Đổi thay nhờ tái cơ cấu cây trồng, ứng dụng công nghệ số

Tái cấu trúc nông nghiệp

Quảng Ngãi là một trong những địa phương chịu nhiều bất lợi về địa hình và khí hậu, tỷ lệ hộ nghèo tập trung ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Nguyên nhân chính là do phương thức canh tác truyền thống không còn phù hợp.

Trước thực trạng đó, tỉnh Quảng Ngãi (cũ) đã quyết liệt triển khai các chương trình chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo vùng sinh thái. Thay vì những cây keo, cây sắn hiệu quả kinh tế thấp, các loại cây trồng mới có giá trị kinh tế cao và phù hợp với thị trường đã được đưa vào sản xuất như mít, bưởi da xanh, sầu riêng, cam sành, dứa, đinh lăng...

Tại các xã Nghĩa Hành, Đình Cương, Phước Giang và Thiện Tín (huyện Nghĩa Hành cũ), nhiều hộ dân đã chuyển sang trồng bưởi da xanh, sầu riêng xen canh, và chỉ sau 3 - 4 năm đã có thu nhập ổn định từ 150 - 300 triệu đồng/năm. Ở những vùng ven biển như Đức Phổ hay Mộ Đức, mô hình trồng rau màu, hành tím luân canh với lúa nước không chỉ giúp cải tạo đất mà còn tăng gấp đôi thu nhập.

Các đặc sản vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tại Quảng Ngãi được bán qua các kênh livestream. Ảnh: PV

Ở vùng cao Sơn Hà, Ba Tơ, hàng trăm hộ đồng bào dân tộc thiểu số đã được hỗ trợ kỹ thuật và giống cây để chuyển sang trồng cây ăn quả hoặc dược liệu bản địa quý như sâm cau, nghệ vàng. Mô hình này không chỉ tạo sinh kế ổn định mà còn góp phần bảo tồn những giống cây quý hiếm.

Chiến lược của tỉnh Quảng Ngãi không chỉ dừng lại ở sản xuất mà còn gắn chặt với tiêu thụ. Tỉnh đã tích cực thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào vùng nguyên liệu, nhà máy chế biến và liên kết bao tiêu sản phẩm cho nông dân. Các mô hình hợp tác xã nông nghiệp được thành lập giúp nông dân nâng cao năng lực quản lý và đàm phán thị trường. Điển hình như mô hình trồng nghệ hữu cơ tại Trà Bồng hay liên kết tiêu thụ sầu riêng Sơn Trà tại Ba Tơ.

"Ngôi làng số" giữa đại ngàn Trường Sơn

Đổi thay mạnh mẽ nhất có lẽ là ở thôn Nước Vương, xã Sơn Tây Thượng. Từng là vùng đất heo hút, giờ đây "ngôi làng số" này đã trở thành một biểu tượng của sự đổi mới. Những người con dân tộc Ca Dong vốn quen với lối canh tác truyền thống đã làm quen với công nghệ số. Họ biết livestream bán hàng, sử dụng điện thoại thông minh để lựa chọn giống cây trồng và tự hào gọi thôn mình là "ngôi làng số".

Anh Đinh Văn Đen, cư dân "ngôi làng số" thôn Nước Vương, dùng điện thoại thông minh livestream bán dừa xiêm tại vườn, tháng 5/2025

Anh Đinh Văn Đen là người tiên phong đưa công nghệ số về làng. Mỗi mùa vụ, từ khi làm đất đến lúc thu hoạch, anh đều quay video, phát trực tiếp toàn bộ quá trình chăm sóc cây trái. "Những hình ảnh sống động, chân thực, cùng nụ cười rạng rỡ của người nông dân đã lan tỏa năng lượng tích cực, tạo nên sự tin tưởng vững chắc từ phía người tiêu dùng", anh Đen chia sẻ.

Khi vào vụ, những buổi livestream tại vườn bưởi da xanh, dừa xiêm, ổi Soli... của anh Đen luôn thu hút lượng người xem lớn, chốt đơn ngay tại chỗ. Hình thức thanh toán qua chuyển khoản, một điều từng xa lạ với người vùng cao, giờ trở nên quen thuộc, thay thế dần tiền mặt.

Người dân thôn Nước Vương còn chủ động tham gia Hợp tác xã Nông nghiệp và Dịch vụ Sơn Liên, nơi đã sớm tiếp cận công nghệ số trong canh tác và tiêu thụ. Từ Facebook đến Zalo, các sản phẩm đặc trưng của Nước Vương được giới thiệu rộng rãi đến thị trường trong và ngoài tỉnh. Nhờ vậy, nhiều hộ dân đã có việc làm ổn định, thu nhập được cải thiện rõ rệt, mang đến cuộc sống sung túc hơn cho bà con nơi đây.

Từ những chính sách của tỉnh đến những mô hình đột phá tại các địa phương, Quảng Ngãi đang chứng minh, tái cơ cấu nông nghiệp và ứng dụng công nghệ số không chỉ là một chiến lược kinh tế, mà còn là con đường để cải thiện đời sống, giúp nông dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số tự tin làm chủ tương lai trên chính mảnh đất quê hương.

V.A