Du lịch cộng đồng giúp phụ nữ nông thôn, miền núi thoát nghèo

Thay đổi từ những mái nhà sàn

Tại Ia Ly (Gia Lai), câu chuyện của chị H Uyên Niê - một người phụ nữ dân tộc M'Nông khởi xướng và phát triển mô hình du lịch cộng đồng mang đậm bản sắc văn hóa vẫn được nhiều người nhắc tới. Chị H Uyên Niê giữ chức Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Ia Ly từ năm 2017 đến tháng 6/2025. Chị vừa là một cán bộ tận tụy, vừa là người giữ vai trò “truyền lửa” gắn kết người dân trong buôn làng với những giá trị văn hóa truyền thống.

Từ việc triển khai các Đề án 938 và 939 của Chính phủ về hỗ trợ phụ nữ tham gia giải quyết các vấn đề xã hội và khởi nghiệp, chị H Uyên Niê đã chủ động xây dựng mô hình “Tổ liên kết du lịch cộng đồng làng Kép 1” - một sáng kiến sáng tạo gắn kết giữa bảo tồn văn hóa truyền thống với phát triển kinh tế bền vững. Bản làng của chị H Uyên Niê đã thay đổi rất nhiều khi mô hình du lịch cộng đồng phát triển, tạo công ăn việc làm cho rất nhiều phụ nữ địa phương.

Thực tế, phụ nữ dân tộc thiểu số từ lâu đã gắn liền với những công việc nội trợ, làm nương, dệt vải và chăm sóc gia đình. Cuộc sống của họ phần lớn phụ thuộc vào tự cung, tự cấp, thu nhập bấp bênh, ít có cơ hội tham gia vào các hoạt động kinh tế lớn hơn. Tuy nhiên, từ khi mô hình du lịch cộng đồng phát triển tại các vùng cao như Sa Pa (Lào Cai), Mộc Châu (Sơn La), Pà Cò (Phú Thọ), Lũng Cú (Tuyên Quang)... bức tranh cuộc sống đã dần thay đổi. Điểm đặc biệt của du lịch cộng đồng là việc khai thác nét văn hóa bản địa để thu hút du khách. Đây cũng chính là thế mạnh của phụ nữ dân tộc thiểu số.

Khi phụ nữ trở thành “nhân tố” thoát nghèo để phát triển bền vững

Không chỉ là người làm du lịch, phụ nữ nông thôn, dân tộc thiểu số tích cực giữ gìn và quảng bá bản sắc dân tộc thông qua các sản phẩm văn hóa như ẩm thực, thổ cẩm, các tiết mục văn nghệ dân gian... mà họ còn học hỏi kỹ năng, có thêm kiến thức về pháp luật, kinh doanh, công nghệ, ngoại ngữ để tham gia vào thị trường du lịch.

Đơn cử như câu chuyện của chị Phùng Thị Tuyền, một phụ nữ Tày làm chủ mô hình “Cà phê Nàng Bân” ở tỉnh Thái Nguyên đã mạnh dạn khởi nghiệp du lịch cộng đồng, tạo sinh kế cho gia đình và đưa nét văn hóa quê hương đến gần hơn với du khách. Từ chỗ quen với nương rẫy, chị đã dám thử sức với kinh doanh, học cách làm dịch vụ, tiếp cận công nghệ và quảng bá hình ảnh bản làng ra thế giới. Để làm du lịch, chị đã tham gia các lớp tập huấn quản lý nhà hàng, chế biến ẩm thực truyền thống phục vụ khách.

Chương trình Phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 2025 được phê duyệt theo Quyết định 922/QĐ TTg ngày 02/8/2022 đã đem lại nhiều thay đổi cho người phụ nữ nông thôn, dân tộc thiểu số.

Lấy ví dụ tỉnh Lâm Đồng cũ (trước sáp nhập) đã có Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2023 - 2025 trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. Trong đó 70% chủ cơ sở du lịch nông thôn được đào tạo; 80% lao động du lịch nông thôn được bồi dưỡng, có ít nhất 50% là lao động nữ. Hay tại Đà Nẵng, UBND thành phố ban hành Quyết định số 495/QĐ UBND về “Phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới đến năm 2025”. Chương trình này tạo khung hỗ trợ cho phụ nữ nông thôn tham gia vào ngành du lịch, như lao động dịch vụ, homestay, sản phẩm OCOP gắn với du lịch, từ đó tăng thu nhập, giảm nghèo.

Tuy nhiên, để mô hình du lịch cộng đồng thực sự bền vững, cần sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền, doanh nghiệp và tổ chức xã hội. Phụ nữ dân tộc nông thôn, thiểu số cần được tiếp cận nhiều hơn với các lớp đào tạo kỹ năng, vốn vay ưu đãi, cơ hội quảng bá sản phẩm và sự hỗ trợ về pháp lý khi tham gia thị trường du lịch. Đồng thời, cần có chính sách bảo tồn văn hóa, cảnh quan môi trường để du lịch không chỉ là giải pháp thoát nghèo ngắn hạn mà còn là nền tảng phát triển lâu dài.

Hương Ngọc