Dinh dưỡng cải thiện các triệu chứng của hội chứng Sjögren

1. Tầm quan trọng của chế độ ăn với người mắc hội chứng Sjögren

Tổ chức Hội chứng Sjögren (Sjögren's Syndrome Foundation) có trụ sở tại Hoa Kỳ cho biết, hội chứng Sjögren là một bệnh tự miễn, trong đó các tế bào miễn dịch tấn công các tuyến ngoại tiết (tuyến nước bọt, tuyến mồ hôi, tuyến lệ...) dẫn đến các triệu chứng phổ biến nhất là khô miệng, khô mắt và khô da.

Các biểu hiện ngoài tuyến cũng có thể xuất hiện. Hội chứng Sjögren cũng có thể gây ra các vấn đề về hệ tiêu hóa như khó ăn (khó nuốt), GERD (bệnh trào ngược dạ dày thực quản), acid dạ dày (khó tiêu) và rối loạn chức năng của tuyến tụy, gan, những bộ phận cần thiết cho quá trình tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng. Mặc dù các triệu chứng này có khả năng ảnh hưởng đến tình trạng dinh dưỡng nhưng những thay đổi cụ thể về dinh dưỡng và chế độ ăn uống có thể cải thiện đáng kể các triệu chứng của hội chứng Sjögren.

Hội chứng Sjögren là một bệnh tự miễn dẫn đến các triệu chứng phổ biến nhất là khô miệng, khô mắt và khô da.

Chế độ ăn đóng vai trò quan trọng đối với người mắc hội chứng Sjögren, mặc dù không thể chữa khỏi bệnh nhưng có thể giúp giảm nhẹ các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Chế độ ăn đúng có tác dụng như sau:

Giảm khô miệng: Giảm lưu lượng nước bọt (xerostomia) đã được chứng minh là ảnh hưởng đến lựa chọn chế độ ăn uống của những người mắc hội chứng Sjögren. Khô miệng là triệu chứng phổ biến nhất của hội chứng Sjögren do đó chế độ ăn mềm, ẩm, dễ nuốt giúp giảm khó chịu khi ăn uống.Tránh thức ăn khô, cứng, cay nóng, có thể làm trầm trọng thêm tình trạng khô miệng.

Bảo vệ sức khỏe răng miệng: Khi không có nước bọt, đường sẽ bám vào răng và làm tăng sự phát triển của vi khuẩn và sâu răng, nhiễm trùng miệng. Hạn chế đường và thức ăn có tính acid, tăng cường vệ sinh răng miệng.

Giảm viêm: Hội chứng Sjögren là bệnh tự miễn, gây viêm toàn thân, duy trì chế độ ăn chống viêm có thể giúp giảm triệu chứng. Tăng cường rau xanh, trái cây, cá béo, dầu ô liu.

Hỗ trợ hệ tiêu hóa: Hội chứng Sjögren có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, gây khó tiêu, táo bón. Chế độ ăn giàu chất xơ, uống đủ nước giúp cải thiện tiêu hóa.

Duy trì năng lượng: Mệt mỏi là triệu chứng phổ biến của hội chứng Sjögren.Thực hiện chế độ ăn cân bằng, đủ chất dinh dưỡng giúp duy trì năng lượng.

Duy trì chế độ ăn đa dạng, giàu trái cây, rau và protein, giàu chất chống oxy hóa như acid béo omega-3 và vitamin E để giúp cải thiện các triệu chứng.

2. Tham khảo những thực phẩm nên ăn khi bị hội chứng Sjögren

Việc thích nghi với hội chứng Sjögren thường có nghĩa là hạn chế các lựa chọn chế độ ăn uống, tuy nhiên, điều này có thể dẫn đến suy dinh dưỡng và sụt cân. Vì vậy cần cố gắng duy trì chế độ ăn đa dạng, giàu trái cây, rau và protein, giàu chất chống oxy hóa như acid béo omega-3 và vitamin E để giúp cải thiện các triệu chứng theo thời gian.

Mặc dù quản lý dinh dưỡng cho các triệu chứng của hội chứng Sjögren chưa được nghiên cứu kỹ, tuy nhiên theo chuyên gia của tổ chức Sjögren, có bằng chứng cho thấy việc tăng lượng chất chống oxy hóa như acid béo omega-3 và vitamin E có thể có tác động tích cực đến lượng nước bọt tiết ra, khô mắt, cải thiện các triệu chứng khô miệng và tình trạng viêm.

Acid béo omega-3: Có trong các nguồn thực phẩm như cá ngừ, cá hồi và cá thu, các loại hạt như quả óc chó, đậu phộng, bơ đậu phộng và các loại dầu như dầu hạt cải, hạt lanh, dầu óc chó.

Vitamin E: Có trong các loại thực phẩm như hạt hướng dương, hạnh nhân, bơ hạnh nhân, quả bơ, rau bina, bí ngô butternut, bông cải xanh, dầu ô liu, cá hồi và tôm…

Acid béo omega-3 và vitamin E cũng có sẵn dưới dạng thực phẩm bổ sung nhưng chú ý chỉ mua thực phẩm bổ sung từ một nguồn có uy tín và tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ trước khi bắt đầu sử dụng một loại thực phẩm bổ sung chế độ ăn uống mới.

Tăng lượng chất chống oxy hóa như acid béo omega-3 và vitamin E có thể có tác động tích cực đến lượng nước bọt tiết ra, khô mắt, cải thiện các triệu chứng khô miệng và tình trạng viêm.

3. Thực phẩm nên tránh

Giảm lưu lượng nước bọt (xerostomia) đã được chứng minh là ảnh hưởng đến lựa chọn chế độ ăn uống của những người mắc hội chứng Sjögren, vì vậy nên tránh những thực phẩm sau:

Tránh thực phẩm khô, giòn:Những người bị chứng xerostomia nghiêm trọng có xu hướng tránh các loại thực phẩm giòn như rau sống, thực phẩm khô hoặc dai như thịt và bánh mì, các loại thực phẩm dính như bơ đậu phộng.

Tránh các đồ uống có đường: Soda, nước trái cây, trà đá có đường, đồ uống cà phê và bất kỳ đồ uống có tính acid nào có thể thúc đẩy sâu răng và xói mòn men răng. Xerostomia cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng. Nước bọt chứa các enzyme phân hủy đường trong những thứ chúng ta ăn, chất đệm trung hòa acid và khoáng chất để tái khoáng hóa răng. Khi không có nước bọt, đường sẽ bám vào răng và làm tăng sự phát triển của vi khuẩn và sâu răng.

Vvệc tránh một số loại thực phẩm nhất định có thể giúp giảm các triệu chứng và cải thiện sức khỏe tổng thể.

4. Các chuyên gia thuộc Tổ chức Hội chứng Sjögren khuyến nghị

Vì các triệu chứng như khô miệng có thể khiến những người bị hội chứng Sjögren chỉ chọn một số loại thực phẩm có thể dung nạp được nên việc tập trung duy trì chế độ ăn uống lành mạnh là vô cùng quan trọng. Điều này có nghĩa là ăn nhiều loại trái cây và rau quả, thịt nạc và/hoặc protein thực vật, ngũ cốc nguyên hạt, chất béo lành mạnh; tránh chất béo bão hòa, đường bổ sung và natri dư thừa càng nhiều càng tốt. Điều này thường khó thực hiện vì rau và các thực phẩm bổ dưỡng khác có kết cấu thô.

Một số cách có thể giúp cải thiện độ ngon miệng của thực phẩm bổ dưỡng. Tăng lượng protein hấp thụ bằng cách nấu bằng các phương pháp nấu ẩm như nướng trong chất lỏng, đun sôi và nấu chậm hoặc nấu bằng nồi áp suất. Tăng lượng rau hấp thụ bằng cách thêm nhiều loại vào súp, món hầm và sinh tố, nấu chín kỹ và ăn ở dạng nghiền hoặc ép lấy nước. Các khuyến nghị khác bao gồm tăng lượng acid béo omega-3 hấp thụ bằng cách ăn cá béo như cá hồi nhiều lần mỗi tuần và kết hợp các loại dầu lành mạnh như dầu ô liu và dầu hạt lanh.

Các khuyến nghị dinh dưỡng bổ sung để cải thiện các triệu chứng GERD do hội chứng Sjögren bao gồm:

Chọn nguồn protein nạc như thịt gia cầm, cá, đậu phụ và đậu.
Tránh xa các loại thực phẩm béo.
Tránh các thực phẩm có xu hướng làm trầm trọng thêm các triệu chứng bao gồm rượu, caffeine, thực phẩm có tính acid và thực phẩm cay.
Tránh ăn những bữa ăn lớn và ăn nhiều bữa ăn nhỏ hơn, thường xuyên hơn trong ngày.
Những thay đổi về lối sống có thể làm giảm các triệu chứng bao gồm bỏ thuốc lá, giảm cân (nếu thừa cân), đi bộ sau bữa ăn và kê cao đầu giường khi ngủ.

Thùy Vân