Đôi điều về việc lạm dụng trí tuệ nhân tạo
Như rất nhiều lĩnh vực khác, công việc làm báo tại tòa soạn Báo Quân đội nhân dân của chúng tôi cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức do việc lạm dụng ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) của các thông tin viên, cộng tác viên (TTV-CTV). Tôi xin kể hai câu chuyện từ thực tế công việc của mình.
Thoạt đầu, tôi cũng chưa để ý tới việc này lắm. Song, sau khi ứng dụng AI trở nên phổ biến và một số TTV-CTV “tiến bộ” một cách lạ thường, tôi đã phải đặt câu hỏi nghi vấn về sự “tiến bộ” này. Những lỗi thường gặp về câu, chữ không còn; vẻ mộc mạc, chân thật đôi khi dài dòng, ngô nghê, thiên về văn nói nhưng đầy chân thật của một người làm báo không chuyên đột nhiên biến mất.
Phóng viên Trịnh Anh Thư (bên phải), Phòng Biên tập Thời sự quốc tế, Báo Quân đội nhân dân tác nghiệp trên Tàu buồm 286-Lê Quý Đôn, Học viện Hải quân trong chuyến công tác tại Singapore, tháng 10-2023. Ảnh do nhân vật cung cấp
Thay vào đó là những câu từ, lời văn bóng bẩy, đầy đao to búa lớn khiến người biên tập phải giật mình vì bài viết quá “nuột”, nhưng hoàn toàn thiếu cảm xúc, chi tiết tạo điểm nhấn. Thêm vào đó là hàng loạt dấu hiệu giống nhau trong các bài viết mà sau này khi đã nắm vững, chúng tôi gắn mác “đích thị là AI” và rất cảnh giác với những thông tin trong bài bởi khó có thể bảo đảm tính chân thực, yếu tố sống còn của tác phẩm báo chí.
Chia sẻ thêm về công việc làm báo, chúng tôi luôn mong nhận được những bài viết đầy ắp những câu chuyện, chi tiết sinh động, thực tế trong đời sống của người dân và bộ đội của TTV-CTV. Những bài báo ấy, dù câu chữ có thể lủng củng, ngô nghê nhưng chúng tôi có thể giúp chỉnh sửa câu chữ, bố cục để bài viết trở nên hay hơn.
Câu chuyện thứ hai về việc lạm dụng AI, tôi ghi nhận thực tế từ việc làm thư ký Ban giám khảo chấm giải Cuộc thi trực tuyến “Tìm hiểu kiến thức pháp luật trên Báo Quân đội nhân dân năm 2025". Đây là cuộc thi thu hút hàng vạn người dân cả nước và cán bộ, chiến sĩ toàn quân tham gia mỗi kỳ. Tuy nhiên, bên cạnh hầu hết bài dự thi được đầu tư công phu, tâm huyết của các tác giả thì cũng còn tình trạng làm bài tập thể, làm bài bằng ứng dụng AI. Có thể khẳng định, nội dung các kỳ thi rất gần gũi, gắn liền với thực tế cuộc sống, công việc mà chúng ta ít nhiều đều trải qua, có trải nghiệm để chia sẻ thực tế, hiến kế góp phần giải quyết vấn đề, chung tay xây dựng một xã hội văn minh. Thế nhưng, thay vì tự mình làm bài, bày tỏ quan điểm, trình độ bản thân thì không ít cá nhân, đơn vị lại tổ chức làm bài tập thể hoặc sử dụng AI. Kết quả là nhiều bài viết giống nhau tới từng... lỗi, thậm chí, có những bài còn để nguyên đoạn mở đầu của ứng dụng AI như: “Đương nhiên rồi, đây là bài luận về nội dung...” hoặc “bạn có muốn tôi viết một bài luận 2.500 chữ về vấn đề này”. Những bài này đều không đúng quy chế của cuộc thi. Song, hệ lụy lớn hơn là khi nhìn thấy tên đơn vị, địa phương, chúng tôi ngay lập tức nảy ra phản ứng tự vệ “cần cẩn thận với đơn vị, địa phương này”.
Chúng tôi cho rằng: Dù có khéo léo biên tập và giỏi AI đến mấy thì cũng không thể khỏa lấp trình độ bản thân! Vì rõ ràng rằng, nếu không nỗ lực, cố gắng thì rất khó tiến bộ để có sản phẩm thể hiện đúng năng lực.
