Doanh nghiệp nhựa đẩy mạnh khai thác FTA, bất chấp rào cản phòng vệ thương mại

Việt Nam đã tham gia 20 hiệp định thương mại tự do (FTA) trong đó có 16 FTA có hiệu lực và đang được thực thi, là quốc gia duy nhất ký kết Hiệp định thương mại tự do với tất cả các đối tác kinh tế lớn. Các FTA này đã mở ra cho doanh nghiệp ngành nhựa Việt Nam nhiều lợi thế thúc đẩy hoạt động giao thương, vươn lên trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Các FTA mang lại nhiều cơ hội cho các donah nghiệp ngành nhựa Việt Nam.

Rộng đường xuất khẩu

Ngành nhựa Việt Nam giữ vai trò quan trọng trong chuỗi giá trị sản xuất và xuất khẩu. Cung ứng nguyên liệu và sản phẩm cho nhiều lĩnh vực như bao bì, dệt may, điện tử và xây dựng.

Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - EU (EVFTA) có hiệu lực nhiều dòng thuế nhập khẩu nhựa vào EU được giảm và xóa bỏ cho doanh nghiệp Việt Nam mở rộng xuất khẩu các sản phẩm như bao bì nhựa, nhựa kỹ thuật và nhựa tái chế sang thị trường châu Âu.

Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) có hiệu lực đã giúp doanh nghiệp ngành nhựa mở rộng thị trường sang các nước phát triển như Nhật Bản, Canada, Úc và Mexico. Các ưu đãi thuế quan dành cho sản phẩm nhựa công nghiệp và tiêu dùng là động lực lớn để doanh nghiệp Việt Nam gia tăng thị phần, thúc đẩy doanh nghiệp cải tiến công nghệ và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế để khai thác tối đa lợi thế hội nhập.

Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) giúp các doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị trường châu Á như Trung Quốc, Hàn Quốc và ASEAN. Không chỉ mang lại lợi thế trong xuất khẩu sản phẩm nhựa, còn giúp giảm chi phí nhập khẩu nguyên liệu, đặc biệt là hạt nhựa nguyên sinh.

Có thể thấy, các hiệp định thương mại tự do (FTA) mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp nhựa Việt Nam. Nhiều mặt hàng nhựa nguyên liệu và thành phẩm được hưởng mức thuế 0%.

Vì vậy, theo số liệu của Hiệp hội Nhựa Việt Nam (VPA), ngành nhựa ghi nhận tốc độ tăng trưởng trên 10%/năm trong những năm gần đây; riêng năm 2024 tăng gần 20%, đạt doanh thu hơn 31 tỷ USD.

Ngành nhựa hiện thu hút hơn 4.000 doanh nghiệp đang hoạt động, tạo việc làm cho khoảng 500.000 lao động. Đến nay, sản phẩm nhựa Việt Nam đã xuất khẩu đến hơn 160 thị trường trên thế giới và duy trì đà tăng trưởng ổn định tại các thị trường lớn như: Hoa Kỳ, Nhật Bản, EU, Hàn Quốc, ASEAN…

Với doanh thu năm 2024 khoảng 31,5 tỷ USD và kim ngạch xuất khẩu đạt gần 10 tỷ USD, ngành nhựa đang khẳng định vị thế là một trong những ngành công nghiệp chủ lực của Việt Nam.

Dù tiềm năng lớn, ngành nhựa Việt Nam đang phải đối diện với nhiều thách thức như nguyên liệu nhập khẩu hạt nhựa nguyên sinh chiếm 70% đến từ Trung Đông, Hàn Quốc, Singapore và Trung Quốc dẫn đến chi phí cho nguyên liệu đầu vào cao. Cùng với đó, đa số doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ nên đầu tư công nghệ sản xuất đáp ứng các yêu cầu của thị trường nhập khẩu còn nhiều khó khăn.

Để tận dụng tốt các ưu đãi từ FTA, nhiều doanh nghiệp nhựa Việt Nam đã đầu tư vào chất lượng sản phẩm. Điển hình như tại Tổng Công ty Công nghiệp - In - Bao bì Liksin – TNHH MTV đã áp dụng mô hình 3R: Giảm thiểu (Reduce) - Tái sử dụng (Reuse) - Tái chế (Recycle) với mục tiêu tối ưu hóa tài nguyên, giảm thiểu rác thải, thay thế vật liệu nhựa khó phân hủy bằng vật liệu tái chế.

Đầu tư công nghệ để tuần hoàn nước thải, tối ưu hóa năng lượng và thực hiện các sáng kiến giảm phát thải khí nhà kính. Đồng thời, hệ thống quản trị doanh nghiệp (ERP) được áp dụng để kết nối và tự động hóa các quy trình như tài chính, nhân sự, sản xuất, kho bãi và chuỗi cung ứng.

Nhờ đó, mỗi năm doanh nghiệp đều tiết kiệm từ 10-20% điện năng, giảm 10-15% lượng nước tiêu thụ, tăng năng suất lao động trên 10%. Sản phẩm sản xuất ra đều đáp ứng các tiêu chuẩn xanh toàn cầu- yêu cầu cao nhất của nhà nhập khẩu.

Ông Nguyễn Ngọc Minh Thy, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Công nghiệp - In - Bao bì Liksin – TNHH MTV, chia sẻ: “Để phát triển bền vững, chúng tôi đã thực hiện mô hình 3R, thực hiện các giải pháp giảm phát thải trong sản xuất, thực hiện tuần hoàn nước, thay thế vật liệu tái chế, đầu tư hệ thống máy móc hiện đại tiết kiệm điện…

Dù trong bối cảnh còn nhiều khó khăn, các đơn hàng của doanh nghiệp vẫn duy trì ổn định, trong đó có nhiều khách hàng FDI với đòi hỏi khắt khe về tiêu chuẩn chất lượng”.

Doanh nghiệp nhựa Việt Nam đầu tư công nghệ để mở rộng thị trường.

Làm gì để không vi phạm FTA?

Để được hưởng ưu đãi thuế quan, doanh nghiệp ngành nhựa cần chứng minh nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm theo quy định trong từng FTA. Điều này đòi hỏi hệ thống quản lý minh bạch và hồ sơ chứng từ đầy đủ.

Một số hiệp định còn khuyến khích sử dụng nhựa tái chế hoặc nguồn nguyên liệu nội địa để đáp ứng điều kiện xuất xứ. Để mở rộng thị trường, doanh nghiệp cần chú trọng xây dựng thương hiệu nhựa Việt Nam trên bản đồ quốc tế.

TS. Phạm Tiến Dũng, chuyên gia Kinh tế, Economica Việt Nam, cho rằng, cần nâng cao vai trò của Hiệp hội trong việc kết nối các thành viên tạo thành chuỗi cung ứng, tránh việc cạnh tranh không lành mạnh.

Hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc tiếp cận thông tin thị trường, tham gia hội chợ chuyên ngành, kết nối đối tác toàn cầu và phát triển kênh thương mại điện tử xuyên biên giới sẽ giúp sản phẩm tiếp cận khách hàng nhanh hơn.

Song song với đó, Nhà nước cần có các cơ chế chính sách xuất nhập khẩu tốt hơn, thông qua các hệ thống thương vụ, tham tán thương mại tại nước ngoài cung cấp các thông tin, chính sách của thị trường.

Khi các doanh nghiệp gặp tranh chấp, các vụ kiện tại nước ngoài chủ động thông tin kịp thời để doanh nghiệp nắm bắt và điều chỉnh. Cùng với đó, nghiên cứu các gói tài chính ưu đãi về lãi suất hỗ trợ cho các doanh nghiệp đầu tư về công nghệ sản xuất để đáp ứng các yêu cầu của thị trường.

Các FTA đã và đang mở ra nhiều cơ hội về ưu đãi thuế cũng như mở rộng thị trường xuất khẩu cho các doanh nghiệp ngành nhựa Việt Nam. Tuy nhiên, cơ hội chỉ trở thành hiện thực khi doanh nghiệp chủ động đầu tư nâng cao chất lượng sản phẩm, quản lý nguồn nguyên liệu và tăng năng lực cạnh tranh.

Đây là động lực để ngành nhựa Việt Nam khẳng định vị thế, tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Hà An