Độc đáo điệu múa chuông của dân tộc Dao

Trong các nghi lễ của người Dao Đỏ, múa chuông là vũ điệu linh thiêng, thường được sử dụng trong nhiều nghi lễ truyền thống, đặc biệt, múa chuông được dùng trong lễ cấp sắc (một nghi lễ quan trọng đối với người đàn ông dân tộc Dao). Tín ngưỡng này là một loại hình sinh hoạt văn hóa đặc trưng của dân tộc Dao và trở thành nhu cầu trong sinh hoạt văn hóa tâm linh, giúp người Dao gửi gắm niềm tin, ước vọng của mình.

Trong điệu múa, chiếc chuông nhỏ bằng đồng là đạo cụ chính để tạo thành nhạc điệu nhịp nhàng, rộn ràng, khỏe khoắn. Tiếng chuông có trong hầu hết các nghi lễ truyền thống của người Dao, mỗi bài múa đều có giai điệu tiết tấu riêng và có ý nghĩa khác nhau. Trong lễ cấp sắc, điệu múa chuông sẽ do thầy cúng và trai tráng thực hiện, thường kết hợp với lời hát (lời khấn) của thầy cúng, có ý nghĩa trang trọng, linh thiêng, mang không khí vui mừng, phấn khởi. Khi điệu múa được thể hiện trong đám tang, lễ giải hạn, làm vía có ý nghĩa xua đuổi tà ma, tiễn người chết về cõi âm, chia buồn với gia chủ hoặc cầu mong những người còn sống bình an, mạnh khỏe. Điệu múa chuông khi thực hiện ở các lễ hội đầu năm để mong một năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng tốt tươi, bội thu; đến cuối năm là múa mừng được mùa, thay lời tạ ơn tổ tiên.

Múa chuông là vũ điệu độc đáo của người Dao.

Mỗi điệu múa chuông có thể từ 8 - 10 người tham gia, múa càng đông càng vui. Khi múa tay trái cầm một chiếc khăn, tay phải cầm chuông để đánh nhịp. Những chiếc chuông được lắc mạnh tạo thành nhịp đều đặn, những sợi tua màu được tung lên, hạ xuống nhịp nhàng, sinh động và đẹp mắt. Cùng trình diễn các động tác múa còn có lời hát cầu mong những điều tốt đẹp sẽ đến với dân bản. Một khác biệt so với nhiều môn nghệ thuật khác là người múa thể hiện từng động tác trên nền nhạc do mình thực hiện. Dù người tham gia múa khá đông, nhưng tiếng nhạc, động tác múa ăn khớp với nhau. Ngoài múa chuông, người Dao còn có các điệu múa tay không, múa lửa, múa kiếm, múa dao và múa gậy...

Ông Triệu Kiềm Pu, xóm Lũng Chang, xã Vũ Minh (Nguyên Bình), người am hiểu về văn hóa truyền thống người Dao Đỏ cho biết: Múa chuông, múa bắt ba ba thường được diễn xướng trong những dịp lễ cầu mùa, lễ Bàn Vương, cấp sắc, trong các nghi thức của buổi lễ, điệu múa có ý nghĩa cầu mong những điều tốt đẹp nhất đến với anh em, họ hàng, dân bản, cầu mong mùa màng bội thu, đời sống đủ đầy. Qua đó, để con cháu hiểu thêm về nguồn cội, bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc, góp phần phát huy sức mạnh đại đoàn kết để phát triển kinh tế gia đình, xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Ngày nay, điệu múa chuông được bà con biểu diễn ở các xóm nhân dịp tổ chức Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc, các lễ hội, lễ kỷ niệm của địa phương. Người Dao Đỏ coi múa chuông là điệu múa linh thiêng nên luôn gìn giữ, truyền dạy cho con cháu.

Chị Bàn Thị Hiền, xã Vũ Minh chia sẻ: Gắn bó với điệu múa chuông từ những ngày còn nhỏ, tôi luôn yêu mến, say sưa với những hình ảnh, thanh âm này. Cứ mỗi lần có dịp biểu diễn tại xóm, xã, tôi và các thành viên trong đội múa chuông miệt mài tập luyện, lưu giữ nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc mình.

Mỗi dịp lễ, tết, điệu múa chuông lại vang lên trên khắp các bản làng của người Dao. Múa chuông là làn điệu linh thiêng được gìn giữ qua nhiều thế hệ, cần được lưu giữ, bảo tồn và phát huy.

Thu Hoài