Doanh số bán ô tô Trung Quốc ở Nga tăng vọt sau lệnh trừng phạt của phương Tây

Doanh số bán hàng tăng vọt của Nga đã hỗ trợ các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc vào thời điểm Bắc Kinh phải đối mặt với mức thuế cao hơn đối với xuất khẩu xe điện từ Washington và Brussels, đồng thời tạo ra sự thay đổi nhanh chóng trong văn hóa ô tô Nga.

Ilya Frolov, một blogger về xe hơi ở Moscow cho biết: “Mọi người đang bỏ phiếu bằng ví của mình. Nếu bạn định mua một chiếc ô tô, sự lựa chọn của bạn là một chiếc Lada do Nga sản xuất hoặc một chiếc ô tô châu Âu cực kỳ đắt tiền được nhập khẩu dưới dạng nhập khẩu màu xám, hoặc một chiếc xe Trung Quốc được trang bị rất tốt và tương đối rẻ”.

Việc Moscow xung đột với Ukraine đã khiến doanh số bán xe của các hãng ô tô châu Âu, Hàn Quốc và Nhật Bản vốn trước đây thống trị thị trường ô tô nước này sụt giảm mạnh.

Theo cơ quan phân tích Avtostat, vào thời điểm vào tháng 2 năm 2022, thương hiệu của Nga chiếm 69% tổng doanh số bán hàng. Hiện họ chỉ có thị phần 8,5%, trong khi thị phần của các nhà sản xuất Trung Quốc trong cùng thời kỳ đã tăng từ 9% lên 57%.

Theo dữ liệu từ Hiệp hội Xe khách Trung Quốc (CPCA) trong 9 tháng đầu năm 2024, Nga là điểm đến xuất khẩu lớn nhất của ô tô do Trung Quốc sản xuất, với khối lượng đạt 849.951 xe. Điểm đến lớn thứ hai là Mexico nhập khẩu chưa đến một nửa con số đó.

Cui Dongshu, tổng thư ký CPCA cho biết: “Tăng trưởng xuất khẩu ô tô ấn tượng của Trung Quốc trong những năm gần đây chủ yếu dựa vào sự đóng góp từ thị trường Nga. Những biến động và thay đổi đáng kể trong bối cảnh cạnh tranh của thị trường ô tô Nga đã mang đến cho các công ty ô tô Trung Quốc nhiều cơ hội bán hàng và lợi nhuận khổng lồ”.

Khoảng 90% xe Trung Quốc bán vào Nga là động cơ đốt trong, mặc dù hơn 15.000 ô tô do Li Auto, một nhà sản xuất xe điện chuyên sản xuất xe SUV hybrid rộng rãi, sản xuất đã được bán ở Nga trong 8 tháng đầu năm 2024.

Việc mở rộng sự hiện diện của Trung Quốc lớn đến mức không chỉ khách hàng mà cả các chuyên gia trong ngành cũng đổ xô đến các công ty mới.

Vadim Gorzhankin, giám đốc PR của Krasnoe Slovo có trụ sở tại Moscow, làm việc với ngành công nghiệp ô tô, cho biết: “Hầu hết tất cả những người từng làm việc cho các công ty phương Tây hiện đang làm việc cho các công ty Trung Quốc. Lúc đầu, chúng tôi gần như không biết gì về những nhà sản xuất này là ai, cách làm việc với họ hay thậm chí cách phát âm tên thương hiệu của họ”.

Dữ liệu hải quan Trung Quốc cho thấy các nhà sản xuất ô tô của họ đã xuất khẩu ô tô có kim ngạch 1,8 tỷ USD sang Nga vào tháng 9, tháng gần đây nhất có số liệu đầy đủ, so với 96 triệu USD trong cùng tháng năm 2021.

Trong khi các đại lý ô tô không chính thức vẫn đưa các thương hiệu phương Tây quen thuộc vào nước này thông qua các tuyến nhập khẩu song song, thì mức giá cao đã kìm hãm lượng khách hàng lâu đời của họ.

Tại Đức, người lái xe có thể mua một chiếc BMW X5 30d với giá khoảng 95.000 USD. Giá cho cùng một mẫu xe dao động từ 152.000 USD đến 203.000 USD ở Nga.

Một chiếc Exeed VX tương đương do Trung Quốc sản xuất có giá khoảng 56.000 USD. Nhà sản xuất Chery của nó là một trong những thương hiệu bán chạy nhất, cùng với Great Wall Motor và Geely.

Một số nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã rất kín tiếng về sự tham gia của họ vào Nga, cho rằng sự hiện diện ngày càng tăng của ô tô của họ trên đường phố nước này là do thị trường chợ đen do các thương nhân song song điều hành.

Zeekr, một thương hiệu xe điện được thành lập từ Geely, cho biết trong một tuyên bố rằng họ chưa bao giờ chỉ định bất kỳ đại lý hoặc nhà phân phối nào ở Liên bang Nga. Một số ít phương tiện được nhìn thấy tại thị trường Nga là một hành vi cá nhân.

Li Xiang, người sáng lập Li Auto được niêm yết trên Nasdaq, đã viết trong một bài đăng trên mạng xã hội vào năm ngoái rằng công ty không “có bất kỳ đại diện nào ở nước ngoài”, mặc dù ông nói thêm rằng công ty không thể hạn chế “nhu cầu” đối với hàng xuất khẩu song song của tư nhân được vận chuyển đến miền Trung. Châu Á và Trung Đông.

Frolov, một blogger về xe hơi, đã bỏ chiếc Mercedes CLA của mình và mua một chiếc Zeekr X nhập khẩu màu xám, có giá bán lẻ là 46.161 USD, có thể thoát khỏi chỗ đỗ xe chật hẹp chỉ bằng một cú chạm vào nút trên điện thoại của anh ấy - một tính năng tương tự như tính năng của BMW 7 Series.

Frolov nói anh đã bị thuyết phục vì “yếu tố tuyệt vời” do các nhà sản xuất Trung Quốc đưa ra, đồng thời lưu ý rằng Aito M9 do Huawei hậu thuẫn có màn hình kéo xuống tương tự như chiếc i7 hạng sang của BMW có thể chiếu phim cho hành khách ngồi ở ghế sau.

Frolov chia sẻ lỗi duy nhất của ô tô là chúng dễ bị trộm hơn. Ở Trung Quốc có ít tội phạm hơn nên họ không có tiêu chuẩn an ninh giống nhau.

Tuy nhiên, không phải tất cả tài xế Nga đều hài lòng.

Hồi tháng 10, một liên minh tài xế taxi ở Nga đã phàn nàn với tờ Kommersant của Nga về những vấn đề mà ngành này gặp phải kể từ khi chuyển sang sử dụng các mẫu xe Trung Quốc rẻ hơn.

Sự thống trị ngày càng tăng của Trung Quốc đã khiến một số nhà sản xuất trong nước của Nga tức giận.

Sergei Chemezov, người đứng đầu công ty sản xuất vũ khí mạnh nhất Nga Rostec, đã kêu gọi nhà nước áp đặt “các biện pháp bảo vệ” đối với các phương tiện của Trung Quốc. Công ty của ông có cổ phần trong nhà sản xuất ô tô lớn nhất Nga, Avtovaz, nhà sản xuất Lada, hồi tháng 9 cho biết thị phần của họ có thể giảm xuống 25% sau sự gia tăng doanh số bán xe Trung Quốc.

Các nhà sản xuất ô tô của nước này đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi các lệnh trừng phạt khiến họ bị hạn chế khả năng tiếp cận các bộ phận và công nghệ của phương Tây. Để bù đắp, họ cũng thường quay sang Trung Quốc.

Mối quan hệ thương mại giữa Nga và Trung Quốc đang mất cân bằng. Theo Trade Data Monitor, Trung Quốc, đã là đối tác thương mại hàng đầu của điện Kremlin trước cuộc xung đột với Ukraine vào năm 2022, hiện chiếm hơn một nửa tổng lượng xuất khẩu chính thức sang Nga. Vào tháng 9, chỉ 5% tổng lượng nhập khẩu của Trung Quốc đến từ Nga.

John Kennedy, chuyên gia về Nga tại viện nghiên cứu Rand Europe, cho biết: “Hướng đi đang nghiêng về việc Nga phụ thuộc nhiều hơn vào Trung Quốc”.

Ilaria Mazzocco, thành viên cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, nói: “Rõ ràng có mối quan hệ đối tác địa chiến lược giữa Trung Quốc và Nga. Tuy nhiên, cũng có những lợi ích thương mại đang phát triển và có thể các chủ thể kinh doanh ở phía Trung Quốc đang lợi dụng sự thay đổi của thị trường ở Nga”.

Các nhà phân tích tin rằng khối lượng thương mại ngày càng tăng giữa Nga và Trung Quốc có thể khiến việc phát hiện hàng hóa nhập khẩu của Moscow bị trừng phạt trở nên khó khăn hơn, điều này trước đây nổi bật trong dữ liệu thương mại của các quốc gia quá cảnh nhỏ hơn.

Alexandra Prokopenko, thành viên tại Trung tâm Á-Âu Carnegie Russia, cho biết ngay sau cuộc xung đột, “mọi người nhanh chóng hiểu rằng Nga trốn tránh các lệnh trừng phạt thông qua các nước thuộc Liên Xô cũ. Nhưng Trung Quốc giao dịch với khối lượng lớn và số liệu thống kê không rõ ràng đến mức không ai hiểu được điều gì. Rất nhiều thứ có thể được giấu kín”.

Nam Nguyễn