Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam:Chặt chẽ về pháp lý và tài chính, nhưng đủ linh hoạt để tạo sức cạnh tranh

Đây không chỉ là một dự án đầu tư mà là cuộc cách mạng về thể chế quy mô, phức tạp và nhiều thách thức. Do đó, Chính phủ cần tiếp tục hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, bảo đảm chặt chẽ về pháp lý, vững chắc về tài chính, đủ linh hoạt để cạnh tranh trên môi trường quốc tế.

Vấn đề hệ trọng, có tác động sâu rộng, phải tính toán để hiệu quả nhất

Đa số đại biểu đều ủng hộ việc xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam để thu hút dòng vốn quốc tế phục vụ cho việc thực hiện 3 đột phá chiến lược cũng như các động lực tăng trưởng truyền thống và động lực tăng trưởng mới (kinh tế số, kinh tế xanh, đổi mới sáng tạo...). Cùng với đó sẽ thúc đẩy phát triển dịch vụ tài chính cao cấp, thử nghiệm và quản lý các thị trường mới do thực tiễn đặt ra (tài sản số, tín chỉ carbon…); hình thành nguồn nhân lực chất lượng cao; kết nối với kinh tế thế giới và nâng tầm vị thế của Việt Nam trên thị trường tài chính toàn cầu…

ĐBQH Trương Trọng Nghĩa (TP. Hồ Chí Minh) phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

ĐBQH Trương Trọng Nghĩa (TP. Hồ Chí Minh) ví việc thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam như một “chuyến hải hành ra khơi” - hành trình mà nước ta chưa có nhiều kinh nghiệm xây dựng và vận hành. Hơn nữa, trong bối cảnh thị trường tài chính toàn cầu biến động nhanh chóng, hoạt động chủ yếu qua các sàn công nghệ số và mạng internet như hiện nay, thì việc quản lý theo các phương thức truyền thống cũng sẽ gặp nhiều thách thức.

Do việc thành lập Trung tâm tài chính quốc tế là vấn đề hệ trọng, sẽ có tác động sâu rộng và lâu dài đến nền kinh tế đất nước, đại biểu Trương Trọng Nghĩa đề nghị, cần cân nhắc kỹ lưỡng, không nên nóng vội trong quá trình triển khai. Đặc biệt, cần quán triệt tinh thần “bàn làm, không bàn lùi”, "không bàn có làm hay không", mà phải tính toán như thế nào cho hiệu quả nhất. Trong đó, phải tính hết các tác động của 4 yếu tố là điểm mạnh, điểm yếu, thời cơ và nguy cơ.

Để thu hút giới tài chính quốc tế vào nước ta, theo đại biểu Trương Trọng Nghĩa, phải đồng thời chuẩn bị kỹ 3 yếu tố then chốt, là đội ngũ nhân sự chất lượng cao, hạ tầng kỹ thuật hiện đại và hạ tầng pháp lý minh bạch, ổn định, phù hợp với thông lệ quốc tế. Trong đó, quan trọng nhất là hạ tầng kỹ thuật hiện đại, an toàn, nhanh chóng, và "không cho phép xảy ra sự cố mới là điều cần chứ không phải hạ tầng bất động sản".

Dẫn ví dụ từ quốc tế, đại biểu phân tích, một quỹ đầu tư tài chính có thể có trụ sở tại Hong Kong (Trung Quốc), Singapore hay bất kỳ quốc gia nào vẫn có thể là thành viên của Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, do các hoạt động chủ yếu vận hành trên sàn và qua mạng internet. Vì thế, điều các nhà đầu tư cần là cơ sở hạ tầng có kỹ thuật, công nghệ cao kết nối 24/24h không có sự cố và bảo mật tuyệt đối cũng như hạ tầng pháp lý minh bạch, ổn định và an toàn. “Nhà đầu tư vào đây chủ yếu hoạt động về giao dịch tài chính, nếu mạng bị nghẽn, bị chậm, nếu dữ liệu bị lộ, bị đánh cắp thì hậu quả sẽ khôn lường”, đại biểu lưu ý.

Do đó, về mặt pháp lý, đại biểu đề nghị, cần rà soát, sửa đổi, bổ sung đồng bộ các luật liên quan đến tài chính, ngân hàng, đầu tư, thương mại, bảo hiểm; đồng thời điều chỉnh các quy định có liên quan trong Bộ luật Hình sự, Bộ luật Dân sự, Luật Trọng tài thương mại, Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Thi hành án dân sự… nhằm tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho hoạt động của Trung tâm Tài chính quốc tế. Cùng với đó, cần xem xét cập nhật, bổ sung vào Nghị quyết số 01 ngày 20/3/2014 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao, nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hoạt động trọng tài thương mại, bảo đảm phù hợp với thông lệ quốc tế.

ĐBQH Trịnh Thị Tú Anh (Lâm Đồng) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Cho rằng, mỗi trung tâm tài chính trên thế giới đều có thế mạnh riêng, ĐBQH Trịnh Thị Tú Anh (Lâm Đồng) đề xuất, cần phát triển Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam dựa trên các trụ cột ưu thế: Trung tâm tài chính kết nối chuyển đổi số và tài chính xanh Đông Nam Á; cung cấp dịch vụ tài chính hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, chuỗi cung ứng toàn cầu; và định hướng trở thành bệ phóng cho đổi mới sáng tạo tài chính. Theo đó, cần có cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển hạ tầng số hiện đại và an ninh mạng. Bởi, nước ta đã và đang đầu tư mạnh vào hạ tầng viễn thông, nhưng so với các trung tâm tài chính hàng đầu khu vực, như Singapore (trung bình 286 Mbps), hay Hàn Quốc (trung bình 267 Mbps), thì vẫn tăng cường đầu tư hơn nữa vào hạ tầng cáp quang và mạng 5G để đạt được tốc độ và độ ổn định cần thiết cho các giao dịch tài chính phức tạp và khối lượng lớn.

Đây là "cuộc chơi thật", nếu "thử nghiệm" thì không nhà đầu tư nào dám tham gia

Theo số liệu nêu trong Tờ trình của Chính phủ, trên thế giới hiện có 119 trung tâm tài chính, cơ bản được chia thành 3 nhóm chính (theo mức độ từ thấp đến cao): trung tâm tài chính quốc gia, trung tâm tài chính khu vực, trung tâm tài chính quốc tế. Việc đánh giá mức độ phát triển và cạnh tranh của các trung tâm tài chính trên thế giới được căn cứ trên Bộ chỉ số trung tâm tài chính toàn cầu (GFCI), gồm 5 trụ cột chính: môi trường kinh doanh, hệ sinh thái tài chính, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực và thương hiệu, danh tiếng của thành phố nơi đặt trung tâm tài chính.

ĐBQH Hoàng Văn Cường (Hà Nội) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Với đặc điểm như vậy, ĐBQH Hoàng Văn Cường (Hà Nội) cho rằng, Việt Nam bây giờ mới xây dựng trung tâm tài chính quốc tế là "đi sau", nên "phải có cơ chế thực sự vượt trội hơn hẳn" thì mới thu hút được các nhà đầu tư trên thế giới. Đặc biệt, phải tạo lập một hệ sinh thái thật sự tiên phong, thông thoáng, hấp dẫn và ổn định cho phát triển tài chính số, tài sản số và ứng dụng công nghệ vào các hoạt động tài chính tại Trung tâm này. Do đó, đại biểu đề nghị, cần cân nhắc quy định tại Điều 24 của dự thảo Nghị quyết khi quy định theo hướng các chính sách mới tại Trung tâm này là “thử nghiệm có thời hạn”. Bởi, các quy định cho Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam chỉ áp dụng riêng tại đây, không có tác động đối với phần còn lại trong nước.

Nói cách khác, những chính sách có thể được coi như là thử nghiệm đối với trong nước, song hoàn toàn có thể áp dụng chính thức tại Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. “Nếu quy định là thử nghiệm có thời hạn thì các công ty quốc tế không chấp nhận rủi ro để thử nghiệm trong thời hạn ngắn”, đại biểu Hoàng Văn Cường thẳng thắn.

Các đại biểu dự phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

“Trung tâm tài chính là sân chơi của những nhà đầu tư lớn, là cuộc chơi của những người có tiềm lực về tài chính, nên yêu cầu về một hệ sinh thái đồng bộ, minh bạch và hiện đại là điều bắt buộc. Hạ tầng kỹ thuật, pháp lý, công nghệ thông tin phải bảo đảm tuyệt đối an toàn, minh bạch và không để xảy ra sự cố nếu muốn thu hút họ đến và ở lại. Đây là một "sân chơi mở", họ có thể đến và cũng có thể rời đi bất cứ lúc nào, còn chúng ta phải đầu tư ngay từ đầu. Điều đó đòi hỏi phải hết sức thận trọng". Với quan điểm này, ĐBQH Nguyễn Văn Thân (Thái Bình) đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát các quy định tại dự thảo Nghị quyết, tránh để tồn tại quy định “thử nghiệm có thời hạn” như tại Điều 24. Bởi, “đây là cuộc chơi thật; nếu chúng ta gọi là thử nghiệm thì không nhà đầu tư nào dám tham gia. Họ cần sự ổn định, chuyên nghiệp và minh bạch”, đại biểu nhấn mạnh.

Việc ban hành Nghị quyết về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam sẽ là dấu mốc quan trọng để nâng tầm vị thế quốc gia trên "bản đồ" tài chính toàn cầu. Khẳng định điều này, song theo các đại biểu, đây không chỉ là "một dự án đầu tư" mà là "một cuộc cách mạng thể chế quy mô, phức tạp, nhiều thách thức". Điều này đòi hỏi Chính phủ cần tiếp tục hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, bảo đảm chặt chẽ về pháp lý, vững chắc về tài chính, đồng thời đủ linh hoạt để cạnh tranh trên môi trường quốc tế.

Như nhận định của đại biểu Trương Trọng Nghĩa, thì việc thành lập Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam là chủ trương lớn, đúng đắn nên cần thực hiện với tinh thần thận trọng, chắc chắn, không nóng vội, chuẩn bị kỹ lưỡng để bảo đảm thành công. Dẫn chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh với Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử, đại biểu Trương Trọng Nghĩa cho rằng, quá trình xây dựng và vận hành Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam cần luôn bám sát nguyên tắc “đánh chắc, thắng chắc”.

Thanh Hải