Đơn giản hóa trình tự, thủ tục ký kết và thực hiện điều ước quốc tế

ĐBQH bày tỏ sự tán thành với việc sửa đổi, bổ sung luật lần này nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng về đổi mới công tác lập pháp, phân cấp - phân quyền, hội nhập quốc tế; đồng thời, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực điều ước quốc tế. Dự thảo luật được xây dựng trên tinh thần tiếp tục hoàn thiện cơ chế pháp lý về công tác điều ước quốc tế, phù hợp với yêu cầu hội nhập toàn diện, sâu rộng của Việt Nam trong giai đoạn mới.

Rút ngắn trình tự, thủ tục thẩm định hồ sơ

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn TP Hồ Chí Minh) cho rằng việc sửa luật đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế sâu rộng, nâng cao hiệu lực pháp lý và bổ sung tính linh hoạt trong đàm phán, ký kết, phê chuẩn, phê duyệt và gia nhập điều ước quốc tế.

Đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Vĩnh Long) nhận xét, dự án luật đã thực hiện đúng yêu cầu của thực tiễn khi tập trung tinh giản thủ tục, rút ngắn thời hạn xử lý và cơ chế linh hoạt trong đàm phán, ký kết và thực hiện điều ước quốc tế. Việc giảm thời gian cho ý kiến, kiểm tra và thẩm định xuống còn 10 ngày hoặc 5 ngày trong thủ tục rút gọn là một bước tiến lớn, giúp nâng cao tính chủ động và đáp ứng kịp thời các yêu cầu đối ngoại trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và cạnh tranh chiến lược phức tạp.

Tuy nhiên, để quy định này khả thi, đại biểu đoàn Vĩnh Long đề nghị cần có cơ chế xác nhận hồ sơ đầy đủ ngay khi tiếp nhận, tránh tình trạng mỗi cơ quan hiểu khác nhau về hồ sơ hợp lệ, dẫn tới kéo dài thời gian xử lý. Đồng thời, đối với những điều ước đa ngành có tác động sâu rộng như các hiệp định thương mại, đầu tư, tài chính, quốc phòng, thời hạn 10 ngày có thể chưa đáp ứng yêu cầu thẩm định. Vì vậy, đại biểu đề nghị cân nhắc cơ chế gia hạn có điều kiện, cùng với việc quy định rõ hậu quả pháp lý khi cơ quan không trả lời đúng hạn nhằm bảo đảm tính minh bạch và hiệu quả thực thi.

Đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Vĩnh Long). Ảnh Quốc hội

Dự án luật sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 9 như sau: "Cơ quan, tổ chức được lấy ý kiến quy định tại điểm c khoản 1 Điều này có trách nhiệm trả lời bằng văn bản trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ lấy ý kiến.

Theo đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP.HCM), đây là quy định rất tích cực, nhưng đề nghị xem xét bổ sung trách nhiệm của cơ quan đề xuất trong việc xác nhận hồ sơ đầy đủ, và cơ chế mặc nhiên đồng ý nếu hết thời hạn mà không trả lời. Quy định này giúp khắc phục tình trạng kéo dài tiến độ xử lý hồ sơ do chậm phản hồi hoặc trả lời không đúng hạn.

Đối với hồ sơ đề nghị thẩm định điều ước quốc tế được quy định tại Điều 21, dự thảo luật yêu cầu gửi hồ sơ bằng bảng điện tử và một bản giấy. Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, xem xét chuyển sang hình thức điện tử 100% đối với các cơ quan Trung ương cho phù hợp với cải cách thủ tục hành chính. Đồng thời bổ sung chuẩn định dạng để tránh tình trạng mỗi cơ quan gửi mỗi một mẫu khác nhau gây tốn thời gian phải tiến hành xử lý.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP.HCM). Ảnh Quốc hội

Nhận xét về hồ sơ kiểm tra và thẩm định điều ước quốc tế, đại biểu Thạch Phước Bình cho rằng, dự án luật đã chuẩn hóa hồ sơ, giúp giảm trùng lặp giữa Bộ Ngoại giao và Bộ Tư pháp. Tuy nhiên, đối với những điều ước nhỏ, hồ sơ theo quy định hiện nay vẫn còn khá nặng nên đề nghị nghiên cứu quy định bộ hồ sơ tối giản cho các điều ước không phát sinh nghĩa vụ mới về pháp lý hoặc tài chính, tạo thuận lợi cho các bộ, ngành khi triển khai.

Đại biểu đoàn Vĩnh Long nêu ý kiến, phần đánh giá tác động cần được hướng dẫn cụ thể hơn. Hiện nay, nhiều hồ sơ đánh giá chưa thực chất, thiếu tính định lượng. Cơ quan soạn thảo nên ban hành mẫu đánh giá tác động điều ước quốc tế, bao gồm phân tích pháp lý, tác động kinh tế - xã hội, ngân sách và các rủi ro tiềm ẩn nhằm nâng cao chất lượng thẩm định và chất lượng báo cáo.

Giám sát thực thi các cam kết và thỏa thuận quốc tế

ĐBQH Nguyễn Thị Lệ Thủy (đoàn Vĩnh Long) quan tâm đến việc giám sát thực thi các cam kết và thỏa thuận quốc tế. Đại biểu đề nghị cơ quan thẩm tra nghiên cứu, cân nhắc bổ sung nội dung về giám sát trong công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế đối với các thỏa thuận đã ký kết.

Theo đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy cần bổ sung quy định về việc xây dựng cơ sở dữ liệu về cam kết quốc tế. Việc xây dựng cơ sở dữ liệu dùng chung là giải pháp hữu hiệu, không chỉ nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, giám sát và thực thi cam kết quốc tế theo quy định của pháp luật, mà còn hỗ trợ người dân, doanh nghiệp tiếp cận đầy đủ, kịp thời thông tin về các cam kết quốc tế, tận dụng các cơ hội mà việc tham gia điều ước quốc tế của Việt Nam mang lại.

ĐBQH Nguyễn Thị Lệ Thủy - Vĩnh Long. Ảnh Quốc hội

Đại biểu đoàn Vĩnh Long cho rằng, việc xây dựng cơ sở dữ liệu về cam kết quốc tế là công việc đạt nhiều mục tiêu: Tăng cường vai trò giám sát của Quốc hội; Giúp người dân, doanh nghiệp tiếp cận và thực thi các cam kết quốc tế, qua đó tận dụng được lợi thế từ các thỏa thuận thương mại, đầu tư. Đồng thời việc này cũng phù hợp với chủ trương của Đảng về chuyển đổi số và cắt giảm chi phí hành chính.

Thay mặt cơ quan chủ trì soạn thảo, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Hoài Trung cảm ơn các ĐBQH đã có nhiều đóng góp ý kiến sâu sắc để hoàn thiện dự án luật.

Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Hoài Trung nhấn mạnh, tư tưởng chính xuyên suốt của dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật điều ước quốc tế lần này là đơn giản hóa trình tự, thủ tục ký kết và thực hiện; còn các điều kiện, nội dung về cơ bản không có thay đổi. Đến nay, Đảng ủy Bộ Ngoại giao được giao nhiệm vụ trình Ban Bí thư xem xét để ban hành văn bản chỉ đạo về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác ký kết và thực hiện các cam kết quốc tế, trong đó có điều quốc tế.

Nguyễn Vân /VOV.VN