Đột phá cơ chế khoa học công nghệ, mở đường trọng dụng nhân tài

Phải khẳng định Báo cáo chính trị đại hội 14 được chuẩn bị công phu, súc tích. ngắn gọn thể hiện rõ định hướng đưa Việt nam trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào 2045, nhấn mạnh mô hình phát triển theo triết lý bền vững- bao trùm – dựa trên con người ( lấy người dân làm trung tâm phát triển) tính dự báo tốt hơn văn kiện 13.

PGS.TS Bùi Thị An, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Thành phố Hà Nội. Ảnh: Mai Loan.

Đại hội XIV của Đảng nhiệm kỳ 14 là một dấu mốc quan trọng, định hình chiến lược phát triển đất nước trong giai đoạn mới, giai đoạn mà khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành động lực chủ yếu cho tăng trưởng nhanh và bền vững (như trong nghị quyết 57). Với tư cách là một nữ trí thức đã nhiều năm làm việc trong lĩnh vực nghiên cứu và quản lý khoa học, tôi xin có một số góp ý tâm huyết cho Dự thảo Văn kiện trình Đại hội lần này.

Thứ nhất, cần tiếp tục khẳng định và làm rõ hơn vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo như trụ cột then chốt của nền kinh tế tri thức. Văn kiện đã đề cập đến mục tiêu phát triển khoa học – công nghệ, song chưa thực sự nhấn mạnh đến tính đột phá về cơ chế, nguồn lực và môi trường sáng tạo.

Đề nghị Văn kiện xác định rõ hơn việc xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, lấy doanh nghiệp làm trung tâm, nhà nước tạo khung thể chế thuận lợi, viện – trường là lực lượng nghiên cứu nền tảng, và xã hội là môi trường khuyến khích sáng tạo. Cần mạnh dạn trao quyền tự chủ cao hơn cho các tổ chức nghiên cứu công lập, đồng thời hình thành các quỹ đầu tư mạo hiểm nhà nước – tư nhân hỗ trợ đổi mới sáng tạo.

Thứ hai, đề nghị Văn kiện dành một mục riêng hoặc nội dung nổi bật hơn về phát triển nhân lực khoa học công nghệ chất lượng cao, gắn với cơ chế trọng dụng nhân tài. Đây là khâu đột phá của mọi đột phá. Cần có chính sách dài hạn, thực chất để thu hút và giữ chân các nhà khoa học giỏi, đặc biệt là thế hệ trẻ và đội ngũ trí thức nữ, những người vừa có năng lực chuyên môn, vừa có trách nhiệm xã hội và tầm nhìn nhân văn trong phát triển bền vững.

Thứ ba, về bình đẳng giới và phát triển bao trùm, tôi tha thiết kiến nghị Văn kiện Đại hội XIV bổ sung và làm rõ hơn nội dung này trong cả tư duy, mục tiêu và giải pháp phát triển. Trong bối cảnh mới, bình đẳng giới không chỉ là vấn đề công bằng xã hội, mà còn là động lực của đổi mới sáng tạo và phát triển quốc gia. Cần có các chính sách cụ thể để tăng tỷ lệ nữ tham gia lãnh đạo, quản lý, nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo; thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp nữ; đồng thời bảo đảm điều kiện làm việc, cống hiến và cân bằng cuộc sống cho phụ nữ trong các lĩnh vực công nghệ cao.

Thứ tư, đề nghị nhấn mạnh hơn yếu tố khoa học công nghệ phục vụ mục tiêu phát triển bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu, chuyển đổi xanh và chuyển đổi số. Việt Nam cần đặt mục tiêu trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo xanh của khu vực, phát triển mạnh công nghệ năng lượng tái tạo, vật liệu sinh học, nông nghiệp thông minh và kinh tế tuần hoàn.

Cuối cùng, tôi mong rằng Văn kiện Đại hội XIV sẽ thể hiện tinh thần dấn thân đổi mới và khát vọng cống hiến của đội ngũ trí thức khoa học Việt Nam, đặc biệt là phụ nữ, những người luôn âm thầm nhưng bền bỉ đóng góp cho sự phát triển của đất nước. Việc lồng ghép giới trong chính sách khoa học – công nghệ sẽ không chỉ thể hiện cam kết về công bằng mà còn bảo đảm sự phát triển hài hòa, nhân văn và bền vững – đúng như tinh thần “không ai bị bỏ lại phía sau” mà Đảng ta luôn hướng tới.

PGS.TS Bùi Thị An sinh năm 1943, hiện là Chủ tịch Hội Nữ trí thức Thành phố Hà Nội. Quá trình công tác, bà từng đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng, có đóng góp lớn: Viện trưởng Viện Kỹ thuật nhiệt đới (nay là Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam); Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng; Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội; Chủ tịch Hội Nữ trí thức Hà Nội; Chủ tịch Hội Hóa học Hà Nội; Phó Chủ tịch Hội Hóa học Việt Nam; Phó Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn kinh tế - Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội; Chủ nhiệm Câu lạc bộ Nữ Khoa học thành phố Hà Nội. Trên cương vị là đại biểu HĐND thành phố Hà Nội (nhiệm kỳ 2004-2011) và đại biểu Quốc hội khóa XIII (2011-2016), bà đã phát huy hết khả năng của mình, đóng góp nhiều ý kiến với Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội, Quốc hội tại các phiên họp.

Với những thành tích và đóng góp của mình, bà đã được tặng: Huy chương chống Mỹ hạng Nhì; Huy chương Vì sự nghiệp khoa học công nghệ; Huy chương Vì sự nghiệp giải phóng phụ nữ; danh hiệu “Người tốt, việc tốt” thành phố (năm 2016); 3 Bằng khen của Chủ tịch UBND thành phố (năm 2017, 2021, 2022); 3 Bằng khen Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (năm 2016, 2018, 2019); Bằng khen của Ban Tuyên giáo Trung ương. Năm 2020, được Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố tặng Bằng khen về thành tích trong hoạt động của Hội đồng tư vấn của Ủy ban Nhân dân Thành phố Hà Nội.

PGS.TS Bùi Thị An