Du lịch Hà Nội vươn mình trên nền tảng sáng tạo

Hà Nội có nhiều cơ hội quảng bá du lịch. (Ảnh: Hải Nguyễn)

Động lực thúc đẩy du lịch sáng tạo

Được UNESCO công nhận là "Thành phố sáng tạo" vào năm 2019, đây không chỉ là sự ghi nhận mà còn mở ra cơ hội cho Hà Nội phát triển các sản phẩm du lịch độc đáo.

Xu hướng khám phá ngày nay đang thay đổi, không chỉ dừng lại ở tham quan mà còn hướng đến trải nghiệm và sáng tạo. Để đáp ứng nhu cầu này, các mô hình du lịch ứng dụng công nghệ số, phát triển không gian sáng tạo và khai thác các giá trị văn hóa độc đáo đang ngày càng được chú trọng.

Việc gia nhập mạng lưới các thành phố sáng tạo không chỉ giúp nâng tầm thương hiệu du lịch mà còn tạo điều kiện để Thủ đô phát triển những sản phẩm mới. Vùng đất nghìn năm văn hiến sở hữu gần 6.000 di tích, hơn 1.350 làng nghề truyền thống cùng một hệ sinh thái sáng tạo đang phát triển mạnh mẽ. Theo Sở Du lịch Hà Nội, trong năm 2023, lượng khách tham quan đạt hơn 24 triệu, trong đó có 4,3 triệu lượt khách quốc tế, tăng 2,2 lần so với năm trước. Đây là dấu hiệu tích cực cho thấy nhu cầu trải nghiệm du lịch sáng tạo đang ngày càng lớn.

Bên cạnh nguồn tài nguyên văn hóa phong phú, thành phố cũng có những chính sách khuyến khích phát triển lĩnh vực này. Các chương trình hợp tác với các tổ chức quốc tế giúp nâng cao năng lực sáng tạo, trong khi các sự kiện như Tuần lễ Thiết kế hay Liên hoan Phim quốc tế Hà Nội góp phần tạo ra sân chơi cho các tài năng trẻ và doanh nghiệp sáng tạo. Nhiều dự án đầu tư vào không gian nghệ thuật, bảo tàng tương tác và trung tâm sáng tạo cũng đang được triển khai, mang đến nhiều lựa chọn cho du khách.

Ngoài ra, xu hướng du lịch cá nhân hóa và nhu cầu khám phá bản sắc địa phương ngày càng gia tăng. Du khách không chỉ muốn ngắm nhìn mà còn mong muốn tham gia vào các hoạt động sáng tạo, từ học làm gốm, vẽ tranh sơn mài đến trải nghiệm công nghệ thực tế ảo trong các bảo tàng. Điều này tạo động lực để Hà Nội tiếp tục phát triển những sản phẩm du lịch mới mẻ và hấp dẫn.

Thực tế, khảo sát từ ngành du lịch cho thấy, phần lớn du khách trẻ tuổi mong muốn được tham gia vào các hoạt động thực tế khi đến thăm các thành phố sáng tạo.

Ứng dụng công nghệ vào du lịch

Để đáp ứng thị hiếu mới, các điểm đến văn hóa đang dần ứng dụng công nghệ vào bảo tồn và quảng bá di sản. Hoàng thành Thăng Long hiện cung cấp trải nghiệm thực tế ảo (VR), giúp du khách khám phá không gian lịch sử một cách sống động. Văn Miếu – Quốc Tử Giám cũng áp dụng thực tế tăng cường (AR), mang lại góc nhìn mới mẻ về nền giáo dục xưa. Một số bảo tàng đang thử nghiệm hình thức triển lãm kỹ thuật số, giúp nâng cao trải nghiệm tương tác của khách tham quan.

Bên cạnh đó, mô hình du lịch trải nghiệm đang được đẩy mạnh. Những không gian như làng gốm Bát Tràng, phường rối nước Đào Thục hay xưởng tranh Đông Hồ không chỉ bảo tồn nghệ thuật truyền thống mà còn cho phép du khách trực tiếp tham gia vào quá trình sáng tạo. Năm 2023, các tour như "Một ngày làm nghệ nhân gốm" hay "Học làm bánh cốm" đã thu hút hàng nghìn lượt khách. Những chương trình này không chỉ mang lại trải nghiệm độc đáo mà còn đóng góp đáng kể vào sự phát triển của các làng nghề truyền thống.

Ngoài ra, việc tận dụng không gian công cộng để phát triển du lịch nghệ thuật cũng mang lại hiệu ứng tích cực. Phố bích họa Phùng Hưng và các sân khấu ngoài trời quanh hồ Gươm đã trở thành điểm đến hấp dẫn, nơi du khách có thể thưởng thức các màn trình diễn nghệ thuật truyền thống và đương đại. Các hoạt động văn hóa nghệ thuật đường phố như biểu diễn nhạc cổ truyền, vẽ chân dung hay triển lãm tranh cũng ngày càng phổ biến, mang đến một diện mạo mới mẻ cho du lịch đô thị.

Không dừng lại ở đó, sự phát triển của các mô hình du lịch đêm cũng đang tạo ra một làn gió mới cho ngành du lịch sáng tạo. Những chương trình như "Đêm Hoàng thành Thăng Long" hay "Ký ức Hà Nội" tại Nhà hát lớn đã thu hút sự quan tâm của nhiều du khách quốc tế. Sự kết hợp giữa công nghệ chiếu sáng, nghệ thuật trình diễn và nội dung lịch sử giúp các tour du lịch ban đêm trở thành một xu hướng được ưa chuộng.

Du khách nước ngoài thích thú khi được trải nghiệm làm gốm. (Nguồn: Tạp chí Nông thôn mới)

Điểm nhấn từ các không gian sáng tạo

Cộng đồng sáng tạo đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của du lịch sáng tạo. Các nhóm nghệ sĩ, nhà thiết kế, kiến trúc sư đang tích cực tham gia vào quá trình biến không gian đô thị thành những điểm đến độc đáo. Những mô hình như Trung tâm Nghệ thuật đương đại Vincom (VCCA) hay The Outpost đã chứng minh rằng không gian sáng tạo có thể trở thành điểm đến hấp dẫn, thu hút du khách không chỉ để tham quan mà còn để trải nghiệm nghệ thuật đương đại.

Bên cạnh đó, nhiều nghệ nhân làng nghề cũng đang chủ động tham gia vào quá trình đổi mới du lịch. Các chương trình workshop làm gốm tại Bát Tràng, vẽ tranh sơn mài tại Hà Đông hay làm giấy dó tại làng nghề Yên Thái không chỉ giúp bảo tồn di sản mà còn mang đến trải nghiệm thú vị cho du khách.

Không chỉ dừng lại ở các nghệ sĩ hay nghệ nhân, chính cộng đồng địa phương cũng đang góp phần làm phong phú thêm các sản phẩm du lịch sáng tạo. Các hướng dẫn viên bản địa, những người am hiểu về văn hóa và lịch sử, đang tổ chức các tour đi bộ, khám phá kiến trúc Pháp cổ hay trải nghiệm đời sống dân dã trong phố cổ. Việc kết nối cộng đồng với du lịch sáng tạo không chỉ tạo thêm nhiều sản phẩm mới mà còn giúp du khách có những góc nhìn chân thực và sâu sắc hơn về văn hóa Hà Nội.

Theo Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Đặng Hương Giang, Hà Nội tiếp tục khẳng định là một trong hai trung tâm phân phối khách du lịch, là đầu tàu trong thúc đẩy sự phát triển du lịch của vùng Đồng bằng sông Hồng, miền Bắc cũng như cả nước.

Ngành Du lịch Thủ đô đã chủ động, sáng tạo xây dựng kế hoạch phát triển du lịch đêm kết hợp khai thác các yếu tố văn hóa đặc sắc của Thủ đô, coi đây là sản phẩm du lịch mới, chủ đạo. Đối với thị trường quốc tế, Thủ đô Hà Nội tiếp tục khẳng định được vị trí, hình ảnh, thương hiệu là một trong những điểm đến du lịch hấp dẫn, đặc sắc hàng đầu trong khu vực cũng như trên thế giới.

Dù có nhiều tiềm năng, ngành du lịch sáng tạo vẫn đối mặt với không ít thách thức. Việc cân bằng giữa bảo tồn và đổi mới là một bài toán không đơn giản. Ứng dụng công nghệ vào di tích cần được thực hiện tinh tế để không làm mất đi giá trị nguyên bản. Bên cạnh đó, cơ chế, chính sách hỗ trợ dành cho các không gian sáng tạo vẫn còn nhiều hạn chế, khiến nhiều nghệ sĩ và doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc triển khai các mô hình mới.

Tuy nhiên, với chiến lược dài hạn và sự đầu tư bài bản, ngành du lịch Thủ đô đang đặt mục tiêu đón trên 30 triệu lượt khách vào năm 2025, trong đó có hơn 7 triệu lượt khách quốc tế. Tổng doanh thu từ lĩnh vực này dự kiến đạt hơn 130 nghìn tỷ đồng, góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế của Thủ đô. Nếu Hà Nội tiếp tục phát triển các sản phẩm du lịch sáng tạo một cách bài bản, thành phố có thể trở thành một trong những trung tâm du lịch sáng tạo hàng đầu Đông Nam Á.

Phạm Thị Ánh Nguyệt