Đình Thượng Thanh Nộn - Khơi dậy nội lực cộng đồng từ di sản thế kỷ VI

Lễ hội Khánh hạ tại Đình Thượng

Hồn cốt ngôi đình

Theo các tài liệu sử học, Đình Thượng (Thanh Sơn) là một trong những ngôi đình hiếm hoi có niên đại khởi nguồn từ thế kỷ VI. Với dáng vẻ cổ kính, nằm khiêm nhường mà uy nghiêm, đây không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng mà còn là nơi lưu giữ nhiều báu vật vô giá, đặc biệt là các hiện vật từ thời nhà Lý.

Năm 571 (thế kỷ VI), sau khi giúp vua đánh giặc, được vua cho về thăm quê, Ngài đã cho xây dựng ngôi linh từ ngay trên nền ngôi nhà cũ nơi mình sinh ra và lớn lên. Sau đó, Ngài xuất tiền mua thêm ruộng, chia cho dân cày cấy để làm nguồn hương khói về sau. Trải qua bao biến thiên của lịch sử, người dân trong làng luôn coi việc gìn giữ ngôi đình là trách nhiệm thiêng liêng – vừa để tưởng nhớ công đức tiền nhân, vừa là nơi gắn kết cộng đồng, vun đắp tình làng nghĩa xóm.

Đình Thượng – kiến trúc cổ kính, linh thiêng

Nằm trong khuôn viên rộng hơn 1 ha, với tổng thể kiến trúc gồm cổng đình, giếng nước, sân, vườn…, Đình Thượng mang đậm nét hồn quê, tôn thêm vẻ cổ kính và uy nghiêm. Ngôi đình hiện vẫn lưu giữ nhiều vật liệu cổ quý như cột, trụ bằng gỗ lim; nền móng bằng gạch cổ; bia đá ghi dấu tích lịch sử… Đặc biệt, đình còn bảo tồn được một số hiện vật quý từ thời Lý như ngai thờ, áo chầu cổ và hòm công tác của Ngài.

Với sự chung tay gìn giữ của dân làng, các giá trị văn hóa của ngôi đình luôn được trân trọng và phát huy. Đình không chỉ là biểu tượng tinh thần mà còn là nơi tổ chức các sinh hoạt văn hóa, lễ hội truyền thống, góp phần bồi đắp đời sống tinh thần của cộng đồng. Ghi nhận những giá trị lịch sử, văn hóa đó, ngày 22/3/1993, Bộ Văn hóa – Thông tin đã ban hành Quyết định công nhận Đình Thượng là Di tích Lịch sử – Văn hóa cấp Quốc gia.

Đại diện chính quyền cùng khách thập phương về dự Lễ hội

Phát huy giá trị di sản trong đời sống hôm nay

Sau khi được công nhận di tích, người dân Thanh Nộn càng ý thức rõ hơn trách nhiệm giữ gìn và phát huy giá trị của ngôi đình. Đây không chỉ là niềm tự hào mà còn là động lực để các thế hệ tiếp nối gìn giữ truyền thống cha ông.

Chia sẻ với chúng tôi, ông Phạm Văn Duyên – người trực tiếp trông coi đình – cho biết: “Tôi được dân làng tin tưởng giao nhiệm vụ trông nom ngôi đình. Phần ruộng gần hai sào do Đức Thánh để lại, dân làng tổ chức đấu thầu sản xuất, lấy kinh phí tu bổ đình và lo hương khói những ngày lễ, giỗ. Những năm gần đây, đời sống kinh tế của người dân khấm khá hơn, nên việc đóng góp xây dựng đình cũng thuận lợi hơn. Trong năm nay, chúng tôi đã thay mới một số câu đầu, hoành phi; lát lại sân, trát lại tường rào cho khang trang, sạch đẹp. Mỗi dịp lễ hội, bà con rất phấn khởi. Nhìn cảnh quan khang trang, linh thiêng, thấy du khách thập phương và con em xa quê về chiêm bái với lòng thành kính, tôi càng thấm thía trách nhiệm gìn giữ những giá trị quý báu của ngôi đình.”

Vị đại diện người cao tuổi của làng, trình bày bài “Tương Bình Phú”

Dâng vật phẩm lên hướng án, một trong những nghi lễ quan trọng của Lễ hội

Ông Phạm Văn Duyên, cùng du khách và dân làng chiêm ngưỡng áo chầu cổ

Ông Phạm Quang Vinh, Trưởng Tiểu ban Quản lý di tích Đình Thượng (người đứng bên phải)

Dù bận rộn với vai trò Bí thư Chi bộ, Tổ trưởng tổ dân phố, kiêm Trưởng Tiểu ban Quản lý Di tích Đình Thượng, ông Phạm Quang Vinh vẫn luôn tận tâm với công việc. Ông cho biết: “Từ năm 2023 đến 2025, chúng tôi đã huy động được gần 1 tỷ đồng từ nhân dân; bên cạnh đó, Nhà nước cũng đầu tư hơn 700 triệu đồng để tu bổ phần Hậu cung bị xuống cấp. Trong dịp lễ hội năm nay, chúng tôi chú trọng khôi phục các môn thể thao truyền thống gắn với thần tích của Thành hoàng – vốn là người con nhà võ – như đấu vật, ném quần, cờ tướng. Ngoài ra còn có các chương trình văn nghệ do con em quê hương đang công tác ở Trung ương về biểu diễn. Hiện nay, ngôi đình đã khang trang hơn rất nhiều. Tuy nhiên, để đáp ứng nguyện vọng của nhân dân và phục vụ tốt hơn các nghi lễ, chúng tôi dự kiến di chuyển hai tòa Tả vu, Hữu vu sang hai bên nhằm mở rộng sân lên khoảng 600 m² (hiện chỉ khoảng 300 m²), đồng thời chỉnh trang bia đá, bình phong và tu sửa những vị trí cột lim bị xuống cấp, để di tích xứng tầm di sản cấp Quốc gia.”

Đoàn rước kiệu ra khỏi cổng Đình

Hành trình đoàn rước kiệu từ Đình Thượng đến Đình Hạ

Lễ hội Đình Thượng tuy đã khép lại, nhưng những dư âm tốt đẹp vẫn còn đọng lại trong lòng người dân và du khách. Đó chính là niềm tự hào, là sợi dây kết nối thiêng liêng, khơi dậy nội lực cộng đồng, góp phần bảo tồn di sản và xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh.

Quang Tuấn