Dự án 1 luật sửa 7 luật: Mở rộng chỉ định thầu, tăng ưu đãi thuế, đầu tư

Đẩy mạnh ưu đãi, hỗ trợ nhà nước

Trình bày tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết: Trước sự thay đổi của tình hình kinh tế - xã hội, các văn bản pháp luật về đầu tư, tài chính, ngân sách cũng đã phát sinh một số khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện nên cần phải được rà soát, nghiên cứu để sửa đổi, bổ sung. Theo đó, Chính phủ đã khẩn trương rà soát, tổng kết, đánh giá tình hình thực hiện các Luật trong lĩnh vực đầu tư, tài chính, ngân sách và đã xác định 07 Luật cần sửa đổi, bổ sung cho phù hợp để thực hiện sắp xếp, tổ chức bộ máy chính quyền địa phương, tạo động lực góp phần thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế…

Luật này sửa đổi, bổ sung một số điều của 7 Luật hiện hành, gồm Luật Đấu thầu; Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư; Luật Hải quan; Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu; Luật Đầu tư; Luật Đầu tư công; Luật Quản lý, sử dụng tài sản công.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng.

Cụ thể, về Luật Đấu thầu, sửa đổi một số quy định nhằm bảo đảm quyền tự chủ, tự quyết định hoạt động lựa chọn nhà thầu của tổ chức, cá nhân chủ trì thực hiện nhiệm vụ khoa học, công nghệ; sửa đổi quy định về ưu đãi đối với doanh nghiệp đổi mới sáng tạo; tổ chức khoa học công nghệ; sản phẩm, dịch vụ công nghệ số theo hướng ưu tiên trong đánh giá về năng lực, kinh nghiệm, cộng điểm hoặc cộng tiền cho các đối tượng này; sửa đổi quy định về phương pháp đánh giá hồ sơ dự thầu đối với gói thầu có nội dung thuộc lĩnh vực công nghệ chiến lược, viễn thông nhằm bảo đảm chất lượng, hiệu quả của gói thầu...

Bên cạnh đó bổ sung quy định về đấu thầu trong nước, đấu thầu quốc tế; bổ sung nguyên tắc cho phép chủ đầu tư, người có thẩm quyền căn cứ quy mô, tính chất, điều kiện thực tế của gói thầu để lựa chọn áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu phù hợp (đấu thầu, chỉ định thầu hoặc các hình thức khác theo quy định của luật) trên cơ sở bảo đảm chất lượng, tiến độ, hiệu quả và trách nhiệm giải trình; mở rộng hình thức chỉ định thầu, lựa chọn nhà thầu và nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt; bổ sung, mở rộng các trường hợp áp dụng hình thức chỉ định thầu, chỉ định nhà đầu tư và lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt...

Về Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (Luật PPP), sửa đổi, bổ sung quy định về chính sách hỗ trợ, ưu đãi, bảo đảm của nhà nước đối với dự án PPP theo hướng: cho phép áp dụng hợp đồng BOT đối với dự án nâng cấp, mở rộng công trình; bổ sung trường hợp chấm dứt hợp đồng trước thời hạn đối với dự án PPP khoa học, công nghệ có doanh thu thực tế thấp hơn 50% so với doanh thu dự kiến…

Mở rộng các trường hợp chỉ định nhà đầu tư và lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt theo hướng: Bổ sung trường hợp chỉ định thầu đối với các trường hợp: dự án do nhà đầu tư đề xuất mà nhà đầu tư sở hữu công nghệ chiến lược; dự án hạ tầng số mà trước đó nhà đầu tư đã thực hiện nhằm bảo đảm tính kết nối; dự án do nhà đầu tư đề xuất; Bổ sung hình thức lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt đối với dự án PPP thuộc lĩnh vực khoa học công nghệ...

Về Luật Hải quan, sửa đổi, bổ sung quy định về điều kiện áp dụng và chế độ ưu tiên đối với doanh nghiệp công nghiệp bán dẫn, doanh nghiệp công nghệ; bổ sung một điều mới quy định về thủ tục hải quan cho hoạt động xuất khẩu tại chỗ.

Về Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, mở rộng phạm vi miễn thuế nhập khẩu đối với hàng hóa nhập khẩu để phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số như máy móc, thiết bị, phụ tùng vất tư chuyên dùng sử dụng trực tiếp cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; Hàng hóa nhập khẩu để tạo tài sản cố định của dự án đầu tư để phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; Nguyên liệu, vật tư, linh kiện nhập khẩu để sản xuất của tổ chức khoa học, công nghệ, tổ chức đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; Hàng hóa nhập khẩu là nguyên liệu, vật tư, linh kiện trong nước chưa sản xuất được phục vụ trực tiếp cho hoạt động sản xuất sản phẩm công nghệ số.

Về Luật Đầu tư, bổ sung danh mục ngành nghề, khu công nghệ số... ưu đãi, hỗ trợ đầu tư. Bổ sung, quy định nhà đầu tư nước ngoài được thành lập tổ chức kinh tế thực hiện dự án đầu tư trước khi thực hiện thủ tục cấp, điều chỉnh Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư đối với các dự án đầu tư thành lập mới các trung tâm đổi mới sáng tạo, trung tâm nghiên cứu và phát triển, dự án đầu tư xây dựng hạ tầng trung tâm dữ liệu lớn, trung tâm tính toán hiệu năng cao trí tuệ nhân tạo, hạ tầng điện toán đám mây, hạ tầng di động từ 5G trở lên và hạ tầng số khác, sản xuất sản phẩm công nghệ chiến lược theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ...;

Bổ sung thủ tục đầu tư đặc biệt đối với dự án đầu tư xây dựng hạ tầng trung tâm dữ liệu lớn, hạ tầng điện toán đám mây, hạ tầng di động từ 5G trở lên và hạ tầng số khác trong lĩnh vực công nghệ chiến lược theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ; dự án đầu tư trong lĩnh vực công nghệ chiến lược, sản xuất sản phẩm công nghệ chiến lược...;

Tăng thời hạn hoạt động của các dự án xây dựng kết cấu hạ tầng khu công nghệ cao, khu công nghệ số tập trung, khu công nghiệp công nghệ cao và các dự án đầu tư trong lĩnh vực công nghệ cao, đổi mới sáng tạo nêu trên lên tối đa không quá 70 năm...

Về Luật Đầu tư công, bổ sung quy định dự án đầu tư công đặc biệt là dự án thực hiện theo chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chính phủ, được áp dụng cơ chế đặc thù và ưu tiên bố trí vốn để đẩy nhanh tiến độ thực hiện; bổ sung nhiệm vụ chuẩn bị giải phóng mặt bằng làm cơ sở phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho dự án; bổ sung quy định về hạn mức vốn (bằng 2 lần mức vốn kế hoạch đầu tư công giai đoạn hiện tại) làm cơ sở cho các bộ, cơ quan, địa phương chủ động thẩm định vốn, phê duyệt chủ trương đầu tư, tăng tính sẵn sàng, tránh tình trạng “vốn chờ dự án”.

Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, sửa đổi, bổ sung phạm vi điều chỉnh Luật theo hướng việc quản lý, sử dụng tài sản hình thành thông qua việc triển khai thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ sử dụng vốn nhà nước thực hiện theo pháp luật về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, sở hữu trí tuệ để phù hơp với đặc thù của việc quản lý, sử dụng tài sản theo pháp luật khoa học và công nghệ.

Đề nghị đánh giá kỹ tác động, tránh cơ chế xin cho

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi.

Thẩm tra Dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính (KTTC) Phan Văn Mãi cho biết Ủy ban KTTC đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan tiếp tục rà soát thận trọng, bám sát mục tiêu sửa đổi luật, tập trung sửa đổi, bổ sung những nội dung cấp bách để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn, đặc biệt là trong lĩnh vực hoạt động khoa học, công nghệ; nhằm bảo đảm tạo điều kiện, thủ tục thuận lợi, thông thoáng cho các doanh nghiệp, các tổ chức, cá nhân đồng thời, bảo đảm yêu cầu quản lý chặt chẽ, có cơ chế hậu kiểm minh bạch, hiệu quả, tránh tạo kẽ hở và lợi dụng chính sách.

Về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu, Dự thảo Luật bổ sung quy định theo hướng cho phép chủ đầu tư, người có thẩm quyền căn cứ quy mô, tính chất, điều kiện thực tế của gói thầu, dự án để lựa chọn áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư.

Ủy ban KTTC cho rằng, quy định này có thể tạo điều kiện rút ngắn thời gian hơn cho các đơn vị sử dụng ngân sách, nhưng dễ dẫn đến phát sinh cơ chế xin – cho, trục lợi chính sách, giao thầu, chỉ định thầu trong phạm vi hẹp cho một số doanh nghiệp hoặc cho doanh nghiệp thân hữu. Điều này cũng dẫn đến doanh nghiệp vừa và nhỏ khó có điều kiện tiếp cận việc mua sắm công, tham gia các dự án đầu tư công. Vì vậy, đề nghị Chính phủ đánh giá kỹ tác động chính sách, báo cáo rõ về cơ sở chính trị, cơ sở thực tiễn để Quốc hội xem xét, quyết định.

Về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Chính phủ đề nghị bỏ quy định cấm áp dụng hợp đồng thu phí trực tiếp từ người sử dụng đối với các dự án PPP và không yêu cầu phải bảo đảm quyền lựa chọn của người sử dụng dịch vụ đối với trường hợp cải tạo, nâng cấp, mở rộng, hiện đại hóa, vận hành hệ thống cơ sở hạ tầng đường bộ cao tốc sẵn có hoặc đường bộ đang khai thác được cải tạo, nâng cấp thành đường cao tốc. Ủy ban KTTC đề nghị cân nhắc kỹ đề xuất này, bổ sung đánh giá tác động đầy đủ và quy định trong dự thảo Luật bảo đảm hài hòa lợi ích giữa mhà nước, doanh nghiệp và người dân.

Dự thảo Luật cũng bổ sung quy định nhằm tháo gỡ khó khăn cho các dự án BOT trong lĩnh vực đường bộ có hợp đồng được ký kết trước ngày Luật PPP năm 2020 có hiệu lực. Ủy ban KTTC đề nghị Chính phủ rà soát, bảo đảm cơ sở chính trị và quy định chặt chẽ trong dự thảo luật; chỉ áp dụng đối với các dự án mà nguyên nhân dẫn đến khó khăn, vướng mắc có trách nhiệm của nhà nước, đáp ứng các điều kiện chặt chẽ, cụ thể, nhằm bảo đảm tính rõ ràng, nhất quán, minh bạch và tránh những kẽ hở về chính sách.

Về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư công, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho biết đa số ý kiến Ủy ban KTTC nhất trí bổ sung 02 nội dung mới là “chính sách đối với các dự án đầu tư công đặc biệt” và “nhiệm vụ chuẩn bị giải phóng mặt bằng”, nhằm đáp ứng kịp thời yêu cầu của thực tiễn. Bên cạnh đó đề nghị Chính phủ có quy định cụ thể để thực hiện, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật; rà soát các quy định để bảo đảm tính chặt chẽ và bảo đảm việc bố trí nguồn vốn thực hiện dự án phù hợp với khả năng cân đối của ngân sách nhà nước.

Về sửa đổi, bổ sung một số điều của các Luật: Luật Hải quan, Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, Luật Đầu tư và Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Ủy ban KTTC thống nhất với đề xuất sửa đổi, bổ sung tại các Luật này, trong đó, tập trung về chế độ ưu đãi đối với khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số…

Đồng thời, đề nghị Chính phủ chỉ đạo rà soát các quy định cụ thể để bảo đảm chặt chẽ; tăng cường cơ chế giám sát, hậu kiểm, cơ chế xử lý các rủi ro phát sinh để bảo đảm minh bạch, tránh lợi dụng chính sách; tiếp tục rà soát các quy định về phân cấp, phân quyền để sửa đổi, bổ sung phù hợp với các chủ trương mới của Đảng và thống nhất với pháp luật có liên quan.

Bảo An