Doanh nghiệp tìm cơ hội trong ứng phó với biến đổi khí hậu
Các DN sản xuất khi muốn tham gia XK thị trường carbon thì cần có những biện pháp. Theo đó, cần đánh giá về phát thải nhà kính cũng như phải chuyển hướng sản xuất theo hướng ít phát thải hay là phát thải carbon thấp để đáp ứng được những yêu cầu mà thị trường nhập khẩu đặt ra...
Chia sẻ tại tọa đàm “Tận dụng cơ hội từ ứng phó với biến đổi khí hậu” do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 25/10, ông Nguyễn Sỹ Linh, Trưởng ban Ban Biến đổi khí hậu và các vấn đề toàn cầu, Viện chiến lược, chính sách tài nguyên và môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho biết, các cam kết quốc tế như: cam kết về giảm phát thải dòng bằng 0, cam kết về giảm phát thải metan toàn cầu hay là cam kết liên quan đến chấm dứt tình trạng phá rừng, đặc biệt là rừng nhiệt đới… đều sẽ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp (DN) Việt Nam, nhất là DN sản xuất và xuất khẩu (XK).
Phải chuyển hướng sản xuất bền vững
Theo ông Linh, một số thị trường lớn như thị trường châu Âu đã đề cập đến những quy định liên quan đến dấu vết carbon hay là chuyển dịch năng lượng. Thời gian qua, DN ngành may Việt Nam chịu ảnh hưởng rất nhiều do các đơn hàng dịch chuyển sang một quốc gia khác là Banglasdesh. Cũng một quốc gia đang phát triển nhưng mà họ đã chuyển dịch năng lượng theo hướng là năng lượng tái tạo, năng lượng xanh và ít phát thải hơn nên rất nhiều đơn hàng về dệt may thay vì sản xuất ở Việt Nam thì đã chuyển sang Bangladesh. Một ví dụ khác là liên quan đến cam kết vừa bảo tồn đa dạng sinh học, vừa hạn chế phá rừng. Mặc dù Việt Nam đã cam kết nhưng hiện tượng phá rừng xảy ra. Do đó, ông Nguyễn Sỹ Linh cho rằng, XK ca cao, cà phê sang các thị trường lớn như châu Âu, Hoa Kỳ… sẽ bị ảnh hưởng.
Với cơ chế điều chỉnh carbon xuyên biên giới CBAM của Liên minh châu Âu, trước mắt sẽ có 5 mặt hàng chính, trong đó có những mặt hàng liên quan đến phân bón, xi măng, sắt, thép… sẽ bị điều chỉnh về carbon và đánh thuế carbon… Các DN sản xuất khi muốn tham gia XK thị trường carbon thì cần có những biện pháp. Theo đó, cần đánh giá về phát thải nhà kính cũng như phải chuyển hướng sản xuất theo hướng ít phát thải hay là phát thải carbon thấp để đáp ứng được những yêu cầu mà thị trường nhập khẩu đặt ra. Do vậy, thông tin đến các DN là rất cần thiết, để các DN biết rằng biến đổi khí hậu vừa tạo ra thách thức nhưng mà đồng thời cũng sẽ tạo ra cơ hội cho DN.
Ông Hoàng Văn Tâm, Phó Chánh Văn phòng Biến đổi khí hậu và Tăng trưởng xanh (Bộ Công Thương) cho biết, hiện nhiều tập đoàn thời trang, dệt may lớn trên toàn cầu đã đặt ra những mục tiêu, cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 và bắt buộc những chuỗi cung ứng đặt ở các quốc gia, trong đó có Việt Nam cũng phải tuân thủ. Các vấn đề liên quan DN phải quan tâm là: Báo cáo phát thải khí nhà kính, tính toán dấu vết phát thải carbon trong chuỗi sản xuất, cung ứng… Ngoài các DN ngành này, đại diện Bộ Công Thương cho hay, DN ngành thép và xi măng hiện rất quan tâm đến cơ chế điều chỉnh carbon xuyên biên giới do ngành sản xuất phát thải lớn.
Doanh nghiệp sản xuất đang chuyển hướng bền vững, thân thiện với môi trường.
Đầu tư nâng cấp công nghệ để giảm dấu chân carbon
Ở góc độ DN, ông Nguyễn Văn Đạt, Ban Kỹ thuật, Tập đoàn Hóa chất Việt Nam cho biết, thị trường trong và ngoài nước liên tục có những quy định mới liên quan tới sản xuất xanh, tăng trưởng xanh. Điều đó, đòi hỏi hàng hóa cần có những giải pháp thích ứng. Đặc biệt, với ngành hóa chất, yêu cầu về tiêu chuẩn xanh còn được đặt ra khắt khe hơn rất nhiều. Do đó, khó khăn mà các DN gặp phải cũng tương đối là lớn. Bởi, chuyển dịch năng lượng thì các đơn vị thành viên sẽ phải đầu tư nâng cấp công nghệ và một vài DN sẽ phải đầu tư mới, đầu tư mới hoàn toàn. Việc này là rất khó trong giai đoạn hiện nay, khó về vốn đầu tư, khó về công nghệ, khó cả về con người vận hành công nghệ. Nhưng là xu thế bắt buộc nên các DN thành viên của Tập đoàn Hóa chất ưu tiên chuyển giao công nghệ tiên tiến, thân thiện môi trường và có những giải pháp giảm phát thải, giảm nhẹ phát thải khí nhà kính.
Theo ông Nguyễn Sỹ Linh, những DN thực sự đầu tư, đáp ứng được các yêu cầu của thị trường, đặc biệt là yêu cầu về giảm dấu chân carbon, giảm phát thải nhà kính, thông qua các biện pháp như là sử dụng hiệu quả, tiết kiệm năng lượng, các biện pháp và các quy trình sản xuất ít phát thải hay là hướng đến phát thải carbon thấp thì đó là cơ hội của DN. Ví dụ như là DN sản xuất tiêu hao nhiều năng lượng, từ nhiệt điện than hay nguồn nhiệt phát thải lớn sang nguồn năng lượng tái tạo để giảm dấu chân carbon đối với sản phẩm của DN sản xuất thì đó là một trong những chiến lược đối với DN XK. Bởi, giảm được dấu chân carbon như là một tấm hộ chiếu hay là một chứng nhận để tiếp cận được với thị trường quốc tế, đặc biệt là những thị trường mà đã yêu cầu tính toán về phát thải, dấu chân carbon cho từng sản phẩm.
Đặc biệt là các DN liên quan đến chuỗi nông sản, đặc biệt là lúa gạo hay cà phê, ca cao thì những DN này cần phải có chuyển dịch, cần cập nhật những yêu cầu của thị trường, liên quan đến cam kết về chấm dứt nạn phá rừng, cần phải xem hoạt động sản xuất của mình, vùng nguyên liệu của mình có nằm trong khu vực có thể xuất hiện tình trạng phá rừng hay không, để từ đấy đảm bảo rằng những hồ sơ hay là các thông tin về sản phẩm hay vùng nguyên liệu sản xuất cho DN của mình, đáp ứng được những yêu cầu, đòi hỏi của các thị trường quốc tế.
Theo các chuyên gia, cộng đồng DN đóng vai trò quan trọng, vừa là chủ thể chịu tác động của biến đổi khí hậu, vừa là đối tượng quan trọng trực tiếp tham gia, chuyển các thách thức thành cơ hội từ tác động của biến đổi khí hậu. Để thực hiện các mô hình sản xuất kinh doanh theo hướng tăng trưởng xanh, DN cần dựa vào nền tảng khoa học và công nghệ, ứng dụng công nghệ số và chuyển đổi số… Phát triển bền vững đã trở thành xu thế tất yếu và các DN biết tận dụng các cơ hội từ biến đổi khí hậu sẽ tiếp nhận được các mô hình kinh tế, tài chính mới, có cơ hội tham gia thị trường carbon, giúp các DN đẩy nhanh quá trình xây dựng các trụ cột bền vững. Đồng thời, DN có thể đẩy mạnh hợp tác thương mại, đầu tư cho phát triển, huy động nguồn vốn, công nghệ từ các quỹ đầu tư, các định chế tài chính để phát triển kinh doanh theo hướng xanh và bền vững, xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm thân thiện với môi trường, khí hậu theo xu hướng thị trường.
Bên cạnh đó, ông Hoàng Văn Tâm cho biết, Bộ Công Thương đã và đang triển khai thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp hỗ trợ cho DN của ngành Công Thương từng bước tuân thủ và thực hiện được những biện pháp về giảm phát thải khí nhà kính. Bắt đầu từ 2025, DN phải thực hiện nghĩa vụ kiểm kê phát thải khí nhà kính, trong đó dự kiến Bộ Công Thương sẽ ban hành Thông tư hướng dẫn về kiểm kê khí nhà kính vào tháng 11/2023. Năm 2024, Bộ Công Thương sẽ tổ chức các hoạt động đào tạo, tập huấn cho DN thực hành tốt những quy định về kiểm soát phát thải khí nhà kính, tính toán được dấu vết carbon trong toàn bộ chuỗi cung ứng. Đồng thời, Bộ Công Thương sẽ trình cấp có thẩm quyền những cơ chế chính sách, đồng hành cùng DN để giúp DN sớm hội nhập được vào tiến trình phát thải carbon thấp và tận dụng được nhiều cơ hội đầu tư, cơ hội phát triển, hi vọng là sẽ đóng góp tích cực trong quá trình chuyển đổi về năng lượng của toàn cầu.
