Doanh nghiệp nên tận dụng các ưu đãi từ FTA để mở rộng thị trường xuất khẩu

Giá cước vận tải tăng mạnh gây bất lợi cho hoạt động xuất khẩu.

Giá nguyên, vật liệu nhập khẩu leo thang

Trong năm 2024, tiếp nối đà tăng trưởng của năm 2023, các chuyên gia kinh tế đã xác định rằng thị trường xuất khẩu của Việt Nam sẽ tiếp tục được mở rộng ở nhiều quốc gia, đặc biệt là các thị trường lớn thuộc về các quốc gia tham gia Hiệp định thương mại Tự do (FTA) và Hiệp định thương mại Tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Đây được đánh giá là những thị trường tiềm năng và đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam.

Theo Thạc sĩ Nguyễn Anh Dương - Trưởng ban Nghiên cứu tổng hợp, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM), sự phục hồi của kinh tế toàn cầu cùng mạng lưới Hiệp hội thương mại tự động đã mở ra nhiều cơ hội mới để tăng cường xuất khẩu, đồng thời gắn liền với việc phục hồi cung cấp chuỗi tại khu vực châu Á.

Bà Trần Thị Thanh Tâm - Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và vừa thuộc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho biết, hiện kim ngạch xuất khẩu tới hầu hết các thị trường, đối tác thương mại lớn của nước ta đều có sự phục hồi tích cực và đạt mức tăng trưởng cao. Trung Quốc giữ vững là thị trường có quan hệ thương mại hai chiều lớn nhất của nước ta, đạt 168,5 tỷ USD, tăng 21,1% (29,3 tỷ USD). Kim ngạch xuất nhập khẩu sang ASEAN, Hàn Quốc, EU và Nhật Bản trong 10 tháng năm 2024 cũng đều tăng so với cùng kỳ năm 2023.

Tuy nhiên, bà Thanh Tâm cho rằng, mặc dù đạt nhiều kết quả tích cực song trong những tháng cuối năm 2024, hoạt động xuất khẩu nói chung và xuất khẩu sang sang các thị trường trọng điểm như châu Âu, châu Mỹ nói riêng sẽ tiếp tục có cả những thuận lợi và thách thức.

Trong bối cảnh tình hình địa chính trị toàn cầu biến thể ngày càng phức tạp và khó khăn, với nhiều phương thức và rủi ro gia tăng, đặc biệt là căng thẳng chính trị và các cuộc xung đột vũ trang tại Châu Âu và Trung Đông, thế giới vẫn phải đối mặt với những tác động nguy hiểm từ thiên tai và các biến đổi khí hậu. Những yếu tố này đã và đang hãm tốc độ hồi phục kinh tế, tạo tăng trưởng kinh tế, thương mại và đầu tư toàn cầu.

"Các nước phát triển ngày càng chú ý đến các vấn đề phát triển bền vững và an toàn cho người tiêu dùng, từ đó đặt ra các tiêu chuẩn và quy định mới nghiêm ngặt hơn về cung ứng chuỗi, nguyên liệu, lao động và môi trường trường đối với hàng nhập khẩu. Bên cạnh đó, giá cước vận tải biển vẫn duy trì ở mức cao, chưa có dấu hiệu giảm nhiệt. Thêm vào đó, những tác động tiêu cực từ siêu quần Yagi lên hoạt động sản xuất trong nước tiếp tục gây ra những khó khăn và thách thức không hề nhỏ đối với hoạt động xuất khẩu của nước ta", bà Thanh Tâm chia sẻ.

Theo bà Thanh Tâm, nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng, giá cước vận tải tăng mạnh gây bất lợi cho hoạt động xuất khẩu. Trong thời gian tới, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam phải đối mặt với giá nguyên, nhiên, vật liệu nhập khẩu tăng cao sẽ tác động đến giá hàng xuất khẩu. Hơn nữa, hiện đang có không ít rủi ro trong thanh toán, rủi ro tỷ giá đã xảy ra với các doanh nghiệp Việt Nam.

Doanh nghiệp đẩy mạnh đổi mới sáng tạo

Ông Lâm Đức Thuấn - Phó trưởng Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh Hưng Yên nhận định, với sự ổn định chính trị và các chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước, Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn trong phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao vị thế quốc tế. “Các doanh nghiệp cần nắm bắt thời cơ này, đưa ra các giải pháp đổi mới sáng tạo, hướng đi đúng đắn và thiết thực để tiếp cận thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng nhu cầu thị trường quốc tế, ” ông Thuấn nhấn mạnh.

Ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) khuyến khích các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, cần xây dựng kế hoạch kinh doanh dài hạn, tập trung vào nâng cao khả năng cạnh tranh trong bối cảnh mở trường. Các doanh nghiệp nên tận dụng các ưu đãi từ FTA để mở rộng thị trường xuất khẩu, đồng thời đầu tư vào nhân lực và ứng dụng công nghệ số nâng cao tính chuyên nghiệp và năng lực cạnh tranh.

Ngoài ra, ông Hải cũng lưu ý tầm quan trọng của việc xây dựng các phương án dự phòng để ứng phó với những rủi ro có thể xảy ra trong trường như gian lận thương mại hay biến động giá cả.

Theo ThS. Nguyễn Anh Dương, các doanh nghiệp cần chủ động nghiên cứu các quy định mới ở thị trường quốc tế, đặc biệt là những yêu cầu liên quan đến phát triển bền vững như cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) hay quy định chống khu rừng của EU (EUDR). Doanh nghiệp cũng nên phát triển các mô hình kinh doanh mới như kinh tế tuần hoàn, kinh tế số và đề xuất các hỗ trợ kỹ thuật phù hợp từ các hoạt động quốc tế.

Về phía Nhà nước, ông Dương nhấn mạnh cần hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng chiến lược tận dụng hiệu quả các FTA, đồng thời nghiên cứu các giải pháp điều chỉnh chính sách phù hợp với xu hướng phát triển mới.

Để giảm chi phí và tăng tính cạnh tranh, ông Ngô Khắc Lễ - Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA) khuyến nghị doanh nghiệp xuất nhập khẩu sử dụng dịch vụ kho bãi linh hoạt như kho ngoại quan, kho chung (trung tâm thực hiện) và ứng dụng các giải pháp logistics xanh. Điều này không chỉ làm giảm lượng khí thải và năng lượng tiêu thụ mà còn tăng tốc độ xử lý hàng hóa.

Ông Lễ cũng khuyến khích kinh doanh tối ưu hóa vận chuyển hàng hóa kết hợp đa phương thức vận tải như đường biển, hàng không, đường bộ và đường sắt.

Ông Trần Thanh Hải dự báo rằng, từ nay đến quý I/2025, xuất khẩu của Việt Nam sẽ tiếp tục duy trì tăng trưởng tốt giúp tình hình phát giảm tại các thị trường lớn, nhu cầu và sức mua phục hồi. Các hiệp định thương mại thực hiện hiệu quả cũng giúp tăng kim ngạch ở các thị trường có FTA, các FTA mới đi vào thực hiện...

"Cùng với sự ổn định của sản xuất trong nước và nguồn dồi dào, các doanh nghiệp Việt Nam đang đi trước cơ hội lớn để mở rộng thị trường quốc tế. Tuy nhiên, để tận dụng hiệu quả lợi ích này, doanh nghiệp cần thúc đẩy mạnh đổi mới, chủ động thích ứng với các yêu cầu mới và nâng cao năng lực cạnh tranh", ông Trần Thanh Hải cho biết.

Hải Yến