Đổi mới giáo dục tại Lạng Sơn: Tiếp cận và phát triển trong các cộng đồng dân tộc thiểu số và miền núi

Sự chuyển đổi trong lãnh đạo và chỉ đạo giáo dục

Trong năm 2023, Sở Giáo dục và Đào tạo Lạng Sơn đã thực hiện một chuyển đổi đáng kể trong lãnh đạo và quản lý ngành giáo dục, hướng tới mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Các quyết định từ Bộ Giáo dục và Đào tạo và Chính phủ, như Quyết định số 1719/QĐ-TTg và các công văn liên quan, đã được triển khai một cách hiệu quả, tạo nền tảng vững chắc cho việc thực hiện các chương trình và dự án quan trọng. Bên cạnh đó, Thông tư số 15/2022/TT-BTC của Bộ Tài chính cung cấp hướng dẫn chi tiết về quản lý và sử dụng kinh phí, giúp Sở GDĐT quản lý tài chính một cách minh bạch và hiệu quả. Những nỗ lực này không chỉ thể hiện sự thích ứng với các chính sách và hướng dẫn mới từ cấp trung ương và địa phương, mà còn đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc cải thiện và phát triển giáo dục tại Lạng Sơn, nhất là trong các khu vực có nhu cầu chăm sóc giáo dục đặc biệt.

Tiết học Tin học của học sinh Trường Tiểu học xã Tri Phương, huyện Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn.

Đạt được các mục tiêu cụ thể trong giai đoạn 2021-2025

Đến thời điểm tháng 9 năm 2023, tỉnh Lạng Sơn đã ghi nhận những thành tựu đáng kể. Cụ thể, tỉnh đã có 284 trường học đạt chuẩn quốc gia, tương đương với 94,7% mục tiêu đặt ra là 300 trường. Đây là một bước tiến vượt bậc, phản ánh sự nỗ lực không ngừng của ngành giáo dục trong việc nâng cấp cơ sở vật chất và chất lượng giảng dạy.

Đồng thời, 100% trường phổ thông dân tộc nội trú trung học cơ sở đã được chuyển đổi thành trường phổ thông dân tộc nội trú trung học cơ sở và trung học phổ thông. Điều này không chỉ mở rộng cơ hội học tập cho học sinh dân tộc thiểu số mà còn góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận và hoàn thiện chương trình giáo dục phổ thông toàn diện.

Đặc biệt, Sở Giáo dục và Đào tạo Lạng Sơn đã chú trọng đến việc cung cấp chỗ ở cho học sinh, với 93% nhu cầu chỗ ở cho học sinh dân tộc nội trú đã được đáp ứng, cùng với 35% chỗ ở cho học sinh bán trú. Điều này không chỉ cải thiện điều kiện sống và học tập của học sinh mà còn góp phần giảm thiểu các trở ngại về địa lý và kinh tế cho học sinh ở các vùng sâu, vùng xa.

Về mặt phổ cập giáo dục, tỉnh Lạng Sơn đã đạt tỷ lệ 91,0% số xã đạt phổ cập giáo dục trung học cơ sở mức độ 3. Tỷ lệ học sinh mẫu giáo 5 tuổi đến trường đạt 99,8%, học sinh tiểu học đạt 100%, và học sinh trung học cơ sở đạt 99,0%. Đây là kết quả đáng tự hào, phản ánh sự cam kết của tỉnh trong việc đảm bảo quyền được học tập cho mọi đối tượng, đặc biệt là trẻ em ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi.

Cô và trò Trường Mầm non 19/5, thành phố Lạng Sơn trong tiết học ATGT tại thư viện trường.

Công tác lãnh đạo và chỉ đạo triển khai

Sở Giáo dục và Đào tạo Lạng Sơn đã thực hiện vai trò lãnh đạo quan trọng trong việc triển khai và thực hiện các chính sách giáo dục trên địa bàn. Họ đã chủ động triển khai Nghị quyết số 58-NQ/TU của Tỉnh ủy cùng Kế hoạch số 64/KH-UBND của UBND tỉnh, đóng góp vào mục tiêu chung là phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Để thực hiện điều này, Sở GDĐT đã ban hành Kế hoạch số 1127/KH-SGDĐT vào ngày 26/4/2022, là bước tiến cụ thể hóa Kế hoạch số 64/KH-UBND.

Đồng thời, Sở cũng đã thực hiện công tác tuyên truyền sâu rộng, hướng dẫn các đơn vị giáo dục trong tỉnh triển khai hiệu quả các giải pháp đề ra trong kế hoạch. Điều này không chỉ góp phần vào việc cải thiện chất lượng giáo dục mà còn thúc đẩy sự tham gia tích cực của các đơn vị liên quan. Nhờ vậy, các chương trình và dự án giáo dục đã được triển khai một cách có hệ thống, đảm bảo đáp ứng các mục tiêu phát triển giáo dục toàn diện cho khu vực. Đây là minh chứng cho sự chuyển đổi mạnh mẽ và hiệu quả trong lãnh đạo và chỉ đạo giáo dục tại tỉnh Lạng Sơn.

Đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị cho trường học

Trong khuôn khổ Quy hoạch tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2021-2030, Sở Giáo dục và Đào tạo Lạng Sơn đã đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các nhiệm vụ quy hoạch và phát triển giáo dục. Họ đã phối hợp chặt chẽ với các đơn vị tư vấn để cung cấp số liệu cần thiết, hỗ trợ hoàn thiện và thẩm định dự thảo quy hoạch giáo dục, định hướng đến năm 2050. Trong giai đoạn từ 2017 đến 2021, đã có 82 cặp trường học được sáp nhập, một bước tiến trong việc tối ưu hóa mạng lưới trường học và tăng cường hiệu quả giáo dục.

Ngoài ra, Sở đã chủ động tham mưu cho UBND tỉnh về việc đầu tư và phát triển cơ sở vật chất cho các trường học, từ mầm non đến phổ thông công lập. Các kế hoạch quan trọng như phát triển hệ thống trường Phổ thông dân tộc nội trú, nâng cấp Trường Cao đẳng Sư phạm Lạng Sơn và đầu tư phát triển trường THPT chuyên Chu Văn An đã được triển khai. Điều này không chỉ góp phần cải thiện môi trường học tập cho học sinh mà còn nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở tất cả các cấp học. Sự đầu tư và phát triển này cho thấy cam kết mạnh mẽ của tỉnh Lạng Sơn trong việc cung cấp một nền giáo dục chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu và kỳ vọng của xã hội.

Tư vấn hướng nghiệp và phân luồng học sinh

Sở Giáo dục và Đào tạo Lạng Sơn đã đạt hiệu quả trong việc thực hiện Kế hoạch số 119/KH-UBND, nhằm phát triển giáo dục hướng nghiệp và phân luồng học sinh sau trung học cơ sở. Điều này bao gồm việc hướng dẫn các trường thực hiện tốt tư vấn hướng nghiệp, với khoảng 74% học sinh chọn học trung học phổ thông và một số khác hướng tới các trung tâm GDTX/GDNN-GDTX. Sở cũng đã chuyển đổi và đa dạng hóa hoạt động của Trung tâm Giáo dục thường xuyên, Tin học và Ngoại ngữ Lạng Sơn, triển khai các kế hoạch như số 09/KH-UBND và số 45/KH-UBND để tăng cường giáo dục pháp luật và hỗ trợ khởi nghiệp, đồng thời cung cấp cơ hội học tập phù hợp và linh hoạt cho học sinh và sinh viên trên địa bàn.

Đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên

Sở Giáo dục và Đào tạo Lạng Sơn đã nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý thông qua việc triển khai Đề án Đào tạo và Bồi dưỡng, đáp ứng yêu cầu của Luật Giáo dục 2019 và Chương trình giáo dục phổ thông mới. Từ năm 2023 đến 2025, đề án này tập trung vào việc tổ chức các lớp bồi dưỡng và tập huấn về sử dụng sách giáo khoa mới, phương pháp và kỹ năng dạy học hiện đại, nhằm cập nhật và nâng cao năng lực chuyên môn của giáo viên và cán bộ quản lý, góp phần vào sự phát triển toàn diện của giáo dục tại tỉnh.

Những thành tựu đạt được

Trong giai đoạn 2021-2025, Sở Giáo dục và Đào tạo Lạng Sơn đã nhận được nguồn vốn lớn, tổng cộng 49.706,18 triệu đồng, để thực hiện Chương trình phát triển giáo dục. Trong đó, năm 2022 và 2023 lần lượt được phân bổ 7.010,2 triệu đồng và 11.295 triệu đồng. Sự phân bổ này tập trung vào việc đầu tư và phát triển cho sáu trường dân tộc nội trú trung học cơ sở và trung học phổ thông ở các huyện khác nhau, với mục tiêu cải thiện cơ sở vật chất và nâng cao chất lượng giáo dục.

Trong năm 2022, dù chỉ thực hiện được 41,2% kinh phí dự kiến do sự chậm trễ trong việc phân bổ vốn đầu tư phát triển, Sở đã nhanh chóng bắt kịp trong năm 2023, với tổng kinh phí thực hiện đạt 51.028 triệu đồng, tương đương 36,27% kinh phí năm, và dự kiến hoàn thành 100% vào cuối năm. Những thành tựu nổi bật và thay đổi tích cực đã được ghi nhận, nhờ sự hướng dẫn và triển khai kỹ lưỡng của Sở GDĐT Lạng Sơn. Kế hoạch cụ thể và bám sát mục tiêu của Chương trình đã được xây dựng và thực hiện, chứng tỏ sự cam kết và nỗ lực không ngừng của Sở trong việc cải thiện và phát triển ngành giáo dục tại tỉnh.

Thách thức và hạn chế

Trong quá trình triển khai các dự án giáo dục tại Lạng Sơn, Sở Giáo dục và Đào tạo đã gặp phải những thách thức đáng kể. Một trong những hạn chế chính là khó khăn trong việc phân chia giá trị dự toán đầu tư, khi mà định mức vốn đầu tư thấp không đáp ứng được nhu cầu thực tế. Sự chênh lệch giữa dự toán khảo sát năm 2020 và nhu cầu thực tế vào cuối năm 2022 đã dẫn đến sự khác biệt trong các chỉ tiêu nhiệm vụ cần đầu tư, như số lượng phòng học và phòng chức năng.

Vấn đề bố trí quỹ đất cho việc nâng cấp các công trình phụ trợ cũng góp phần vào những khó khăn. Nguồn kinh phí năm 2022 được phân bổ muộn, ảnh hưởng đến tiến độ triển khai và giải ngân vốn. Quá trình lập dự án đầu tư xây dựng mất nhiều thời gian, với hồ sơ khảo sát thiết kế cần chỉnh sửa và bổ sung nhiều lần, thêm vào đó là việc thực hiện các thủ tục về Giấy phép môi trường. Các địa phương đã ưu tiên lựa chọn chỉ tiêu đầu tư phòng học thông thường và phòng học bộ môn, nhằm đầu tư có trọng tâm và không phát sinh nợ xây dựng cơ bản sau khi dự án hoàn thành.

Phương hướng, nhiệm vụ trong thời gian tới

Trong thời gian tới, Sở Giáo dục và Đào tạo Lạng Sơn đặt mục tiêu tập trung vào việc lãnh đạo và chỉ đạo triển khai các chỉ thị, nghị quyết liên quan đến giáo dục và đào tạo. Cùng với việc rà soát mục tiêu của Kế hoạch số 64/KH-UBND, Sở sẽ đẩy mạnh thực hiện các giải pháp để đạt được các mục tiêu về giáo dục. Việc thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi cũng được coi trọng.

Ngoài ra, Sở sẽ tập trung vào việc lồng ghép nguồn vốn đầu tư để bổ sung cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học. Công tác rà soát, quy hoạch, và sắp xếp trường lớp học cũng sẽ được chú trọng, với mục tiêu giảm điểm trường và lớp ghép. Sở cũng sẽ chú trọng vào đào tạo và bồi dưỡng nhà giáo, cũng như nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Nguyễn Ngọc