Đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học: Giải pháp nào hiện thực hóa mục tiêu?

Một tiết học tiếng Anh của học sinh Trường Trung học phổ thông Tự Lập (xã Tiến Thắng). Ảnh: Quang Thái

Chủ trương lớn, kế hoạch hành động dài hạn

Theo dự thảo Đề án “Từng bước đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến 2045” do Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì xây dựng, mục tiêu đến năm 2045 là đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ được sử dụng phổ biến trong giảng dạy, quản lý và các hoạt động giáo dục ở mọi cấp học. Đề án chia thành ba giai đoạn: 2025-2030, 2030-2040 và 2040-2045.

Dự kiến, Đề án sẽ triển khai trên quy mô gần 50.000 cơ sở giáo dục, với khoảng 30 triệu học sinh, sinh viên và hơn 1 triệu cán bộ, giáo viên.

Theo Thứ trưởng Thường trực Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng, để đạt mục tiêu này, ngành Giáo dục cần bổ sung khoảng 22.000 giáo viên tiếng Anh, trong đó có 12.000 giáo viên mầm non và gần 10.000 giáo viên tiểu học, đồng thời bồi dưỡng ít nhất 200.000 giáo viên có khả năng giảng dạy bằng tiếng Anh.

Ở góc độ đào tạo giáo viên, các trường đại học sư phạm trên cả nước đang chủ động điều chỉnh chương trình, tích hợp phương pháp giảng dạy nội dung và ngôn ngữ để sinh viên sau khi tốt nghiệp có thể đảm nhiệm việc dạy các môn toán, khoa học hay tin học bằng tiếng Anh.

Giáo sư Nguyễn Quý Thanh, Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết, việc đào tạo tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai không chỉ là trang bị kỹ năng ngoại ngữ, mà còn giúp hình thành tư duy, khả năng tiếp nhận văn hóa và phát triển năng lực học tập của người học. Cách tiếp cận này được coi trọng trong quá trình tổ chức đào tạo sinh viên sư phạm cũng như bồi dưỡng giáo viên, tạo nền tảng cho việc đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong hệ thống giáo dục.

Hà Nội chủ động tiên phong

Là trung tâm chính trị, văn hóa, giáo dục của cả nước, Hà Nội nhận thức rõ vai trò tiên phong trong việc cụ thể hóa đề án trên. Ngành Giáo dục Thủ đô đã xác định rõ: Muốn trò giỏi, trước hết thầy phải giỏi. Vì thế, công tác bồi dưỡng, nâng chuẩn trình độ giáo viên là khâu then chốt.

Năm 2025, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội tổ chức nhiều khóa đào tạo nâng chuẩn IELTS quốc tế cho hàng nghìn giáo viên tiếng Anh. Các học viên được hỗ trợ chuyên môn bởi nhóm giáo viên từng tham gia các khóa bồi dưỡng trước, tạo hiệu ứng lan tỏa. Ngoài ra, gần 500 giáo viên các môn toán, khoa học, vật lý, hóa học và tin học cũng được tập huấn phương pháp dạy học bằng tiếng Anh theo chương trình song bằng Cambridge, mở ra hướng tiếp cận mới.

Sở cũng thành lập nhiều câu lạc bộ chuyên môn, trong đó có câu lạc bộ tiếng Anh. Những giáo viên đạt chuẩn ngoại ngữ được cử đi đào tạo ở nước ngoài, sau đó chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ đồng nghiệp vùng khó, qua đó lan tỏa tinh thần học hỏi và nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Anh trong toàn thành phố.

Một trong những hoạt động nổi bật là phong trào “Tháng tự học ngoại ngữ - nâng cao năng lực tiếng Anh”, được phát động rộng khắp các nhà trường từ đầu năm 2025 đến nay. Phong trào khuyến khích học sinh và giáo viên rèn luyện kỹ năng tiếng Anh hằng ngày, tạo môi trường giao tiếp tự nhiên trong nhà trường. Em Nguyễn Minh Anh, học sinh Trường Trung học phổ thông Nguyễn Gia Thiều cho biết: “Thầy cô thường xuyên tổ chức cho chúng em làm dự án, xem phim, thảo luận bằng tiếng Anh. Em thấy việc học tiếng Anh không còn khô khan và khó như trước đây”.

Hà Nội cũng tăng kết nối giữa các trường nội và ngoại thành, giúp lan tỏa chất lượng dạy và học tiếng Anh, tạo cơ hội công bằng cho học sinh. Tại Trường Trung học phổ thông Tân Lập, tiết học tiếng Anh do cô Trần Hồng Hạnh, giáo viên Trường Trung học phổ thông Phan Đình Phùng giảng dạy trực tuyến luôn mang lại không khí sôi nổi. “Điều quan trọng không chỉ là giúp học sinh nói tiếng Anh tốt hơn, mà là giúp các em tự tin giao tiếp, khẳng định bản thân”, cô Hạnh chia sẻ.

Trưởng phòng Giáo dục tiểu học (Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội) Đào Tân Lý cho biết: Cuối tháng 10 vừa qua, hơn 600 giáo viên của các trường tiểu học đã được tập huấn phương pháp đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học, chú trọng xây dựng môi trường để học sinh giao tiếp tiếng Anh thường xuyên. Đây là nền tảng để việc đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai được thực hiện bài bản, khoa học ngay từ cấp tiểu học.

Nhằm thu hẹp khoảng cách giữa nội thành và ngoại thành, Hà Nội đang đẩy mạnh việc triển khai mô hình “cặp trường kết nghĩa”, để các trường nội thành hỗ trợ chuyên môn với trường vùng xa. Dự kiến từ tháng 1-2026, các tiết học minh họa và chương trình tự học ngoại ngữ trực tuyến sẽ được thí điểm trên toàn thành phố.

Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội Trần Thế Cương khẳng định, Hà Nội quyết tâm đi đầu trong việc nâng cao năng lực ngoại ngữ cho học sinh, góp phần hiện thực hóa chủ trương của Bộ Chính trị về việc đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học. Thành phố kiên định với phương châm không để học sinh nào bị bỏ lại phía sau trong hành trình hội nhập.

Thống Nhất