Định vị hình ảnh Việt Nam mới

Tạo dựng thẩm mỹ Việt Nam thì hiện tại

Năm 2024, điện ảnh Việt Nam được chú ý khi không chỉ có các bộ phim thu hút đông đảo khán giả, lập kỷ lục phòng vé, mà còn có nhiều bộ phim giành được những giải thưởng danh giá tại các liên hoan phim quốc tế. Cu li không bao giờ khóc của đạo diễn Phạm Ngọc Lân đã đạt giải Phim đầu tay xuất sắc tại Liên hoan phim Berlin và nhiều giải thưởng tại các Liên hoan phim quốc tế ở Hàn Quốc, Philippines… Mưa trên cánh bướm của đạo diễn Dương Diệu Linh cũng giành hai giải thưởng, gồm Circolo del Cinema Verona Award cho Bộ phim sáng tạo nhất và Iwonderfull Grand Prize cho Phim hay nhất, trong khuôn khổ Liên hoan phim Venice và góp mặt tại nhiều liên hoan khác. Bên trong vỏ kén vàng của đạo diễn Phạm Thiên Ân được trao giải Phim hay nhất Liên hoan phim châu Á lần thứ 21, sau khi giành giải Camera vàng (Caméra d'Or) tại Liên hoan phim Cannes... Điều này không chỉ khẳng định tài năng của các nhà làm phim Việt mà còn góp phần đưa điện ảnh nước nhà đến gần hơn với bạn bè quốc tế.

Sân khấu đậm nét Việt của Anh trai vượt ngàn chông gai

Chia sẻ về tác phẩm điện ảnh của mình và hành trình đến Berlin, đạo diễn Phạm Ngọc Lân cho biết, không chỉ cá nhân anh, mà những người làm phim cùng thế hệ có mong muốn tạo ra những tác phẩm có khả năng định vị lại hình ảnh Việt Nam trên màn ảnh. Khác với nhà làm phim thế hệ trước tập trung giải quyết xung đột bên trong, với mối quan hệ gia đình và những người xung quanh, thì thế hệ làm phim trẻ hiện nay hướng đến xây dựng một hình ảnh Việt Nam đa chiều, chân thực hơn.

“Thế hệ của tôi có nhu cầu kiến tạo, xây dựng một hình ảnh, định nghĩa khác về Việt Nam, vì trong giai đoạn hiện nay, mọi người tiếp nhận thông tin, xem nhiều phim, đọc nhiều báo nước ngoài hơn và thấy rằng người ta nói về mình đôi khi không trùng lặp với những điều mình biết về mình và cuộc sống xung quanh. Trong các bộ phim, tôi tập trung vào sức mạnh của dấu vết thời gian với con người và phong cảnh. Tôi thấy thế hệ của mình được chứng kiến sự đổi khác đặc biệt, đất nước vừa qua thời kỳ bao cấp và mở cửa hội nhập, cuộc sống con người có những biến chuyển, hình ảnh ký ức về thành phố cũng liên tục được xây đắp…” - đạo diễn Phạm Ngọc Lân nói.

Đạo diễn Phạm Ngọc Lân trên bục nhận giải thưởng Liên hoan phim Berlin 2024

Không chỉ trong lĩnh vực điện ảnh, mà âm nhạc, mỹ thuật, thiết kế… cũng đang nở rộ tài năng trẻ với những ý tưởng độc đáo và táo bạo. Họ đang không ngừng khám phá, thử nghiệm và tạo ra những tác phẩm mang đậm dấu ấn cá nhân, góp phần làm phong phú và đa dạng hóa kho tàng văn hóa nghệ thuật của đất nước.

Tạo ấn tượng với các dự án nghệ thuật lấy cảm hứng từ văn hóa truyền thống trong góc nhìn đương đại như Thanh Cảnh, Vọng âm, Đối diện với vô cùng… đạo diễn, nghệ sĩ Nguyễn Quốc Hoàng Anh, nhà sáng lập và điều hành Lên Ngàn cho biết: “Lên Ngàn mong muốn tạo dựng thẩm mỹ khác về Việt Nam trong phương Đông ở thì hiện tại qua các sản phẩm và dự án công nghiệp văn hóa… Thông qua các hoạt động của mình, chúng tôi kết nối văn hóa, nghệ thuật và con người - tại Việt Nam và quốc tế, qua đó mở rộng đường biên cách hiểu về văn hóa nghệ thuật đến từ Việt Nam”.

Từ hiện tượng tới xu hướng

Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng, cùng sự phát triển của công nghệ đã tạo điều kiện thuận lợi cho giới trẻ kết nối với thế giới, một số chính sách hỗ trợ và tạo điều kiện cho giới trẻ sáng tạo cũng đã được thực thi. Qua đó, một “làn sóng” sáng tạo của người trẻ đã mang lại những thành quả khá nổi bật trên lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, góp phần xây dựng một hình ảnh Việt Nam mới, hiện đại, năng động và giàu bản sắc văn hóa. Không đơn thuần là những sản phẩm nghệ thuật mà còn là những câu chuyện, thông điệp mà người trẻ muốn gửi gắm đến cộng đồng. Điều này cũng được đông đảo công chúng hưởng ứng, như các chương trình âm nhạc thu hút hàng chục nghìn khán giả, lễ hội sáng tạo với hàng triệu lượt tương tác trên mạng xã hội, hàng chục vạn lượt khách trực tiếp tham gia…

PGS.TS. Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục nhận định: không chỉ còn là hiện tượng, có một xu hướng rất tích cực thời gian vừa qua là các nghệ sĩ trẻ Việt Nam mong muốn khai thác những giá trị văn hóa của dân tộc, định vị các thương hiệu văn hóa nghệ thuật của Việt Nam không chỉ ở thị trường Việt Nam mà còn cả thị trường thế giới. Đây là xu thế nhiều quốc gia đang theo đuổi khi họ mong muốn định vị những giá trị của dân tộc trong dòng chảy chung của văn hóa nghệ thuật trên thế giới cũng như trên bản đồ văn hóa toàn cầu.

Xây dựng hình ảnh Việt Nam mới qua nghệ thuật

Thời gian qua, một số sáng tạo nghệ thuật của người trẻ đã tạo nên “cơn sốt” với những buổi biểu diễn âm nhạc của Anh trai say hi, Anh trai vượt ngàn chông gai, không khác gì so với của ban nhạc BlackPink (Hàn Quốc) từng tổ chức tại Việt Nam. Đó chính là những ví dụ hay, thú vị để thấy rằng bên cạnh nhập khẩu sản phẩm văn hóa nước ngoài, dần dần các nghệ sĩ Việt đã tạo ra được những sản phẩm văn hóa nghệ thuật của người Việt Nam, cho người Việt Nam và vì người Việt Nam. Xu hướng này, nếu được khẳng định một cách vững chắc trong thời gian sắp tới sẽ tạo điều kiện rất tốt cho phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, định vị thương hiệu Việt Nam trên thị trường nghệ thuật thế giới.

“Dấu hiệu hết sức tích cực là hình ảnh của Việt Nam dần dần đã thay đổi bằng những các hình ảnh mềm mại hơn, phù hợp với xu hướng chung của thế giới hơn. Trước kia, nói đến Việt Nam là người ta nói đến chiến tranh, đến câu chuyện về thương đau, về mong ước hòa bình. Tất nhiên điều đó vẫn còn nhiều ý nghĩa trong bối cảnh hiện nay. Tuy nhiên, chúng ta rất cần giới thiệu với thế giới một Việt Nam khác, một Việt Nam phong phú, hấp dẫn, hài hòa hơn, bằng sáng tạo, qua sản phẩm văn hóa nghệ thuật. Và rõ ràng trong thời gian vừa qua, các nghệ sĩ đã dần dần chứng minh được sức sáng tạo, thể hiện những vẻ đẹp khác của Việt Nam”. PGS.TS. Bùi Hoài Sơn khẳng định và mong muốn thời gian tới xu hướng này sẽ được ủng hộ, khuyến khích, có thêm nhiều sản phẩm kể câu chuyện Việt Nam, giới thiệu những hình ảnh đẹp về đất nước hình chữ S với thế giới.

Thảo Nguyên