các bộ phận được lập ra vì tình huống khẩn cấp sẽ tìm mọi cách để tồn tại ngay cả khi lý do thành lập không còn. Công chức, để giữ việc, sẽ "giả vờ làm việc", vì nếu vấn đề được giải quyết, vị trí của họ cũng sẽ biến mất.

Cuốn How Washington Really Works được viết cách đây 45 năm, nhưng thực tế cho thấy gần như không có gì thay đổi ngoài quy mô phình to của chính phủ liên bang Mỹ. Một minh chứng rõ ràng là ngân sách liên bang đã tăng vọt từ 579 tỷ USD năm 1980 lên đến 6,8 nghìn tỷ USD vào năm ngoái.

Nếu những người thay thế tỷ phú Elon Musk trên cương vị cố vấn của DOGE không tiếp tục quá trình tinh gọn, những nỗ lực trước đó có thể quay về vạch xuất phát. Hy vọng giờ đây được đặt vào Russ Vought (Giám đốc Văn phòng Quản lý và Ngân sách). Ông đã ủng hộ các chính sách tinh giản và là bộ não của DOGE. Ngoài ra còn hơn 100 nhân viên cũng sát cánh với tỷ phú Elon Musk từ những ngày đầu sẽ ở lại. Dẫu vậy sự ra đi của người đứng đầu Tesla vẫn để lại nhiều tiếc nuối khi suốt thời gian qua ông đã trở thành biểu tượng của các cuộc tinh gọn.

How Washington Really Works không phải là cuốn sách dành cho những người nóng vội. Nó là cẩm nang cho những ai muốn cải tổ bộ máy nhà nước một cách bài bản, thông minh và có hiểu biết.

Đức Huy