Giữ hồn cội nguồn giữa mái trường nội trú Đắk Glong

Từ những hoạt động gần gũi, sáng tạo, Trường PTDTNT THCS – THPT Đắk Glong đang từng ngày khơi dậy niềm tự hào và ý thức gìn giữ bản sắc trong mỗi học sinh.

Từ những ngày hội văn hóa sôi động đến các đề tài nghiên cứu khoa học, Trường Phổ thông Dân tộc nội trú (PTDTNT) THCS – THPT Đắk Glong (Lâm Đồng) không chỉ dạy chữ mà còn nuôi dưỡng niềm tự hào cội nguồn cho thế hệ trẻ đang học tập tại trường.

Khơi dậy niềm tự hào dân tộc từ hoạt động ngoại khóa

Trường PTDTNT THCS – THPT Đắk Glong hiện có hơn 230 học sinh, thuộc 12 dân tộc. Với đặc thù đó, nhiều năm qua, nhà trường luôn xác định giáo dục văn hóa dân tộc là nhiệm vụ xuyên suốt, được lồng ghép linh hoạt trong các hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm sáng tạo.

Dấu ấn rõ nét nhất là Ngày hội “Sắc màu văn hóa các dân tộc” được nhà trường tổ chức vào tháng 10 vừa qua. Ngay từ sáng sớm, sân trường rộn ràng trong sắc màu thổ cẩm, tiếng cười nói hòa cùng âm thanh cồng chiêng vang vọng. Ngày hội không chỉ là sân chơi mà còn là “lớp học mở”, nơi học sinh được sống trong không gian văn hóa của chính dân tộc mình và của bạn bè.

Học sinh hát dân ca Mạ trong Ngày hội “Sắc màu văn hóa các dân tộc”.

Trên sân khấu, những tiết mục văn nghệ do học sinh tự dàn dựng đã tái hiện sinh động đời sống tinh thần của các dân tộc. Điệu múa uyển chuyển của các em người M’nông, khúc hát mộc mạc của học sinh người Mạ được cổ vũ nhiệt tình. Khi tiếng chiêng ngân lên, điệu nhảy sạp tập thể kết nối hàng trăm học sinh, thầy cô và nghệ nhân cùng hòa nhịp, xóa nhòa mọi khoảng cách, tạo nên bức tranh đoàn kết đầy cảm xúc.

Không gian ngày hội còn được mở rộng với các gian trưng bày do chính học sinh chuẩn bị. Những khung dệt thổ cẩm, chiếc gùi mây, khèn, ché, chiêng… được sắp đặt mộc mạc nhưng giàu ý nghĩa. Mỗi hiện vật là một câu chuyện nhỏ về phong tục, tập quán, đời sống sinh hoạt của từng dân tộc. Ở đó, các em không chỉ quan sát mà còn được trực tiếp trải nghiệm, học đan lát, dệt vải, chế tác nhạc cụ, đánh chiêng cùng các nghệ nhân của buôn làng.

Học sinh Trường PTDTNT THCS – THPT Đắk Glong chơi các trò chơi dân gian.

Song hành với đó là các trò chơi dân gian quen thuộc như ném còn, chọi cù, đẩy gậy, nhảy sạp… Tiếng reo hò, cổ vũ vang vọng khắp sân trường, hòa cùng nụ cười rạng rỡ của học sinh tạo nên bầu không khí tưng bừng, rộn rã. Qua mỗi trò chơi, các em dần thấm nhuần những giá trị cốt lõi như tinh thần đoàn kết, sự khéo léo, ý thức cộng đồng – nền tảng đã nuôi dưỡng bản sắc dân tộc từ bao đời.

Nghệ nhân K’Quảng, người Mạ, kiên nhẫn hướng dẫn từng động tác đan, nhịp chiêng cho học trò. Dưới đôi tay khéo léo của ông, những sợi mây, sợi chỉ như “cất lời”, kể chuyện về hồn cốt dân tộc. Em K’Trần Tới, học sinh lớp 7, phấn khởi nói: “Sau buổi trải nghiệm, em đã biết đan cơ bản và muốn học thêm để có thể tự làm gùi, rổ và những vật dụng quen thuộc của dân tộc mình”.

Theo bà Lê Thị Anh, Phó Hiệu trưởng nhà trường, các hoạt động văn hóa được tổ chức thường niên không chỉ giúp học sinh giao lưu, học hỏi mà còn khơi dậy niềm tự hào và ý thức gìn giữ truyền thống.

Xây dựng “thư viện nói” từ ký ức cộng đồng

Không dừng lại ở hoạt động ngoại khóa, Trường PTDTNT THCS – THPT Đắk Glong còn khuyến khích học sinh tiếp cận văn hóa dân tộc thông qua nghiên cứu khoa học. Tiêu biểu là đề tài “Bảo tồn, giữ gìn văn hóa của dân tộc Mạ” do hai học sinh lớp 12 là H’Phối (người Mạ) và Hẳng Thị Say (người H’mông) thực hiện.

Dưới sự hướng dẫn của cô giáo Nguyễn Thị Uyên, hai em không chỉ tìm hiểu tài liệu trong sách vở mà còn trực tiếp đến các buôn làng, gặp gỡ nghệ nhân, lắng nghe dân ca, truyền thuyết, sử thi để mở rộng hiểu biết. Mỗi chuyến đi là một lần các em được chạm vào ký ức cộng đồng, cảm nhận sâu sắc hơn giá trị văn hóa đang dần phai nhạt theo thời gian.

Từ nguồn tư liệu thu thập, nhóm học sinh đã xây dựng “thư viện nói” trên trang web của trường, thu âm và đăng tải các bài hát, câu chuyện, lời chào hỏi bằng tiếng Mạ lên mạng xã hội. Bên cạnh đó, nhiều thử thách trực tuyến như “Duyên dáng trong trang phục Mạ”, “Giao tiếp chào hỏi bằng tiếng Mạ” được thiết kế để thu hút học sinh tham gia. Những video giới thiệu bản thân, hướng dẫn đếm số, xưng hô, gọi tên đồ vật bằng tiếng Mạ đã tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực trong toàn trường.

Giao lưu tiếng nói trong các giờ sinh hoạt lớp.

Em Hẳng Thị Say cho biết, quá trình thực hiện đề tài giúp em hiểu rõ hơn phong tục, nghi lễ, lịch sử và cảnh quan của dân tộc Mạ. Từ đó, em chủ động tham gia thêm các hoạt động tìm hiểu văn hóa của những dân tộc khác, mở rộng nhận thức về sự đa dạng văn hóa tại địa phương.

Còn với em H’Phối, điều khiến em xúc động nhất chính là sự hưởng ứng của bạn bè. Cuộc thi “Duyên dáng trong trang phục Mạ” thu hút đông đảo học sinh tham gia. Trong các dịp lễ, ngày kỷ niệm hay buổi chào cờ, em và nhiều bạn chủ động mặc trang phục truyền thống, giao tiếp bằng tiếng Mạ. “Em tự hào về văn hóa của dân tộc và muốn lan tỏa điều đó đến mọi người thông qua nghiên cứu khoa học”, H’Phối chia sẻ.

Lê Trang