Đồng bằng sông Cửu Long: Phát triển 1 triệu ha lúa chất lượng cao gắn với tăng trưởng xanh

Chiều tối ngày 26/8, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tổ chức gặp mặt Đoàn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) của 12 tỉnh, thành phố vùng Đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) tham gia Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030”.

Thu nhập của người nông dân dự báo tăng 40%

Báo cáo tiến độ thực hiện đề án, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế Nguyễn Đỗ Anh Tuấn cho biết, đề án đã được triển khai thí điểm 3 vụ sản xuất lúa liên tiếp tại Cần Thơ, Trà Vinh, Sóc Trăng, Kiên Giang và Đồng Tháp.

Mô hình rộng 50 ha thực hiện ở Hợp tác xã Tiến Thuận, huyện Vĩnh Thạnh (TP. Cần Thơ) cho thấy, nông dân giảm sử dụng lượng lúa giống từ 140kg xuống còn 60kg/ha, giảm lần bón phân từ 3-4 lần còn 2 lần mỗi vụ, giảm tối thiểu 20% lượng phân bón vô cơ, cây lúa ít bị ngã, giảm dịch bệnh và tổn thất sau thu hoạch...

Quang cảnh buổi gặp mặt.

Đặc biệt, lúa sau khi thu hoạch được bao tiêu với giá cao hơn 200-300 đồng/kg so với canh tác bình thường. Việc giảm lượng lúa giống còn 60kg/ha giúp tiết kiệm chi phí về giống 1,2 triệu đồng, phân bón giảm 0,7 triệu đồng; năng suất đạt từ 6,3-6,5 tấn mỗi ha so với 5,8-6,1 tấn mỗi ha ở cách làm truyền thống...

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, hiện đề án gặp khó khăn lớn nhất là việc kêu gọi nguồn vốn thực hiện, khoảng 3 tỷ USD. Con số này sẽ được chi cho hạ tầng, thủy lợi cũng như nâng cao kỹ năng, hỗ trợ kỹ thuật cho địa phương. Dự kiến 60% là nguồn vốn xã hội hóa, còn lại khoảng 1,2 tỷ USD sẽ được huy động tài trợ từ các tổ chức quốc tế như World Bank, ADB…

Lãnh đạo Vụ Hợp tác quốc tế cũng ước tính, đề án sẽ tạo ra giá trị mới tương đương khoảng 21.000 tỷ đồng/năm, tương đương khoảng 840 triệu USD/năm. Con số này bao gồm giảm chi phí 20% (9.500 tỷ đồng), tăng giá bán thành phẩm khoảng 10% (7.000 tỷ đồng), chi phí giảm phát thải 5 tấn CO2/ha (khoảng 2.500 tỷ đồng), tận dụng phế phụ phẩm (2.000 tỷ đồng).

Chưa kể, thu nhập của người dân được dự báo tăng 40%, đồng thời 1 triệu công ăn việc làm cho người nông dân thuộc vùng dự án được đảm bảo, góp phần xây dựng hình ảnh của Việt Nam trên trường quốc tế.

Khai thác được chuỗi giá trị lúa gạo

Tại buổi gặp mặt, Chủ tịch Hội Liên Hiệp Phụ nữ Việt Nam Hà Thị Nga - Ủy viên Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp nhấn mạnh, đề án sẽ giúp sản xuất lúa gạo ở ĐBSCL không còn manh mún, nhỏ lẻ nữa mà sẽ tập trung vùng rộng lớn phát triển đồng bộ. Bên cạnh đó, thực hiện thành công đề án này còn giúp khai thác được chuỗi giá trị lúa gạo, trong đó có tận dụng được các phụ phẩm nông nghiệp.

"Ngoài ra, mục tiêu kép của đề án này là giúp người nông dân giảm thiểu lượng khí nhà kính phát thải. Thực hành đúng, bà con có thể có thêm một nguồn thu nữa từ tín chỉ carbon. Điều này không chỉ giúp tăng thu nhập cho nông dân mà còn giúp gạo của Việt Nam có được sự ưu tiên hơn khi xuất khẩu ra các thị trường trên thế giới. Việc thực hiện thành công đề án này sẽ giúp nâng tầm lúa gạo của Việt Nam" - bà Nga nói.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan phát biểu tại buổi gặp mặt.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cho hay, khu vực ĐBSCL đang đứng trước thách thức rất lớn của biến đổi khí hậu, vì vậy việc xây dựng Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao ở ĐBSCL, đồng thời giải quyết hàng loạt vấn đề của ngành hàng lúa gạo như: Tổ chức lại sản xuất, tư duy canh tác, thị trường...

Ông Lê Minh Hoan cũng cho rằng, người nông dân đóng vai trò nòng cốt trong thực hiện đề án và tăng trưởng xanh, giảm phát thải là xu thế "không thể quay lưng được". Thực tế cũng đã cho thấy, thời gian qua hạt gạo Việt Nam đã khẳng được được giá trị khi xuất khẩu và đang bứt tốc so với các quốc gia khác. Đề án sẽ "khởi nguồn", "kiến tạo" và tổ chức lại một ngành hàng lúa gạo phát triển bền vững.

Cũng theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, Bộ NN&PTNT và Bộ Công thương đã đề xuất Chính phủ đưa "thương lái" vào hệ thống ngành hàng lúa gạo. Theo Bộ trưởng, ngành hàng lúa gạo muốn bền vững phải có hệ sinh thái với sự tham gia của tất cả các bên: nông dân, thương lái, doanh nghiệp, nhà nước. Đặc biệt, lãnh đạo các địa phương phải coi đây là một cuộc "cách mạng" thì đề án mới thành công được.

Bộ trưởng kêu gọi những đại biểu Quốc hội tham gia họp sẽ góp phần lan tỏa, truyền tải được tinh thần của đề án tới người dân. Từ đó, xây dựng lại cơ chế hoạt động của ngành hàng lúa gạo, với người nông dân làm trung tâm.

Khánh Linh