Độc đáo khu chợ bò Tà Ngáo

Khu chợ hình thành đã thúc đẩy nghề nuôi bò ở nhiều tỉnh, thành đồng bằng sông Cửu Long nói chung và đặc biệt ở tỉnh An Giang nói riêng, góp phần phát triển kinh tế cho vùng đồng bào dân tộc Khmer ở khu vực biên giới.

Cảnh buôn bán tấp nập tại chợ bò Tà Ngáo trước đây. Ảnh: Tân An

Chợ bò Tà Ngáo ngày trước

Nằm cách kênh Vĩnh Tế chưa tới 500m và cách biên giới Việt Nam-Campuchia không xa lắm, sóc Tà Ngáo là địa phương có đông đồng bào dân tộc thiểu số Khmer sinh sống nhất của vùng Bảy Núi. Cuộc sống người dân nơi đây, ngoài việc dựa vào nghề hái trái và làm đường thốt nốt thì nhiều nhà còn nuôi thêm trâu bò để lấy sức kéo và tăng thu nhập.

Sư cả Chau Khi, trụ trì chùa Tà Ngáo cho biết: “Nhu cầu chăn nuôi bò của bà con dân tộc Khmer trong các phum, sóc ở vùng Bảy Núi rất lớn. Đặc biệt, mỗi khi gần đến lễ hội đua bò mừng ngày mùa, nhu cầu mua bán bò lại càng cao. Trong khi đó, nguồn giống bò tốt ở nơi đây khá hiếm nên đến ngày mùa hoặc lễ hội, bà con dân tộc Khmer trong vùng lại sang các nước láng giềng như Campuchia, Lào hoặc Thái Lan để tìm mua bò tốt về huấn luyện. Những lái bò chọn khu đất trống ở sóc Tà Ngáo để làm điểm giao dịch. Ban đầu, việc mua bán bò ở đây cũng ít, chỉ đôi ba cặp, sau đó lên đến hàng trăm con. Từ đó đã hình thành phiên chợ bò nổi tiếng khắp vùng mang tên chợ bò Tà Ngáo”.

Trước đây, chợ bò mua bán mỗi tuần một lần nên được gọi là chợ phiên bò. Lâu dần, tiếng tăm khu chợ càng vang xa, nhu cầu mua bán trâu bò phát triển mạnh hơn, thương lái khắp nơi đổ về khu chợ ngày càng nhiều khiến cho khu chợ thêm sôi động mỗi ngày. Chợ giao thương sôi động nhất là vào mùa nước nổi (từ tháng 7 đến hết tháng 12 âm lịch), bình quân mỗi ngày có từ 300 đến 500 con bò được mua đi, bán lại. Bò được bán ở chợ Tà Ngáo có rất nhiều chủng loại, đủ các màu sắc, to nhỏ, mập ốm..., tuy nhiên, nhiều nhất vẫn là các loại bò có nguồn gốc từ Campuchia và Thái Lan. Người mua có thể là hộ nông dân muốn tìm chú bò cùng gánh vác chuyện đồng áng nặng nhọc, cũng có thể là người “mua đi, bán lại” bằng cách nuôi bò để vỗ béo vài tháng rồi lại mang ra chợ bán lại hoặc cũng có người đến mua bò về xẻ thịt đem ra chợ bán.

Một điều thú vị khác là chợ bò Tà Ngáo không chỉ có mua bán các loại bò, mà còn buôn bán cả trâu. Có thời điểm, số lượng trâu được thả nuôi, mua bán ở đây còn đông đảo hơn cả số lượng bò. Ngoài việc mua bán trâu bò, chợ bò Tà Ngáo còn kéo theo các dịch vụ khác như: xem tướng bò, cắt cỏ, chăn dắt bò thuê... với thu nhập kha khá cho hàng trăm lao động địa phương.

Để giúp người dân phát triển, chính quyền địa phương đã đầu tư, nâng cấp tuyến đường từ thành phố Châu Đốc vào khu chợ bò Tà Ngáo rộng hơn và thoáng hơn, giúp cho xe tải lưu thông dễ dàng nên quá trình mua bán càng thuận tiện. Cũng từ đây, sóc Tà Ngáo đã dần đổi thay với diện mạo mới. Từ một miền quê heo hút, người dân sống chủ yếu bằng nghề hái trái và làm đường thốt nốt, giờ đây, bà con Khmer trong sóc Tà Ngáo đã có cuộc sống khấm khá nhờ có thêm nghề nuôi bò thịt, bò sinh sản, bò đua trong lễ hội, bò kéo xe...

Chợ bò Tà Ngáo bây giờ

Năm 2006, nhằm tạo điều kiện cho người dân làm ăn cũng như để bảo tồn và phát triển khu chợ độc đáo của miền Tây, chính quyền địa phương nơi đây đã lập kế hoạch quy hoạch và đầu tư xây dựng khu chợ bò Tà Ngáo, hay còn gọi là “sàn giao dịch bò” được thành lập. Ban quản lý khu chợ được giao cho Công ty TNHH một thành viên 622 của Quân khu 9 kiểm soát.

Hiện nay chỉ còn một vài gia đình buôn bán bò ở chợ Tà Ngáo như gia đình chị Mai. Ảnh: Tân An

Chợ bò Tà Ngáo hoạt động theo phương thức chuyên doanh buôn bán mặt hàng trâu bò. Chợ rộng khoảng 1ha, gồm nhiều gian hàng, khu chuồng trại, khu bán cỏ... Kể từ khi “sàn giao dịch bò” tại chợ bò Tà Ngáo đi vào hoạt động, hàng ngày, có hàng trăm con trâu bò được buôn bán qua tay các thương lái, sau đó được kiểm dịch rồi lên xe tỏa khắp các tỉnh, thành trong cả nước tiêu thụ.

Khu chợ bò Tà Ngáo hiện giờ không còn sôi động, nhộn nhịp như đã từng tồn tại cách đây hơn chục năm về trước. Điều đó để lại không ít tiếc nuối cho người mua, kẻ bán, lẫn khách phương xa đến tham quan địa phương. Hiện nay, việc buôn bán trâu bò vẫn tiếp tục hoạt động, nhưng các thương lái không mang vào khu chợ như trước mà chỉ gom bò về mấy “trang trại” xung quanh chợ bò cũ hoặc dọc theo đường vào chùa Tà Ngáo. Đa số các thương lái mua bán bò ở đây đều là người Kinh, nhưng ai nấy lại nói tiếng Khmer ngọt xớt. Trước mỗi nơi bán bò đều có treo biển hiệu, số điện thoại cho người mua dễ liên hệ. Bò xuất hiện rất nhiều hai bên đường như một cách quảng cáo, “trưng bày hàng hóa”.

Chúng tôi ghé vào thăm gia đình vợ chồng chị Mai, một chủ vựa buôn bán trâu bò lớn nhất nhì trong sóc Tà Ngáo. Nhìn trong khu lán trại trống huơ trống hoác, hầu hết đều để trống hoặc nuôi vài con gà. Trong khoảnh sân trước nhà chỉ có vài con bò đang được anh chị chào bán mới thấy hết sự đìu hiu của khu chợ bò từng nổi tiếng trước đây.

Chị Mai cho biết: “Chợ bò hiện giờ không còn nhộn nhịp như trước nữa, số lượng người mua cũng chỉ lai rai, chứ không đông đúc như khoảng hơn chục năm về trước. Đặc biệt, kể từ khi đại dịch Covid-19 xuất hiện đã làm gián đoạn quá trình mua bán trâu bò từ Campuchia về Việt Nam. Chợ ngừng, nhưng nhu cầu của người dân không dừng lại. Vậy là, bò nội địa được dịp “lên ngôi”. Hiện nay, chúng tôi chỉ chuyên mua bán bò do người dân nuôi trong các phum, sóc thuộc 2 huyện biên giới Tri Tôn và Tịnh Biên. Giá mỗi cặp bò giao động từ 15 đến 20 triệu đồng, cặp nhỏ nhất trên dưới 10 triệu đồng. Tuy nhiên, sức tiêu thụ vẫn rất chậm”.

“Chúng tôi chỉ mong sao chợ bò Tà Ngáo sớm được khôi phục như trước đây để thúc đẩy môi trường thương mại sôi động giữa cư dân hai bên biên giới và tạo ra nhiều công ăn việc làm cho người lao động trong vùng, qua đó, phát triển kinh tế cho bà con dân tộc Khmer vùng biên giới Tây Nam” - chị Mai bày tỏ.

Tân An