Độc đáo kiến trúc chùa Khmer Nam Bộ

Mỗi ngôi chùa dù lớn hay nhỏ, đều là một cụm công trình kiến trúc bao gồm tường rào, cổng chính, cổng phụ, chính điện, sala, các dãy nhà tăng, nhà hội, giảng đường và tháp chứa tro cốt…Tất cả đều được xây dựng với nghệ thuật kiến trúc hết sức đa dạng, độc đáo, kỳ công và được trang trí bởi những đường nét, hoa văn, họa tiết chạm khắc, đắp nổi rất công phu, tinh tế, sinh động.

Chính sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc đã tạo nên những ngôi chùa Khmer vừa toát lên vẻ uy nghi, trang nghiêm, lộng lẫy, vừa trầm mặc tĩnh lặng trong một không gian rợp xanh bóng cây cổ thụ.

Hầu hết các chùa Khmer ở Trà Vinh đều có tượng đức Phật Thích ca nhập niết bàn được đặt trên bệ, toàn bộ tượng và bệ được phủ sơn son thiếp vàng.

Chùa Âng, ngôi chùa lâu đời nhất trong hệ thống chùa Khmer ở Trà Vinh, xây dựng cách đây hơn 10 thế kỷ. Chùa mang đậm phong cách kiến trúc chùa Khmer Nam Bộ, tọa lạc trên khuôn viên rộng khoảng 4ha, rợp mát bóng cây cổ thụ, xung quanh có hào nước sâu bao bọc. Cổng chùa gồm 3 ngọn tháp, ở trên có đắp tượng chằn, hai bên trụ là hình tiên nữ và chim thần theo mô-típ truyền thống.

Chùa có kiến trúc cổ kính, được khắc họa, tô điểm bằng nhiều tác phẩm nghệ thuật với những đường nét, hoa văn mang đậm bản sắc văn hóa tâm linh, tôn giáo của đồng bào Khmer Nam Bộ.

Trong tất cả các ngôi chùa, chính điện là nơi hội tụ về nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc đạt đến mức đỉnh cao của văn hóa Khmer. Bên trong chính điện chùa Khmer luôn được trang trí với những họa tiết, hoa văn tinh tế, rực rỡ, lộng lẫy là sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật điêu khắc và hội họa truyền thống Khmer.

Dạy chữ Khmer ở các chùa Phật giáo Nam Tông từ trước đến nay đã trở thành truyền thống ở tỉnh Trà Vinh. Toàn bộ 143 chùa đều mở lớp dạy tiếng Khmer.

Trong số những danh lam thắng cảnh, di tích nổi tiếng ở Trà Vinh, chùa Hang là một trong những điểm đến đáng tham quan. Chánh điện chùa xây dựng trên nền đất cao. Mái của chánh điện được cấu tạo gồm nhiều lớp chồng lên nhau, trên đỉnh là chóp tháp cao vút, uy nghi. Bên trong chính điện là hai hàng cột cao lớn uy nghi, giữa chính điện là bàn thờ.

Chùa Hang không chỉ hấp dẫn du khách bởi vẻ đẹp cổ kính, mà còn bởi sự độc đáo của sân chim và những tác phẩm điêu khắc mỹ nghệ do chính những đôi bàn tay khéo léo, tài hoa của các vị sư nghệ nhân của nhà chùa kỳ công sáng tạo.

Từ năm 1990 trở lại đây, chùa Hang trở thành nơi quần tụ của nhiều loại chim, trong khuôn viên chùa có hàng trăm cá thể chim các loại, nhiều nhất là cò trắng, cò ngà, cò cổ đỏ và diệc.

Đối diện với chánh điện chùa Hang là quần thể tượng 12 con giáp, được bố trí hình vòng cung đắp nổi cặp rồng uốn lượn như chiếc thuyền. Đầu rồng ngẩng trên hai trụ đắp phù điêu thần Yak (chằn tinh được Phật cải hóa) và Voi. Nhìn từ bên trái sang là các tượng bao gồm các thần tiên và chằn cưỡi chuột, cưỡi bò, cọp, thỏ và rồng, tương ứng với Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn của người Việt.

Được xây dựng từ thế kỷ thứ XIII, trên nền diện tích gần 6 ha, chùa Phướng nằm ở trung tâm thị xã Trà Vinh có 1 kiến trúc rất độc đáo khắc hẳn với các chùa khác tại Trà Vinh. Từ cổng chính đi vào chùa là hàng cột được xây dựng từ năm 2019 với những chi tiết tinh xảo trên từng biểu tượng điêu khắc, trên cột có ghi tên từng người đóng góp ủng hộ xây dựng chùa.

Chính điện chùa được thiết kế với mái uốn cong mô hình đuôi rồng. Đỉnh nhà nhọn và cao với hình tượng thần bốn mặt Mohabrom, chim thần Kâyno,… đặc trưng của văn hóa Khmer tạo nên dấu ấn đặc biệt cho ngôi chùa. Không chỉ khoác lên mình vẻ đẹp cổ kính, những ngôi chùa ở tỉnh Trà Vinh còn là nơi lưu giữ kho tàng văn hóa độc đáo của người Khmer.