Đột phá công nghệ thúc đẩy ngành Xây dựng phát triển bền vững

Ứng dụng công nghệ mở ra cơ hội lớn cho ngành vật liệu

Theo ông Nguyễn Quang Hiệp, Viện trưởng Viện Vật liệu xây dựng - VIBM (Bộ Xây dựng), ngành Vật liệu xây dựng (VLXD) đạt nhiều thành tựu quan trọng, từng bước đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực sản xuất và hướng tới phát triển bền vững. Việc ứng dụng mạnh mẽ khoa học - công nghệ (KHCN), đặc biệt là công nghệ thông tin và chuyển đổi số, đã mở ra cơ hội lớn cho ngành.

Hiện nay, nhiều doanh nghiệp sản xuất vật liệu đầu tư dây chuyền hiện đại, giúp giảm chi phí sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm.

Cũng theo ông Hiệp, thời gian qua, nhiều doanh nghiệp sản xuất đã áp dụng công nghệ hiện đại với mức độ tự động hóa trên 90%, kết nối hệ thống giám sát, điều khiển từ xa, giúp kiểm soát chất lượng và vận hành hiệu quả.

Trong sản xuất xi măng và clinker, các dây chuyền sử dụng công nghệ lò quay phương pháp khô, hệ thống trao đổi nhiệt đa tầng, sản xuất quy trình khép kín với công suất lên tới 12.500 tấn/ngày; thiết bị nhập khẩu từ các hãng lớn, đảm bảo độ chính xác và độ bền cao.

Lĩnh vực gạch, gốm ốp đã lát tiếp cận trình độ công nghệ thế giới với dây chuyền công suất lớn, máy ép tạo hình với lực ép cao, sử dụng công nghệ in kỹ thuật số, lò nung thanh lăn dài tận dụng nhiệt khí thải.

Sản phẩm tấm đá nung kết kích thước lớn có độ phẳng và chất lượng vượt trội. Sản xuất sứ vệ sinh ứng dụng công nghệ đổ rót áp lực cao trong khuôn thạch cao, khuôn composite; quy trình tự động hóa giúp tăng năng suất và chất lượng.

Lĩnh vực kính xây dựng ghi nhận đầu tư mạnh vào công nghệ, tạo ra sản phẩm kính tiết kiệm năng lượng như Low-E, solar control, kính điện tử, kính năng lượng mặt trời. VLXD không nung như gạch AAC, tấm tường rỗng bê tông được sản xuất bằng công nghệ đùn ép với kích thước lớn, giúp thi công nhanh, giảm chi phí.

Song song sản xuất, các đơn vị nghiên cứu và doanh nghiệp liên tục đầu tư, cải tiến, cho ra đời những vật liệu mới như xi măng bền sun-phát, vữa tự chảy không co, sản phẩm chống thấm polymer… Việc sử dụng phế thải công nghiệp như tro bay, xỉ thép, thạch cao PG làm nguyên liệu sản xuất VLXD được đẩy mạnh, góp phần giảm phát thải và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.

Tư duy và công nghệ - nền tảng phát triển bền vững

Ông Nguyễn Hồng Hải, Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ xây dựng - IBST (Bộ Xây dựng) cho biết, hiện nay, KHCN và đổi mới sáng tạo đang trở thành động lực then chốt để nâng cao năng suất, chất lượng, sức cạnh tranh của ngành Xây dựng; đồng thời, góp phần thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Thời gian qua, việc ứng dụng KHCN mang lại nhiều kết quả thiết thực như: Tiết kiệm tài nguyên, năng lượng, giảm phát thải, tăng hiệu quả quản lý và tiệm cận chuẩn mực quốc tế.

Một số thành tựu nổi bật có thể kể đến như: Hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật được cập nhật, tạo hành lang pháp lý hiện đại; năng lực tư vấn, thiết kế và thi công công trình cao tầng, công trình ngầm và ven biển ngày càng tiệm cận trình độ quốc tế; công nghệ vật liệu mới thân thiện môi trường được nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi; quy hoạch đô thị, kiến trúc và hạ tầng kỹ thuật chú trọng thích ứng biến đổi khí hậu.

Đặc biệt, chuyển đổi số với mô hình thông tin công trình (BIM) đã giúp giảm sai sót, tiết kiệm chi phí và quản lý hiệu quả vòng đời công trình.

Thời gian qua, công nghệ vật liệu mới thân thiện môi trường được nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi.

Để đáp ứng yêu cầu triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết 71/NQ-CP của Chính phủ, theo ông Hải, ngành Xây dựng cần tiếp tục ưu tiên một số định hướng chiến lược.

Trước hết, hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn theo hướng hội nhập và ứng dụng trí tuệ nhân tạo để tự động hóa các khâu thiết kế, thẩm tra. Trong lĩnh vực an toàn cháy, cần thúc đẩy thiết kế theo tính năng (PBD) và ứng dụng mô phỏng cháy, thoát nạn để vừa tối ưu chi phí vừa đảm bảo an toàn.

Về chuyển đổi số, việc xây dựng cơ sở dữ liệu lớn về địa chất, khí hậu, thủy văn phục vụ quy hoạch - thiết kế là hết sức cần thiết.

Ngoài ra, nghiên cứu công nghệ thi công lắp ghép, khung thép nhẹ, vật liệu tái chế, bê tông cường độ cao hay xử lý cát nhiễm mặn sẽ mở ra hướng đi mới, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững.

Đặc biệt, trong bối cảnh biến đổi khí hậu, việc ứng dụng các công cụ đánh giá thiệt hại công trình bằng vệ tinh, giải pháp phòng chống thiên tai, sạt lở là nhiệm vụ cấp thiết.

Với đổi mới tư duy và đột phá công nghệ, ngành Xây dựng Việt Nam có cơ hội vươn tầm khu vực, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển bền vững, xanh và hiện đại.

Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quản lý quy hoạch

Theo ông Hoàng Vĩnh Hưng, Viện trưởng Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn quốc gia - VIUP (Bộ Xây dựng), đơn vị đã đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học, phục vụ trực tiếp cho việc xây dựng, hoàn thiện thể chế trong lĩnh vực quy hoạch và phát triển đô thị của Bộ Xây dựng. Các đề tài tập trung vào đổi mới tư duy và phương pháp quy hoạch, góp phần hiện đại hóa công tác quy hoạch và quản lý phát triển đô thị.

Đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin (GIS, BIM), trí tuệ nhân tạo (AI) trong lập và quản lý quy hoạch.

Nội dung nghiên cứu tiêu biểu gồm: Tổ chức không gian đô thị, quy hoạch sử dụng đất, yếu tố đặc thù trong phát triển đô thị, mô hình TOD, quy hoạch nông thôn, hạ tầng đô thị, phòng chống thiên tai - ứng phó biến đổi khí hậu, quy hoạch các khu chức năng... VIUP cũng phát triển phần mềm VIUP-NCD 2024 ứng dụng GIS.

Các kết quả nghiên cứu đã được chuyển hóa thành đề xuất chính sách, pháp luật, hướng dẫn chuyên ngành, tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật quốc gia trình Bộ Xây dựng. Đồng thời, những sản phẩm khoa học cũng được ứng dụng trong công tác tư vấn quy hoạch tại nhiều địa phương, khẳng định vai trò đầu ngành của VIUP trong lĩnh vực quy hoạch đô thị và nông thôn.

Thời gian tới, VIUP xác định tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu khoa học nhằm hỗ trợ hiệu quả công tác quản lý nhà nước, giải quyết các vấn đề bất cập và thách thức mới của quá trình đô thị hóa. Với mục tiêu nâng cao chất lượng đô thị và hiệu quả kinh tế, VIUP sẽ tập trung các nhóm nội dung trọng tâm.

Đó là nghiên cứu mô hình phát triển đô thị, nông thôn phù hợp chính quyền địa phương hai cấp; giải quyết các vấn đề như ùn tắc, úng ngập, ô nhiễm; tiết kiệm tài nguyên, hướng tới phát triển bền vững.

Đổi mới phương pháp lập quy hoạch và quản lý phát triển đô thị, nông thôn theo hướng hiện đại, phù hợp với kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Bổ sung, hoàn thiện hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn về quy hoạch và hạ tầng kỹ thuật. Đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin (GIS, BIM), trí tuệ nhân tạo (AI) trong lập và quản lý quy hoạch.

Video: Bộ Xây dựng tăng tốc chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo

Tiến Hào

Tuyết Hạnh