Doanh nghiệp chật vật với biến động tỷ giá

Theo các chuyên gia, mặc dù USD suy yếu toàn cầu, nhưng áp lực lên tỷ giá USD/VND lại đến từ sự cộng hưởng của bất ổn toàn cầu, chính sách điều hành trong nước, sự dịch chuyển kỳ vọng của thị trường và yếu tố cấu trúc của nền kinh tế, dòng vốn đầu tư nước ngoài gián tiếp có xu hướng rút về thị trường quốc tế có lãi suất cao hơn.

Tình trạng găm giữ ngoại tệ

Ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính Ngân hàng, Trường đại học Nguyễn Trãi đánh giá, tỷ giá USD/VND tăng do yếu tố nội tại từ cung cầu ngoại tệ và tác động đến từ chính sách thuế quan của Mỹ. Nhu cầu ngoại tệ phục vụ thanh toán xuất nhập khẩu tăng đột biến trong 4 tháng đầu năm, khi hoạt động nhập khẩu phục hồi nhanh hơn xuất khẩu, tạo áp lực cầu ngoại tệ tăng.

Song song đó, tâm lý găm giữ ngoại tệ và vàng của một bộ phận doanh nghiệp và nhà đầu tư do lo ngại rủi ro tỷ giá và lạm phát càng khiến thanh khoản ngoại tệ bị siết lại trong ngắn hạn, đẩy tỷ giá trên thị trường tự do tăng nhanh hơn tỷ giá ngân hàng. Hiện, giá USD trên thị trường tự do vượt 26.200 đồng/USD, trong khi giá USD được các ngân hàng bán ra ở mức 26.100 đồng/USD.

Thực tế hiện nay, nhiều doanh nghiệp lo ngại tỷ giá biến động nên có phương án tích trữ USD để giảm rủi ro.

"Doanh nghiệp nhập khẩu phải đổi từ VND sang USD để thanh toán hàng hóa. Chênh lệch mua - bán cũng đã mất một khoản. Chưa kể từ năm 2024 đến nay, tỷ giá biến động nhiều nên các doanh nghiệp phải tính tích trữ USD để thanh toán đơn hàng", một doanh nghiệp nhập khẩu cho hay.

Doanh nghiệp xuất khẩu lớn nhưng nhập khẩu nhiều nguyên vật liệu khó hưởng lợi khi tỷ giá USD/VND tăng.

Bên cạnh đó, chính sách của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) là giữ mặt bằng lãi suất VND ở mức thấp để hỗ trợ phục hồi kinh tế, theo đó làm giảm sức hấp dẫn của VND so với USD trong bối cảnh lãi suất USD còn cao.

Việt Nam là nền kinh tế phụ thuộc lớn vào nhập khẩu nguyên vật liệu, máy móc và thiết bị, chủ yếu thanh toán bằng USD. Khi căng thẳng địa chính trị trên thế giới chưa hạ nhiệt, chi phí logistics và vận chuyển quốc tế tăng mạnh, doanh nghiệp phải mua USD nhiều hơn để đáp ứng nhu cầu nhập khẩu, tạo áp lực lên tỷ giá.

Ông Phạm Văn Vĩnh, Giám đốc Dịch vụ tư vấn thuế, hải quan, Công ty Kiểm toán PwC cho biết, các doanh nghiệp đang rất trông chờ và kỳ vọng vào nỗ lực đàm phán thương mại của Chính phủ.

Ông Vĩnh đặt vấn đề: Vậy, các kịch bản có thể xảy ra sau ngày 9/7 (hết thời hạn 90 ngày) là gì? Việt Nam có thể đàm phán giữ thuế hoặc tăng lên mức nào? Các doanh nghiệp xuất khẩu rất quan tâm đến bối cảnh vĩ mô, nhất là khi tăng trưởng kinh tế năm nay đặt mục tiêu cao...

Một yếu tố nữa là Việt Nam có quan hệ thương mại mật thiết với Trung Quốc. Khi Trung Quốc phá giá Nhân dân tệ (CNY) để hỗ trợ xuất khẩu, nếu VND giữ giá sẽ làm hàng hóa Việt Nam kém cạnh tranh, buộc NHNN phải điều chỉnh tỷ giá theo hướng linh hoạt.

Trong báo cáo kinh tế vĩ mô về Việt Nam, Ngân hàng Standard Chartered cũng cho rằng, VND đã duy trì xu hướng chung với các đồng tiền thuộc thị trường mới nổi châu Á trong 3 năm qua, chịu tác động từ môi trường đồng USD mạnh. Mặc dù biến động thị trường vẫn ở mức thấp, các yếu tố bên ngoài như động lực thương mại và điều kiện kinh tế toàn cầu có thể tiếp tục ảnh hưởng đến tỷ giá. Trước những yếu tố này, Standard Chartered đã điều chỉnh dự báo tỷ giá hối đoái USD/VND, nâng mức dự báo giữa năm lên 26.000 đồng (từ mức trước đó là 25.450 đồng) và dự báo cuối năm 2025 là 25.700 đồng (từ mức trước đó là 25.000 đồng).

Tỷ giá tăng, doanh nghiệp xuất nhập khẩu khó hưởng lợi

Về lý thuyết khi tỷ giá tăng thì doanh nghiệp xuất khẩu sẽ được hưởng lợi hơn so với doanh nghiệp nhập khẩu. Tuy nhiên, Việt Nam là nền kinh tế phụ thuộc lớn vào nhập khẩu nguyên vật liệu, máy móc và thiết bị, chủ yếu thanh toán bằng USD. Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam nhập khẩu tới 60-70% nguyên vật liệu đầu vào bằng ngoại tệ. Khi tỷ giá tăng, chi phí đầu vào tăng, sẽ bào mòn phần lợi ích từ tỷ giá.

Vì vậy, tùy giá trị xuất khẩu và nhập khẩu, sẽ hưởng lợi hoặc chịu thiệt khác nhau. Nhưng nhìn chung, đa số doanh nghiệp xuất khẩu lớn cũng nhập khẩu nguyên vật liệu nhiều nên khó hưởng lợi khi đồng USD tăng.

Báo cáo tài chính của một số doanh nghiệp cũng cho thấy, việc đồng nội tệ giảm giá so với nhiều ngoại tệ quan trọng khiến lợi nhuận quý đầu năm của nhiều doanh nghiệp bị ảnh hưởng rõ rệt. Tỷ giá tăng khiến các doanh nghiệp nhập khẩu tăng thêm chi phí khi nhập khẩu nguyên vật liệu.

Tại cuộc họp Đại hội đồng cổ đông thường niên, đánh giá về tác động của chính sách thuế quan của Mỹ, lãnh đạo Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí - CTCP (Đạm Phú Mỹ) nhận định, sẽ chưa có những ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất - kinh doanh, nhưng có thể đối mặt rủi ro về biến động tỷ giá hối đoái. Nguyên nhân là giá nguyên liệu đầu vào, chủ yếu là khí, được xác định dựa trên cơ sở quy đổi theo tỷ giá VND/USD.

Một doanh nghiệp khác cũng thêm gánh nặng tài chính đáng kể khi tỷ giá USD/VND tăng là Tổng công ty Dầu Việt Nam - CTCP (PV Oil). Quý đầu năm, doanh nghiệp này chịu “thiệt hại” kép, vừa do giá dầu đi xuống, vừa bởi tác động tiêu cực của tỷ giá: lãi chênh lệch tỷ giá giảm 90% trong khi tăng lỗ chênh lệch tỷ giá. Dù doanh thu thuần vẫn tăng trưởng 11% cùng nỗ lực tiết giảm chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp, nhưng lợi nhuận sau thuế của PV Oil vẫn giảm 89% so với cùng kỳ.

Hoạt động tài chính của Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) cũng ghi nhận kết quả tiêu cực, trái ngược với cùng kỳ năm trước, do diễn biến của đồng Yên Nhật (JPY). JPY tăng giá 5,2% so với VND trong quý đầu năm khiến ACV lỗ tỷ giá ròng gần 250 tỷ đồng. Tuy vậy, hoạt động kinh doanh lõi khởi sắc đã kéo lợi nhuận sau thuế quý I/2025 tăng trưởng 6,8%, lên mức 2.713 tỷ đồng.

Ông Nguyễn Quốc Anh, Chủ tịch Hội Cao su Nhựa Thành phố Hồ Chí Minh chia sẻ: "Giá nhập khẩu tăng do tỷ giá, trong khi sức mua trong nước chưa phục hồi mạnh. Nếu không cẩn thận điều chỉnh chiến lược giá, doanh nghiệp rất dễ rơi vào thế khó".

Thanh Hoa