Đưa Cần Giờ trở thành 'mắt xích' trong chuỗi đô thị - du lịch biển của TPHCM

Hoàn thành 3 tuyến Metro trọng điểm trước năm 2030

Chiều 14/11, tại cuộc họp của Ban Chỉ đạo phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị TPHCM, Bí thư Thành ủy, Trưởng ban Chỉ đạo cho biết, TP sẽ khởi công tuyến Metro Bến Thành - Cần Giờ vào ngày 19/12. Bí thư Thành ủy yêu cầu các sở ngành thực hiện song song nhiều đầu việc để bảo đảm tiến độ, không để xảy ra tình trạng chờ đợi, ách tắc do thiếu phối hợp.

Tại cuộc họp, Bí thư Thành ủy TPHCM yêu cầu toàn hệ thống chính trị TP tập trung hoàn thành 6 tuyến metro của TPHCM và 2 tuyến đường sắt quốc gia Trung ương đã giao. Riêng với 3 tuyến trọng điểm (Metro số 2 Bến Thành - Tham Lương, Metro số 2 Bến Thành - Thủ Thiêm và Thủ Thiêm - Long Thành), ông Quang đề nghị phải hoàn thành trước năm 2030, yêu cầu rõ ràng từng mốc tiến độ, phân công trách nhiệm cụ thể, tránh tình trạng trì trệ, chồng chéo.

Sơ đồ hướng tuyến của Metro Bến Thành - Cần Giờ. Ảnh: VinSpeed

Bí thư Trần Lưu Quang yêu cầu các sở ngành thực hiện song song nhiều đầu việc để bảo đảm tiến độ đã đề ra, không để xảy ra tình trạng chờ đợi, ách tắc do thiếu phối hợp.

Bí thư Thành ủy yêu cầu Ban Quản lý đường sắt đô thị TPHCM (MAUR) xây dựng 2 sơ đồ Gantt (biểu đồ tiến độ) - một sơ đồ từ nay đến năm 2030 và một sơ đồ từ nay đến tháng 6/2026, để theo dõi đầy đủ tiến độ của từng sở, ban, ngành trong việc thực hiện nhiệm vụ phát triển mạng lưới đường sắt.

Đối với công tác tái định cư, ông Trần Lưu Quang nhấn mạnh tinh thần ưu tiên bố trí tái định cư theo từng dự án, bảo đảm người dân không chỉ có chỗ ở mà còn có điều kiện sinh kế, ổn định cuộc sống về lâu dài.

Theo quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, mạng lưới đường sắt Quốc gia tại khu vực đầu mối TPHCM gồm 7 tuyến, với tổng chiều dài 547km. Mạng lưới đường sắt đô thị của riêng TPHCM gồm 27 tuyến với tổng chiều dài 1.024km. TPHCM đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ hoàn thành khoảng 232km đường sắt đô thị, với tổng mức đầu tư dự toán khoảng 19,67 tỷ USD.

Theo đánh giá của các cơ quan chức năng, nguồn vốn Trung ương và ngân sách TP chỉ đáp ứng được khoảng 66% tổng nhu cầu đầu tư. Do đó, TP cần khẩn trương xây dựng đề án huy động các nguồn lực bổ sung, trong đó có khai thác quỹ đất theo mô hình TOD (phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng) và các phương thức hợp tác công - tư (PPP), đặc biệt là hợp đồng xây dựng - chuyển giao (BT).

TPHCM quyết tâm trong giai đoạn 2025 - 2030, tập trung đầu tư và hoàn thành 6 tuyến quan trọng gồm: Tuyến Metro số 2 (đoạn Bến Thành - Tham Lương); tuyến Metro số 2 (Bến Thành - Thủ Thiêm); tuyến Thủ Thiêm - Long Thành; tuyến thành phố mới Bình Dương - Suối Tiên; tuyến Thủ Dầu Một - TPHCM; giai đoạn 1, tuyến Metro số 6 (Tân Sơn Nhất - Phú Hữu); tuyến Bến Thành - Cần Giờ.

Để thực hiện kế hoạch này, UBND TPHCM vừa ban hành kế hoạch làm dự án xây dựng tuyến Metro số 2 (đoạn Bến Thành - Tham Lương), ấn định thời gian khởi công vào ngày 15/01/2026. Dự án có chiều dài 11,6km, bao gồm 11 nhà ga kết nối khu trung tâm về cửa ngõ Tây Bắc.

Theo UBND TPHCM, kế hoạch này để bảo đảm điều kiện sớm khởi công tuyến Metro số 2 (đoạn Bến Thành - Tham Lương) bằng vốn đầu tư công, đẩy nhanh tiến độ đầu tư, góp phần hoàn thiện mạng lưới đường sắt đô thị theo Nghị quyết 188 của Quốc hội. Lãnh đạo TPHCM giao MAUR chịu trách nhiệm toàn diện trước UBND TP về tổ chức triển khai dự án, bảo đảm tiến độ theo kế hoạch, kịp thời báo cáo và đề xuất giải pháp xử lý các khó khăn, vướng mắc.

Theo MAUR, tuyến Metro số 2 được định hướng áp dụng nhiều giải pháp công nghệ hiện đại, như: tích hợp mô hình thông tin Công trình (BIM) trong quản lý, vận hành; đồng bộ hệ thống vé, thẻ thanh toán (AFC) với toàn mạng lưới vận tải công cộng; nâng cấp tín hiệu, cấp điện và thông tin liên lạc theo xu hướng hiện đại. Đơn vị tư vấn đề xuất nâng cấp mức độ tự động hóa đoàn tàu (GoA) lên mức GoA4 là mức độ tự động cao nhất - tàu không có cabin, không có người lái.

Tuyến Metro Bến Thành - Cần Giờ có điểm đầu tại ga Bến Thành (nối trực tiếp với tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên) và điểm cuối tại Khu đô thị lấn biển Cần Giờ

Theo MAUR, vận hành tàu tự động (Automatic Train Operation - ATO) là hệ thống giúp đoàn tàu vận hành một cách tự động hóa hoàn toàn, mà không phụ thuộc vào thao tác con người.

Đưa vào khai thác thương mại từ quý III/2028

Dự án Metro Bến Thành - Cần Giờ do Công ty Cổ phần Đầu tư và phát triển đường sắt tốc độ cao VinSpeed (thuộc Tập đoàn Vingroup) đề xuất đầu tư từ tháng 11/2025 và chỉ trong vòng hơn 1 tháng sau sẽ tiến hành khởi công. Đó là tiến độ chưa từng có trong việc đầu tư một cơ sở hạ tầng giao thông lớn và phức tạp như vậy.

Tuyến có chiều dài gần 53km, đi qua 8 xã, phường gồm: Bến Thành, Xóm Chiếu, Tân Thuận, Tân Mỹ, Nhà Bè, Bình Khánh, An Thới Đông và Cần Giờ (thuộc địa bàn các quận: 1, 4, 7, huyện Nhà Bè và huyện Cần Giờ trước đây). Tuyến này được xây dựng theo tiêu chuẩn đường đôi, khổ ray 1.435mm, tốc độ thiết kế lên đến 350km/h.

Giai đoạn 1 của dự án gồm hai ga chính là Bến Thành và Cần Giờ. Giai đoạn 2, khi nhu cầu tăng cao, tuyến có thể bổ sung thêm 4 ga: Tân Thuận, Tân Mỹ, Nhà Bè và Bình Khánh. Depot và trung tâm điều khiển sẽ đặt tại xã Cần Giờ.

Tổng mức đầu tư dự án dự kiến hơn 86.650 tỷ đồng (tương đương gần 3,3 tỷ USD), trong đó chi phí xây dựng khoảng 37.000 tỷ, chi phí thiết bị hơn 24.740 tỷ và chi phí quản lý dự án hơn 7.400 tỷ đồng.

Ngay sau lễ khởi công cuối năm nay, dự án sẽ bước vào giai đoạn thi công và lắp đặt thiết bị, dự kiến kéo dài đến quý III/2027. Có thể được vận hành thử từ quý IV/2027 và đưa vào khai thác thương mại từ quý III/2028. Tuyến metro này sử dụng đoàn tàu 8 toa, sức chứa khoảng 600 hành khách. Tàu sẽ chạy từ 6 giờ đến 23 giờ mỗi ngày, với tần suất 20 phút/chuyến. Trung bình mỗi giờ có 3 đôi tàu chạy hai chiều, đáp ứng khoảng 43.680 lượt khách/ngày, tương đương hơn 15,9 triệu lượt khách mỗi năm.

Với quy mô lớn và công nghệ hiện đại, Metro Bến Thành - Cần Giờ được kỳ vọng sẽ trở thành tuyến giao thông huyết mạch, rút ngắn thời gian di chuyển, mở ra không gian phát triển mới cho khu vực phía Nam TPHCM, đặc biệt là Cần Giờ - có diện tích hơn 71.300ha, mà bấy lâu nay kết nối với trung tâm TPHCM chủ yếu qua phà Bình Khánh.

Không chỉ có tuyến metro này, hàng loạt dự án giao thông trọng điểm kết nối Cần Giờ như nút giao Rừng Sác với cao tốc Bến Lức - Long Thành, cầu Cần Giờ và tuyến Metro TPHCM - Cần Giờ dự kiến sẽ khởi công trong năm 2026. Một công trình táo bạo khác là đường vượt biển Cần Giờ - Vũng Tàu đang được đề xuất nghiên cứu đầu tư, góp phần đưa khu vực bước vào giai đoạn bứt phá hạ tầng mạnh mẽ. Nếu được thông qua và triển khai, tuyến đường vượt biển này sẽ giúp khoảng cách di chuyển giữa Cần Giờ với Vũng Tàu chỉ còn khoảng 10 phút, góp phần tăng kết nối giao thông, phát triển kinh tế, du lịch TPHCM sau khi mở rộng địa giới hành chính.

Các chuyên gia cho rằng, sau khi TPHCM mở rộng địa giới hành chính, Cần Giờ đang bước vào một giai đoạn phát triển mới với vị thế hoàn toàn khác trước đây. Trong tổng thể phát triển chung của Đông Nam bộ, Cần Giờ sẽ trở thành một "mắt xích" quan trọng trong chuỗi đô thị - du lịch biển liên hoàn của thành phố gồm: Cần Giờ - Vũng Tàu - Long Hải - Hồ Tràm.

Là một huyện biệt lập của TPHCM, Cần Giờ đang chứng kiến một cuộc chuyển mình ngoạn mục nhờ các dự án hạ tầng giao thông quy mô lớn. Với lợi thế mặt tiền biển đắc địa, địa phương ven biển này mang kỳ vọng trở thành trung tâm thu hút hoạt động kinh doanh địa ốc, du lịch và giải trí của TPHCM mới.

XUÂN NHÂN