Đẩy mạnh xã hội hóa hàng dự trữ quốc gia, giảm gánh nặng ngân sách Nhà nước

Sáng 26/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi).

Xác lập nhóm ưu tiên chiến lược, xã hội hóa dự trữ quốc gia

Về chính sách của Nhà nước đối với dự trữ quốc gia, đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn Vĩnh Long) nhận định: Dự thảo Luật đã hệ thống lại chính sách hành chính nhóm, trong đó nhấn mạnh vai trò của chiến lược đa ngành, an ninh kinh tế, tài chính, khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, hợp tác quốc tế và liên kết vùng. Đây là cách tiếp cận phù hợp với tinh thần của Kết luận 115 của Trung ương, đặc biệt là yêu cầu nâng dự trữ quốc gia thành trụ cột an ninh quốc gia.

Đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn Vĩnh Long). (Ảnh: DUY LINH)

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng các chính sách trong dự thảo Luật vẫn còn rộng và chưa xác định rõ thứ tự ưu tiên. Chẳng hạn, chưa phân định được đâu là nhóm hàng ưu tiên cấp một như lương thực, năng lượng hay thuốc và vật tư y tế; chưa làm rõ phương thức huy động nguồn lực xã hội hóa tham gia vào dự trữ và cũng chưa có cơ chế dữ liệu dùng chung cho dự báo và điều hành.

Trên cơ sở đó, đại biểu đề nghị xác lập ngay trong luật nhóm ưu tiên chiến lược. Đồng thời, quy định về cơ sở dữ liệu dự trữ quốc gia, cấp quốc gia kết nối với dữ liệu tài chính, năng lượng, y tế và nông nghiệp; định hình mô hình xã hội hóa dự trữ quốc gia, học hỏi kinh nghiệm của các nước OECD và các nước G7.

Cùng quan tâm đến nội dung này, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu xem xét bổ sung chính sách huy động dự trữ chiến lược của doanh nghiệp trong các lĩnh vực then chốt, bởi trên thực tế nhiều mặt hàng chiến lược như xăng, dầu, phân bón, lương thực, vật tư y tế do doanh nghiệp nắm giữ tỷ trọng rất lớn.

“Nếu không có cơ chế huy động doanh nghiệp tham gia dự trữ chiến lược thì Nhà nước khó bảo đảm quy mô, can thiệp kịp thời khi thị trường biến động mạnh”, đại biểu nêu ý kiến.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp). (Ảnh: DUY LINH)

Đồng quan điểm, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) nhấn mạnh cần phát huy vai trò xã hội hóa, ưu thế của các doanh nghiệp được giao nhiệm vụ dự trữ hàng dự trữ quốc gia.

Trong thời gian qua chúng ta đã thực hiện nhiệm vụ này rất lớn, đặc biệt là xã hội hóa trong lĩnh vực y tế, lương thực, xây dựng và giao thông vận tải.

“Hầu như các kho của Nhà nước bây giờ là xã hội hóa, các kho Nhà nước bây giờ chuyển giao cho các doanh nghiệp tư nhân quản lý, họ làm và bảo quản rất tốt. Tôi thấy đây là một điểm trong công tác quản lý xã hội hóa chúng ta cần quan tâm và xem đây là một vấn đề chiến lược quốc gia”, đại biểu chia sẻ.

Tuy nhiên, đại biểu cũng đề nghị quy định “rạch ròi”, cụ thể xã hội hóa đối với những hàng dự trữ quốc gia, còn đối với những hàng dự trữ chiến lược thì loại nào được xã hội hóa và loại nào không được xã hội hóa, để có phân cấp trong công tác xã hội hóa.

Tập trung chuyển đổi số trong quản lý kho dự trữ quốc gia

Theo đại biểu Điểu Huỳnh Sang (Đoàn Đồng Nai), trong bối cảnh kinh tế-xã hội và an ninh quốc gia đang đặt ra nhiều thách thức mới thì vai trò của hệ thống kho dự trữ quốc gia là rất quan trọng. Tuy nhiên, hệ thống kho vẫn còn lạc hậu về cơ sở hạ tầng và thiếu công nghệ bảo quản hiện đại, ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả lưu trữ và ứng phó trong các tình huống khẩn cấp.

Do đó, đại biểu thống nhất với quy định số hóa kho dự trữ quốc gia bởi đây một yêu cầu cấp thiết, không chỉ bảo đảm chất lượng, an toàn hàng dự trữ quốc gia, nâng cao hiệu suất ứng phó trong một tình huống rất khẩn cấp và đây cũng là một chiến lược bảo vệ lợi ích quốc gia, bảo đảm an ninh lương thực, y tế và quốc phòng trong bối cảnh toàn cầu hóa đang có nhiều biến động.

Đại biểu Điểu Huỳnh Sang (Đoàn Đồng Nai). (Ảnh: DUY LINH)

Tuy nhiên, đại biểu Huỳnh Sang cho rằng, để quá trình số hóa hệ thống kho lưu trữ quốc gia đạt hiệu quả đồng bộ thì cần có một chính sách đầu tư lâu dài và quy hoạch tổng thể từ Trung ương đến địa phương.

Vì vậy, nữ đại biểu Đoàn Đồng Nai đề nghị Ban soạn thảo phải làm rõ nguồn lực đầu tư, hiện đại hóa các điểm kho dự trữ theo tiêu chí là công nghiệp hiện đại, số hóa và làm rõ công tác quản lý, vận hành, phân tích dữ liệu các kho dự trữ quốc gia vì trong dự thảo Luật hiện chưa quy định rõ.

Đánh giá cao quy định hiện đại hóa kho dự trữ, song đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) đề nghị Ban soạn thảo xem xét bổ sung yêu cầu 100% kho dự trữ quốc gia phải được số hóa, giám sát tự động bằng công nghệ hình ảnh và cảm biến.

Theo đại biểu, đây là yêu cầu phù hợp với điều kiện thiên tai và an ninh phi truyền thống, giảm rủi ro cháy nổ, hư hỏng hàng hóa và giúp công tác quản lý minh bạch, kịp thời, chính xác.

Sẽ quy định chi tiết các chính sách Nhà nước về dự trữ quốc gia

Phát biểu giải trình các nội dung đại biểu quan tâm, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, với hoạt động dự trữ quốc gia truyền thống thì Bộ Tài chính đã thực hiện rà soát, điều chỉnh, bổ sung luật hiện hành cho phù hợp với tình hình thực tế, tăng cường phân cấp, phân quyền, cắt giảm mạnh mẽ các thủ tục hành chính không cần thiết.

Trong thiên tai, lũ lụt diễn ra ở nhiều tỉnh, đặc biệt ở miền trung, công tác dự trữ hàng hóa, phân bổ kho dự trữ và phân cấp, phân quyền trong cấp phát đã được triển khai rất tốt.

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu giải trình các nội dung đại biểu quan tâm. (Ảnh: DUY LINH)

“Công tác cấp phát, nhất là những thiết bị thiết yếu, lương thực, thực phẩm đều được đưa rất nhanh chóng khi địa phương có nhu cầu”, Bộ trưởng khẳng định.

Bộ trưởng cho rằng, thực tế diễn biến rất phức tạp và không có điều khoản nào có thể bao quát được cả.

“Chúng tôi đã thực hiện việc xuất cấp và phối hợp với địa phương triển khai ngay khi địa phương có nhu cầu. Còn quy trình, thủ tục là để làm sau. Tuy nhiên, quá trình hậu kiểm cũng rất tốt, từ đấu thầu, thu mua cho đến việc cấp phát, không nơi nào xảy ra điều tiếng gì”, Bộ trưởng thông tin.

Đề cập đến chính sách Nhà nước, Bộ trưởng cho hay, tại Khoản 9 Điều 4 dự thảo Luật đã quy định trong từng thời kỳ thì Chính phủ quy định chi tiết các chính sách Nhà nước về dự trữ quốc gia, do đó khi Chính phủ ban hành nghị định hướng dẫn luật sẽ quy định cụ thể dự trữ của bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp tham gia sâu hơn, cũng như quy định tình huống dự trữ ứng phó khẩn cấp, tạo hành lang pháp lý và giảm áp lực lên ngân sách Nhà nước.

Về vấn đề xã hội hóa trong dự trữ quốc gia, Bộ trưởng cho biết, dự thảo lần này có một bước tiến rất quan trọng trong việc thúc đẩy xã hội hóa hoạt động dự trữ quốc gia, góp phần để đa dạng hóa nguồn lực và nâng cao tính linh hoạt trong dự trữ quốc gia và như các đại biểu nói là giảm bớt gánh nặng về ngân sách Nhà nước.

Dự thảo Luật đã đề xuất được mua là xuất, nhập hàng dự trữ chiến lược, ngoài việc được đầu tư từ ngân sách nhà nước thì thực hiện theo 2 phương thức, một là kết hợp công-tư và theo quy định của pháp luật khác có liên quan. Hàng dự trữ chiến lược để tại các đơn vị, doanh nghiệp từ nguồn hợp pháp của đơn vị, doanh nghiệp được Nhà nước hỗ trợ các khoản chi phí về quản lý, về bảo quản, về thuế, về lãi suất và các khoản hỗ trợ khác theo quy định của pháp luật.

Theo đó, giao cho Chính phủ quy định trong từng thời kỳ cho phù hợp với tình hình phát triển kinh tế-xã hội, tránh phải sửa đổi, bổ sung vào luật ở nhiều lần.

Thay mặt cho cơ quan soạn thảo, Bộ trưởng khẳng định sẽ tiếp thu tối đa ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, phối hợp với các cơ quan của các Quốc hội hoàn thiện dự thảo Luật với chất lượng tốt nhất để trình Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp này.

THU HẰNG