Phát triển sản phẩm du lịch cho ẩm thực Huế

Một gian hàng tại Liên hoan Ẩm thực quốc tế - Huế 2025

Không chỉ dừng lại ở vinh danh

Giữa không gian rộn ràng của Liên hoan Ẩm thực quốc tế - Huế 2025, tổ chức từ ngày 18 - 21/12, chúng tôi gặp một nữ du khách nước ngoài bước qua từng gian hàng. Cô dừng lại quan sát một số gian hàng rồi rời đi, thứ cô mua chỉ là một bì bánh ép Huế. Qua lời phiên dịch của hướng dẫn viên, nữ du khách bày tỏ sự tiếc nuối: “Tôi muốn tìm kiếm nét đặc trưng của món Huế, nhưng dường như ở đây ẩm thực đường phố được bày bán nhiều hơn”.

Chia sẻ ấy không chỉ là “lời nói, gió bay” mà rất đáng suy ngẫm, bởi chỉ vài ngày trước đó (ngày 6/12), chuyên trang TasteAtlas xếp Huế ở vị trí 36 trong 100 thành phố có đồ ăn ngon nhất thế giới. Trước đó, năm 2024, Huế cũng từng xếp thứ 35, vượt qua nhiều địa danh thuộc những “cường quốc ẩm thực” như Mexico hay Brazil. Danh xưng hay những xếp hạng ấy càng khiến người ta trăn trở về nghịch lý: Ẩm thực Huế được thế giới ghi nhận, nhưng trải nghiệm ẩm thực dành cho du khách tại chỗ vẫn chưa thực sự tương xứng.

Thực tế, thời gian qua, một số doanh nghiệp lữ hành đã khai thác yếu tố ẩm thực trong tour du lịch Huế. Song, phần lớn chỉ dừng lại ở mức tích hợp, xem ẩm thực là một phần phụ trợ của chuyến đi để đáp ứng nhu cầu ăn uống cơ bản của du khách. Một số tour theo yêu cầu có giới thiệu thêm món ăn truyền thống, cho khách trải nghiệm nấu nướng nhưng vẫn chỉ mang tính “thử cho biết”.

Theo các doanh nghiệp, việc chưa xác định rõ ẩm thực là một loại hình du lịch độc lập khiến việc đầu tư còn manh mún. Cơ sở vật chất phục vụ trải nghiệm chưa đồng bộ, thiếu không gian đủ sức đón các đoàn khách lớn. Nhân sự hướng dẫn nấu ăn thiếu chuyên nghiệp cả nghề lẫn tiếng... Trong khi đó, hệ thống nhà hàng, quán ăn trên địa bàn còn rời rạc, thiếu quy hoạch thành những khu ẩm thực chuyên biệt; nhân lực thiếu kỹ năng kể chuyện; cơ sở vật chất chưa đủ để tổ chức các hoạt động thường xuyên, bài bản. Ẩm thực vì thế vẫn thường được nhìn nhận như “phần đi kèm” của du lịch, hơn là một sản phẩm có thể tạo ra giá trị gia tăng. Do vậy, việc khai thác ẩm thực như thế nào để trở thành sản phẩm du lịch dù đã được bàn nhiều nhưng vẫn chưa có lời giải trọn vẹn.

Thực tế, cũng có không ít du khách phản hồi lại rằng, đến Huế, họ rất muốn tìm hiểu sâu hơn về nguồn gốc, giá trị văn hóa của món ăn mà họ quan tâm nhưng lại không biết bắt đầu từ đâu. Trong khi đó, đội ngũ làm du lịch chưa được trang bị đầy đủ kiến thức để giải thích, dẫn dắt và quảng bá chiều sâu văn hóa ẩm thực.

Những năm gần đây, Huế đã quan tâm tổ chức nhiều sự kiện ẩm thực, gần đây nhất là chương trình “Huế - Kinh đô ẩm thực” (29/4 - 2/5/2025) hay Liên hoan Ẩm thực quốc tế - Huế 2025 (18 - 21/12). Tuy nhiên, theo đánh giá của nhiều chuyên gia, các sự kiện này vẫn chưa tạo được điểm nhấn đủ mạnh để hình thành sản phẩm du lịch lâu dài. Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch TP. Huế Đinh Mạnh Thắng trăn trở: “Quy mô và sức hút của các sự kiện ẩm thực vẫn chưa như kỳ vọng, hiệu ứng lan tỏa và khả năng thu hút khách du lịch còn hạn chế”.

Từ danh xưng đến sản phẩm hấp dẫn

Trao đổi với các doanh nghiệp lữ hành, thương hiệu “Huế - Kinh đô ẩm thực” và những bảng xếp hạng quốc tế thường xuyên được nhắc tới. Họ cho rằng, danh xưng ấy rất quý, là chất xúc tác quan trọng cho quảng bá du lịch. Nhưng vấn đề là làm sao để biến những danh xưng thành sản phẩm cụ thể, để du khách sẵn sàng chi tiền và quay trở lại.

Ông Đỗ Ngọc Cơ, Chủ tịch Hội Lữ hành TP. Huế cho rằng, Huế đang thiếu những dịch vụ và trải nghiệm đủ hấp dẫn để giữ chân du khách. Nếu xây dựng được các sản phẩm đặc sắc, trong đó có du lịch ẩm thực, sẽ tăng chi tiêu và kéo dài thời gian lưu trú của khách.

Ở góc độ văn hóa ẩm thực, ông Lê Tân, Phó Chủ tịch Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Việt Nam cho rằng, Huế cần có những chủ trương, cơ chế, định hướng đầu tư rõ ràng cho lĩnh vực ẩm thực gắn với du lịch, xem đó là yếu tố thúc đẩy phát triển kinh tế. Cần truyền thông một cách bài bản, kích hoạt xây dựng sản phẩm phù hợp. Ngành du lịch có thể tổ chức các chương trình khảo sát du lịch, đưa du khách trải nghiệm chợ Đông Ba hay các không gian ẩm thực truyền thống không chỉ để mua sắm, mà còn để nghe những câu chuyện phía sau mỗi món ăn. Bên cạnh đó, việc xây dựng các tour chuyên đề ẩm thực cần được làm chuyên nghiệp.

Rõ ràng, để danh xưng ẩm thực không chỉ dừng lại ở vinh danh, Huế cần một chiến lược đồng bộ. Trước hết, phải nhìn nhận ẩm thực như một loại hình du lịch độc lập, với những sản phẩm được thiết kế có kịch bản, có câu chuyện, chứ không chỉ là hoạt động ăn uống đơn thuần. Song song đó, đầu tư cho con người là yếu tố then chốt. Nghệ nhân, đầu bếp, hướng dẫn viên không chỉ cần giỏi nghề, mà còn phải trở thành những “người kể chuyện”, giúp du khách hiểu và cảm nhận được tinh hoa ẩm thực Huế. Bên cạnh đó, công tác truyền thông cần có chiều sâu, tập trung vào những giá trị cốt lõi, gắn ẩm thực với lịch sử, truyền thống văn hóa và lối sống của vùng đất Cố đô.

Bài, ảnh: MINH TÂM