Đột quỵ, tử vong khi chơi thể thao: phòng tránh hậu quả đáng tiếc

Các chuyên gia y tế khuyến cáo, để tránh hậu quả đáng tiếc, trước khi tập chạy hay chơi bất kỳ môn thể thao nào, đặc biệt đòi hỏi sức bền, mỗi người đều cần phải kiểm tra thể lực.

Nhiều ca đột quỵ, tử vong khi chạy

Mới đây, Bệnh viện (BV) T.Ư Huế cho biết, dù được các bác sĩ BV nỗ lực cứu chữa nhưng bệnh nhân N.T.P. (sinh năm 1972, trú ở huyện Quảng Điền, TP Huế) đã tử vong do vỡ phình mạch não.

Trước đó, trong quá trình tham gia giải chạy Marathon VnExpress Marathon Hue 2025 tại TP Huế, bà P. đột ngột ngã quỵ, ngưng tuần hoàn hô hấp, được cấp cứu tại BV T.Ư Huế trong tình trạng đã ngưng tim ngoại viện.

Khoảng 12.000 vận động viên trong và ngoài nước tham gia Giải chạy VnExpress Marathon 2025 - Ảnh: Ban tổ chức

Tại đây, các bác sĩ phát hiện bệnh nhân bị xuất huyết dưới nhện do vỡ phình động mạch thông trước (kèm 1 túi phình động mạch não giữa trái), tổn thương não lan tỏa do ngưng tim kéo dài. Bệnh nhân có mạch rời rạc nên được người nhà xin về, sau đó bệnh nhân đã tử vong. Theo các bác sĩ, trước khi tham gia giải chạy, bệnh nhân P. có bệnh lý nền, bị phình mạch não.

Đây không phải là lần đầu tiên có người gặp nạn khi tham gia các giải chạy. Thực tế từng ghi nhận nhiều bệnh nhân đột quỵ, tử vong khi đang chạy bộ, chơi pickleball, tennis...

Cách đây 1 tuần, một người đàn ông 41 tuổi (tiền sử tăng huyết áp nhưng không tuân thủ điều trị thường xuyên) bất ngờ ngã quỵ, mất ý thức sau khi rời sân tennis ít phút, được cấp cứu tại BV E trong tình trạng đã ngừng tim, ngừng thở. Tại BV, các bác sĩ nỗ lực cứu chữa nhưng bệnh nhân đã không qua khỏi.

Cuối năm 2024, một người đàn ông 55 tuổi cũng được đưa vào BV E cấp cứu do đột quỵ khi đang chơi pickleball tại Hà Nội. Hay tại giải chạy Tây Hồ Half Marathon tháng 4/2024, nam vận động viên P.B.M. 34 tuổi (Đông Sơn, Thanh Hóa) ngừng tim, ngã gục cách vạch đích khoảng 100m khi người này có tiền sử tăng huyết áp 4 năm, thường xuyên được điều trị bằng Coversyl, huyết áp nền 130/70mmHG.

Ngoài ra, tại giải chạy Vietnam Ultra Marathon diễn ra ở Hòa Bình hồi cuối tháng 3/2024, một vận động viên tham gia đã ngất xỉu trên đường chạy, sau đó tử vong tại BV. Trước đó, một người đàn ông khoảng 30 tuổi đang chạy bộ tại Công viên Thanh Xuân (Hà Nội) bất ngờ ngã gục được cấp cứu tại BV Đại học Y Hà Nội nhưng không qua khỏi.

Các vận động viên tham gia giải chạy Tây Hồ Half Marathon.

Theo bác sĩ Vũ Việt Sơn – BV E, đột tử khi chơi thể thao không phải là hiện tượng hiếm gặp và có thể xảy ra ở bất cứ môn thể thao nào. Nhiều yếu tố dẫn đến nguy cơ đột quỵ khi vận động mạnh, nhất là ở người có bệnh tim mạch tiềm ẩn, người tăng huyết áp không kiểm soát...

Bên cạnh đó, nếu chơi thể thao không bổ sung nước và điện giải đầy đủ, cơ thể có thể bị rối loạn điện giải, mất nước, dẫn đến co thắt mạch máu, rối loạn nhịp tim và nguy cơ ngừng tim đột ngột.

Biện pháp phòng tránh đột quỵ, ngưng tim

Bác sĩ Đoàn Dư Mạnh - thành viên Hội Bệnh mạch máu Việt Nam cảnh báo, hiện nay một số người chỉ mới tập chạy được một thời gian đã đăng ký tham gia ngay các giải chạy cự ly dài 21 - 42km. Việc tham gia chinh phục ở một cự ly dài mà chưa có sự luyện tập trường kỳ trước đó khiến cơ thể không thể thích nghi với cường độ vận động cao. Điều này dễ dẫn tới những nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe.

Bác sĩ Đoàn Dư Mạnh cũng chỉ ra một sai lầm thường xuyên gặp ở nhóm chạy nghiệp dư là không bù đủ dinh dưỡng, nước và không kiểm soát tốc độ trong suốt quá trình chạy.

“Sốc nhiệt do gắng sức hay gặp ở những người trẻ, khỏe mạnh, xảy ra sau phơi nhiễm với nhiệt độ môi trường tăng cao đi kèm với sự sinh nhiệt của cơ thể. Đây cũng là tình trạng thường gặp ở những người không chuyên khi tham gia các giải chạy marathon.

Các bác sĩ BV E đã nỗ lực cứu chữa nhưng bệnh nhân 41 tuổi đã không qua khỏi. Ảnh trích xuất camera của BV.

Khi các cơ phải hoạt động một cách quá mức sẽ dẫn tới việc tự phá hủy cơ và sinh ra các độc tố lắng đọng tại thận, gây suy thận cấp. Các bệnh nhân này thường phải lọc máu cấp cứu để cứu chức năng thận” - bác sĩ Đoàn Duy Mạnh phân tích.

Gợi ý một giải chạy phong trào, chuyên gia cho rằng, các đơn vị chỉ nên tổ chức với cự ly từ 5 - 10km. Với các cự ly 21 - 42km, người tham gia cần có sự tập luyện thực sự nghiêm túc và lâu dài. Trước khi tham gia các giải chạy đường dài, người tham gia cần kiểm tra sức khỏe tim mạch.

Để đảm bảo an toàn, bác sĩ Đoàn Duy Mạnh khuyến cáo, người tham gia các giải chạy lưu ý 4 nguyên tắc vàng. Đó là người tham gia tuyệt đối không chạy vào ban đêm; dừng lại khi cảm thấy không khỏe, không nên cố chạy vượt quá sức chịu đựng; chọn trang phục thấm hút mồ hôi, có độ thông thoáng tốt; đảm bảo cơ thể luôn được bù nước.

Bác sĩ Vũ Việt Sơn – BV E cũng lưu ý, để thể dục thể thao an toàn, mỗi người nên lựa chọn môn thể thao phù hợp. Với người có bệnh nền, đặc biệt là bệnh tim mạch và tăng huyết áp nên khám sức khỏe định kỳ để đánh giá khả năng gắng sức của tim. Bác sĩ sẽ tư vấn loại hình vận động phù hợp với tình trạng sức khỏe.

Những người có bệnh lý tim mạch nên lựa chọn các môn thể thao nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, bơi lội, đạp xe với cường độ vừa phải. Trước khi ra sân, các cá nhân khởi động kỹ, làm nóng cơ thể và lắng nghe tín hiệu từ cơ thể mình.

Ngoài ra, theo các chuyên gia y tế, để ngăn ngừa ngưng tim khi chạy bộ, mỗi người phải có chiến lược tập luyện rõ ràng cũng như kiểm tra, theo dõi nhịp tim, bổ sung nước và điện giải hợp lý, quan trọng hơn hết là nhận biết được triệu chứng ngưng tim để hồi sinh tim phổi ngay lập tức.

Trong khi tập luyện, mỗi người hãy lắng nghe cơ thể, nếu thấy các dấu hiệu như đau tức ngực, khó thở, nhanh mệt, hoa mắt, chóng mặt, mạch nhanh, huyết áp tăng, huyết áp tụt… phải đi khám và điều trị kịp thời.

Thanh Hằng