Dinh dưỡng đầy đủ – chìa khóa giúp trẻ phát triển chiều cao, trí tuệ và phòng suy dinh dưỡng

Vòng luẩn quẩn suy dinh dưỡng và hệ lụy lâu dài

Nghiên cứu cho thấy trẻ sinh ra nhẹ cân, suy dinh dưỡng có nguy cơ trở thành trẻ thấp còi, chậm phát triển thể chất và trí tuệ. Khi trưởng thành, những trẻ này dễ mắc các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, tiểu đường, tim mạch, thậm chí khả năng lao động cũng bị hạn chế.

Đặc biệt, nếu trẻ gái bị suy dinh dưỡng thì khi mang thai sẽ tiếp tục sinh ra thế hệ sau có cân nặng sơ sinh thấp, tạo thành vòng suy dinh dưỡng liên thế hệ kéo dài.

Bà mẹ mang thai và cho con bú cần bổ sung dinh dưỡng hợp lý.

Não bộ của trẻ bắt đầu hình thành từ tuần thứ 3 của thai kỳ và phát triển mạnh mẽ trong suốt giai đoạn bào thai. Từ tuần 20 đến khi chào đời, kích thước não bộ tăng gấp 6 lần, tế bào thần kinh kết nối phức tạp, tạo nền tảng cho khả năng học hỏi và trí nhớ.

Quá trình này cần sự cung cấp đầy đủ các dưỡng chất như acid folic, vitamin nhóm B, iod, sắt, kẽm, vitamin D và đặc biệt là DHA – một acid béo chuỗi dài tham gia cấu tạo tế bào não và võng mạc.

Nghiên cứu còn chỉ ra rằng, trẻ sinh nhẹ cân do mẹ thiếu dinh dưỡng có chỉ số IQ ngôn ngữ thấp hơn đáng kể so với trẻ đủ cân. Điều này khẳng định vai trò của dinh dưỡng trong thai kỳ đối với sự phát triển trí tuệ lâu dài.

Chiều cao của trẻ chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ chế độ ăn và tình trạng dinh dưỡng của mẹ. Canxi, vitamin D, protein chất lượng cao, kẽm và i-ốt là những vi chất không thể thiếu cho sự phát triển xương. Nếu thiếu hụt, trẻ dễ bị còi xương, chậm tăng trưởng và chiều dài sơ sinh thấp.

Phụ nữ mang thai cần bổ sung khoảng 1.200 mg canxi/ngày, đồng thời tắm nắng thường xuyên để hấp thu vitamin D. Trong khẩu phần của trẻ nhỏ, cần ưu tiên sữa và chế phẩm sữa, cá nhỏ ăn cả xương, trứng, rau xanh đậm và hoa quả tươi để bảo đảm nguồn vi chất

Phòng chống suy dinh dưỡng ngay từ thai kỳ

Suy dinh dưỡng bào thai, sinh non và cân nặng sơ sinh thấp là ba nguyên nhân chính làm tăng tỷ lệ tử vong sơ sinh. Một chế độ dinh dưỡng đầy đủ trong thai kỳ giúp bà mẹ tăng cân hợp lý (10–12kg/thai kỳ) và dự trữ năng lượng, tạo tiền đề cho sản xuất sữa sau sinh

Ngoài ra, bà mẹ cần uống bổ sung viên sắt và acid folic theo hướng dẫn của WHO: 60mg sắt + 400 mcg acid folic mỗi ngày từ khi biết có thai cho tới ít nhất 1 tháng sau sinh. Đây là giải pháp quan trọng để phòng chống thiếu máu, sinh non và dị tật ống thần kinh cho thai nhi.

Những dưỡng chất vàng cho trẻ nhỏ

Sắt: cần cho quá trình tạo máu, phòng thiếu máu thiếu sắt.

Acid folic: phòng dị tật ống thần kinh, hỗ trợ phát triển trí tuệ.

Canxi và vitamin D: xây dựng hệ xương chắc khỏe, phát triển chiều cao.

DHA: hỗ trợ phát triển não bộ, thị giác và tim mạch

Kẽm: tăng cường miễn dịch, hỗ trợ tăng trưởng.

I-ốt: phòng bệnh bướu cổ, đảm bảo sự phát triển trí tuệ

Dinh dưỡng đầy đủ không chỉ là bữa ăn no bụng, mà là sự kết hợp khoa học giữa năng lượng, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất thiết yếu. Từ việc chăm sóc thai phụ, nuôi dưỡng trẻ sơ sinh đến giai đoạn ăn bổ sung, mỗi lựa chọn đúng đắn sẽ góp phần xây dựng thế hệ trẻ em Việt Nam cao lớn, thông minh, khỏe mạnh, góp phần nâng tầm trí lực quốc gia.

Thực đơn mẫu 1 ngày giàu vi chất cho bà mẹ mang thai

Bữa sáng: 1 bát phở bò (giàu sắt, kẽm, protein), 1 ly sữa tươi bổ sung canxi.

Bữa phụ sáng: 1 quả chuối + 1 ly nước cam (vitamin C giúp hấp thu sắt tốt hơn).

Bữa trưa: Cơm, cá kho (cung cấp DHA, canxi), canh rau ngót nấu thịt nạc (sắt, acid folic), 1 đĩa bí đỏ xào dầu (vitamin A).

Bữa phụ chiều: 1 hũ sữa chua + 1 quả ổi (giàu vitamin C, kẽm).

Bữa tối: Cơm, thịt gà rang gừng (protein, kẽm), tôm rim (canxi, i-ốt), canh cua rau mồng tơi (canxi, folate), 1 cốc sữa.

Trước khi ngủ: 1 ly sữa ấm (canxi, protein).

Tổng năng lượng ~2.300–2.500 kcal, đủ dưỡng chất và vi chất cần thiết trong ngày.

Thực đơn mẫu cho trẻ 12–24 tháng

Bữa sáng: 1 bát cháo cá hồi nấu bí đỏ, thêm 5ml dầu ăn (DHA, vitamin A, chất béo).

Bữa phụ sáng: 1 quả chuối nghiền.

Bữa trưa: Cơm nát trộn thịt gà băm + canh rau ngót nấu tôm băm (sắt, kẽm, canxi), 1 thìa dầu mè.

Bữa phụ chiều: 1 hũ sữa chua + 1 miếng xoài chín.

Bữa tối: Cháo thịt bò nấu rau cải, thêm dầu ăn; 1/2 quả trứng gà hấp.

Trước khi ngủ: 150 ml sữa công thức hoặc sữa mẹ.

PV