Đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 15 năm trở lên có thể hưởng lương hưu hằng tháng

Chiều 2/11, tiếp tục kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày tờ trình về dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi).

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, dự thảo luật bổ sung 5 nhóm tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc gồm: Chủ hộ kinh doanh (có đăng ký kinh doanh); người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố tương tự như đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã.

Người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp tại công ty và công ty mẹ, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương; người lao động làm việc không trọn thời gian (người lao động làm việc theo chế độ linh hoạt).

Trường hợp không giao kết hợp đồng lao động hoặc thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên phù hợp với Bộ luật Lao động năm 2019. Dự kiến, tổng số người được mở rộng có cơ hội tham gia khoảng 3 triệu người.

Đóng bảo hiểm xã hội 15 năm có thể hưởng lương hưu góp phần giảm số người hưởng BHXH một lần.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, theo nguyên lý BHXH và thông lệ quốc tế, người lao động để được hưởng lương hưu thì phải đáp ứng đồng thời hai điều kiện là đủ tuổi nghỉ hưu và đủ thời gian đóng BHXH tối thiểu.

Về thời gian đóng BHXH tối thiểu, Luật BHXH hiện hành quy định phải đủ 20 năm đóng BHXH, gây khó khăn, giảm cơ hội được hưởng lương hưu của một số đối tượng do không đóng BHXH đủ 20 năm.

Do vậy, Điều 64 của dự thảo Luật đã sửa đổi theo hướng quy định người lao động khi đủ tuổi nghỉ hưu mà có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên thì được hưởng lương hưu hằng tháng.

Trình bày báo cáo thẩm tra dự án Luật BHXH (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh cho rằng quy định về việc điều chỉnh số năm tối thiểu đóng BHXH từ 20 năm xuống còn 15 năm như dự thảo là phù hợp với quan điểm định hướng của Nghị quyết số 28 và tạo điều kiện, thu hút nhóm người lao động cao tuổi (từ 45 - 55 tuổi).

Đề xuất này cũng giúp một số nhóm đối tượng đã hưởng chế độ bảo hiểm xã hội một lần cũng có thể tham gia hoặc quay lại tham gia bảo hiểm xã hội để được hưởng lương hưu. Đồng thời, khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian, chờ nhận lương hưu khi đến tuổi quy định, tạo cơ hội giữ người lao động ở lại trong hệ thống bảo hiểm xã hội.

Việc giảm điều kiện về thời gian tối thiểu đóng bảo hiểm xã hội để hưởng chế độ hưu trí sẽ góp phần thúc đẩy tính liên kết đa tầng, linh hoạt của hệ thống.

Theo Ủy ban Xã hội, khi hưởng mức lương hưu tương ứng với thời gian đóng BHXH tối thiểu sẽ khiêm tốn hơn những người có thời gian đóng dài và đầy đủ. Tuy nhiên, với mức lương hưu hằng tháng ổn định, định kỳ được Nhà nước điều chỉnh theo chỉ số giá tiêu dùng, được quỹ BHXH đóng bảo hiểm y tế, khi mất có chế độ tiền tuất thì sẽ góp phần bảo đảm tốt hơn cuộc sống khi về già của người lao động.

Tuy nhiên, để có cơ sở vững chắc giúp Quốc hội xem xét, quyết định, bà Thúy Anh đề nghị, cơ quan soạn thảo giải trình kỹ lưỡng, thuyết phục về việc thay đổi này ở cả khía cạnh nguyên tắc đóng - hưởng, chia sẻ của bảo hiểm xã hội, khía cạnh kinh tế của vấn đề hay việc thay đổi quan điểm về mức sàn an sinh xã hội tối thiểu khi sửa đổi luật lần này.

Tiếp đó, Chính phủ cần thể hiện rõ quan điểm về lương hưu của một số nhóm lao động (không chuyên trách cấp xã, thôn, nhất là lao động nữ) sẽ hưởng mức lương hưu thấp hơn chuẩn nghèo (ngưỡng mức sống tối thiểu của một cá nhân), thì khi đó, Nhà nước có điều chỉnh để mức lương hưu cao hơn không, dự báo về nguồn ngân sách sẽ chi trả như thế nào?

Ngoài ra, cần làm rõ việc liệu có tạo điều kiện cho người lao động nhiều lần “rút bảo hiểm một lần” không? và nghiên cứu điều chỉnh giảm số năm đóng bảo hiểm xã hội đối với trường hợp suy giảm khả năng lao động xuống 15 năm

Nguyễn Hạnh