Doanh nghiệp đồ uống kêu cứu về dự kiến tăng thuế tiêu thụ đặc biệt lên 100%

VBA muốn lùi lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt.

Nhà máy đóng cửa và doanh nghiệp giảm lợi nhuận

VBA vừa có công văn gửi Bộ trưởng Bộ Tài chính góp ý dự án Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi). VBA đề xuất giảm thuế TTĐB bia rượu, chưa bổ sung nước giải khát có đường theo Tiêu chuẩn Việt Nam vào đối tượng chịu thuế.

VBA dẫn chứng, thời gian qua ngành bia cả nước sụt giảm mạnh về sản lượng, doanh thu, lợi nhuận, thậm chí có nhà máy phải đóng cửa. Đơn cử như Heiniken Việt Nam, lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ, thị trường tiêu thụ của hãng tại Việt Nam sụt giảm hai con số trong năm 2023.

SABECO có 26 nhà máy ở 20 tỉnh thành từ năm 2021 tới nay tăng trưởng của doanh nghiệp tăng trưởng âm so với năm 2019 cả về sản lượng, doanh thu, lợi nhuận từ một tới hai con số. Các nhà máy sản xuất gia công trong hệ thống kiệt quệ bởi giá đầu vào tăng 20 - 40%, trong khi giá bán không thể tăng.

HABECO phản ánh năm 2023 sản lượng tiêu thụ giảm khoảng 30% so với năm 2019, ngân sách giảm 10% và phải cắt giảm 25% lao động. Còn HALICO liên tục thua lỗ từ nhiều năm nay, nên đến cuối năm 2023, HALICOđã ghi nhận lỗ quý thứ 27 liên tiếp, lũy kế lên đến 457,7 tỷ đồng.

Văn bản VBA góp ý thuế tiêu thụ đặc biệt gửi Bộ Tài chính

Sau khi nghiên cứu hồ sơ Bộ Tài chính gửi, VBA thấy rằng, bên cạnh mục tiêu bảo vệ sức khỏe cộng đồng, phần đánh giá tác động chưa đề cập đến những tác động đầy đủ và toàn diện như những đóng góp đáng kể của ngành đồ uống cho nền kinh tế nói chung.

Cơ sở của đề xuất tăng thuế và đánh giá tác động mới chỉ tập trung vào một mục tiêu là tăng giá bán rượu bia lên 10% hoặc 20% (tùy theo từng phương án) và tăng đều các năm tiếp theo. Mỗi năm giá bán sẽ tăng 2%-3% so với năm trước để đảm bảo giá sản phẩm tăng tương ứng theo mức độ lạm phát và gia tăng thu nhập.

Theo VBA, đã không có đánh giá tác động toàn diện tới các mặt khác như tăng thuế có giảm tiêu dùng không, mục tiêu bảo vệ sức khỏe cộng đồng cụ thể thế nào. Tác động tới ngân sách, các tác động kinh tế xã hội gián tiếp liên quan khác ra sao, DN chịu tác động trực tiếp bị ảnh hưởng thế nào...

“Báo cáo đánh giá tác động sử dụng những số liệu quá cũ. Không phản ảnh đúng thực tế tình hình DN hiện nay, chưa đặt trong bối cảnh khó khăn của ngành. Các số liệu thống kê, phân tích tập trung ở giai đoạn trước dịch năm 2019 khi ngành đồ uống chưa phải đối mặt và ghi nhận sự sụt giảm các chỉ tiêu liên tục như hiện nay.’- VBA nhấn mạnh.

Cũng theo VBA, doanh nghiệp rượu còn phải đối mặt với vấn đề khoảng 70% lượng rượu tiêu thụ trôi nổi, không rõ nguồn gốc, không được quản lý, không nhữn gây thất thu cho ngân sách Nhà nước, tác động xấu đến sức khỏe con người mà ảnh hưởng hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp chính thống.

VBA cho rằng khi tăng thuế làm giá sản phẩm tăng cao, người tiêu dùng sẽ có xu hướng chuyển sang các mặt hàng khác rẻ tiền hơn, tiêu dùng các sản phẩm trôi nổi, chất lượng kém, hàng lậu, hàng giả...Việc tăng thuế sẽ làm giảm tính cạnh tranh của các sản phẩm trong nước. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy tăng thuế cao sẽ tạo ra khoảng cách lớn về lợi ích giữa sản phẩm chính thống và bất hợp hợp pháp, từ đó hàng lậu sẽ phổ biến, tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với sức khỏe người tiêu dùng, phát sinh chi phí cho các cơ quan quản lý thị trường, hải quan chống hàng lậu.

Theo khảo sát thực tế của VBA tại một số địa phương, hiện nay tình hình các doanh nghiệp tư nhân sản xuất các sản phẩm bia nhái các thương hiệu lớn và bán trên thị trường với giá rất rẻ gần như bằng với giá thành sản xuất không có thuế. Ước sản lượng những sản phẩm bia nhái thương hiệu đó khoảng 200-300 triệu lít.

VBA cũng cho biết lĩnh vực nước giải khát cũng không khả quan hơn bia, rượu. Việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt lên nước giải khát có đường sẽ tác động lớn đến đối tượng bị ảnh hưởng trực tiếp là ngành nước giải khát và các ngành công nghiệp phụ trợ có liên quan như mía đường, bao bì, bán lẻ và hậu cần ở Việt Nam, đặc biệt là ảnh hưởng tới các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Đề xuất lùi lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt

Theo VBA, với đề xuất tăng thuế TTĐB (lên đến 100% vào năm 2030- pv) là cú tăng “sốc” lớn nhất, chưa từng có trong lịch sử tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ngành rượu bia. Cơ sở giải thích của Bộ Tài chính là để đạt mục tiêu tăng giá bán rượu, bia ít nhất 10% theo khuyến nghị tăng thuế của WHO.

Đồng thời sẽ gây sốc cho thị trường. Thực tế, những dịp lễ, tết nhu cầu tiêu thụ tăng cao DN cũng chỉ dám điều chỉnh giá tăng 0,5% -1,5%. Ngoài ra, nguyên tắc của đánh thuế là cần đảm bảo cân bằng, hài hòa lợi ích giữa Nhà nước và người nộp thuế.

Vì tầm quan trọng của chính sách này đối với ngành hàng bia-rượu-nước giải khát, VBA đề nghị được Bộ trưởng và Ban soạn thảo xem xét thời điểm hiệu lực của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) từ năm 2027.

Đối với sản phẩm rượu, bia xem xét giảm mức tăng thuế và giãn lộ trình tăng một cách hợp lý để tránh gây “sốc”, ổn định thị trường, tạo điều kiện để doanh nghiệp thích nghi với việc tăng thuế trong trong thời gian tới.

Đối với bia, từ ngày 1/1/2027 – 31/12/2028, áp thuế tiêu thụ đặc biệt ở mức 70%; từ ngày 1/1/2029- 31/12/2030 tăng lên 75%; từ ngày 1/1/2031 là 80%.

Đối với rượu từ 20 độ trở lên, từ ngày 1/1/2027 – 31/12/2028: áp thuế ở mức 70%; từ ngày 1/1/2029- 31/12/2030: 75%; từ ngày 1/1/2031: 80%.

Đối với rượu dưới 20 độ, từ ngày 1/1/2027 – 31/12/2028: 40%; từ ngày 1/1/2029- 31/12/2030: 45%; từ ngày 1/1/2031: 50%.

Ngoài ý kiến đề xuất chung như trên, doanh nghiệp HEINEKEN Việt Nam đề xuất xem xét mức thuế khác nhau đối với bia dưới 5,5 độ; từ 5,5 độ tới 15 độ và trên 15 độ theo tinh thần Luật Phòng, chống tác hại rượu, bia.

Ngoài ra, VBA kiến nghị xem xét bỏ điểm l khoản 1 Điều 2 của dự thảo Luật, theo đó không bổ sung nước giải khát theo Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) có hàm lượng đường trên 5g/100ml, vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

“Vì đây là một khung pháp lý vô cùng quan trọng đối với ngành đồ uống nên VBA mong rằng, khi Bộ Tài chính thực hiện đánh giá tác động xây dựng dự án Luật sẽ ưu tiên những nghiên cứu đánh giá đặt vào bối cảnh thực tế, dựa trên các cơ sở khoa học, các báo cáo đánh giá tác động đầy đủ và toàn diện hơn”- VBA kiến nghị.

Thái Hoàng