Đức chọn lựa quyết liệt cho mục tiêu cải cách

Tòa nhà Quốc hội Liên bang Đức Bundestag ở Berlin. (Ảnh: Tân Hoa xã)

Điều này thể hiện sự lựa chọn quyết liệt nhằm thực hiện cam kết duy trì tốc độ cải cách tối đa của Chính phủ Đức, trong bối cảnh môi trường quốc tế bất định, nền kinh tế đầu tàu châu Âu giảm tốc và già hóa dân số nhanh.

Ngân sách cho năm tới của Đức được thông qua sau những tranh luận gay gắt xuất phát từ bất đồng nội bộ liên minh. “Điểm nóng” gây căng thẳng nhất nằm ở kế hoạch cải cách lương hưu, một trong các dự luật có ảnh hưởng lâu dài nhất tới tài chính công. Liên minh cầm quyền giữa đảng Liên minh Dân chủ/Xã hội Cơ đốc (CDU/CSU) và đảng Dân chủ Xã hội (SPD) muốn giữ nguyên “trần bảo vệ” lương hưu, coi đây là nền tảng ổn định xã hội. Tuy nhiên, việc duy trì mức lương hưu như hiện nay có thể khiến ngân sách phát sinh thêm khoảng 120 tỷ euro trong thập kỷ tới và đây là lý do khiến 18 nghị sĩ trẻ của CDU/CSU phản đối dự luật. Nhóm này cho rằng gói cải cách “thiếu trách nhiệm với thế hệ tương lai” và sẽ “khóa chặt” ngân sách vào các khoản chi bắt buộc, làm giảm khả năng đầu tư cho tăng trưởng.

Một trong những điểm đáng chú ý nhất trong ngân sách 2026 của Chính phủ Đức là khoản chi quốc phòng khoảng 108 tỷ euro, con số lớn nhất dành cho xây dựng và hiện đại hóa quân đội Đức kể từ sau Chiến tranh Lạnh. Đây là dấu hiệu cho thấy Chính phủ Đức đang đặt an ninh quốc gia và hiện đại hóa lực lượng vũ trang vào ưu tiên hàng đầu, trong bối cảnh thế giới đầy biến động. Ngân sách 2026 cũng phản ánh nỗ lực của Berlin nhằm bảo vệ ngành công nghiệp ô-tô truyền thống, khi chính phủ tìm cách “đối trọng” với lệnh cấm xe động cơ đốt trong mới của Liên minh châu Âu (EU) từ năm 2035, nghĩa là Đức muốn giữ quyền phát triển và sản xuất động cơ truyền thống trong giai đoạn chuyển đổi.

Việc ngân sách được thông qua là bước quan trọng để Thủ tướng Đức Friedrich Merz tiếp tục thực thi chính sách cải cách mạnh mẽ mà ông đang theo đuổi. Tuy nhiên, theo giới phân tích, với số tiền phải vay trong gói ngân sách lên tới gần 180 tỷ euro, nợ công sẽ tăng mạnh nếu kinh tế không phục hồi, chi tiêu cho phúc lợi, y tế, xã hội có thể bị ảnh hưởng. Khi ngân sách quốc phòng chiếm phần lớn, các khoản chi cho y tế, giáo dục, phúc lợi có thể bị “lép vế”, nhất là trong bối cảnh dân số già hóa. Hơn nữa, việc cố giữ động cơ đốt trong có thể xung đột với xu hướng toàn cầu hướng tới xanh hóa và xe điện, tiềm ẩn nguy cơ khiến ngành ô-tô Đức tụt hậu nếu không chuyển đổi linh hoạt, từ đó đặt ra những thách thức về công nghiệp và xuất khẩu.

Mặc dù ngân sách đã được thông qua với mức chi tiêu kỷ lục, song chặng đường cải cách của Chính phủ Đức vẫn là thử thách lớn khi kết quả khảo sát mới nhất của Viện Nghiên cứu kinh tế Đức (Ifo) cho biết, niềm tin doanh nghiệp nước này bất ngờ giảm trong tháng 11/2025. Chỉ dấu kinh tế này được xem như “nhiệt kế” đo sức khỏe của nền kinh tế lớn nhất châu Âu. Mức giảm này gây ngạc nhiên với thị trường vì trước đó nhiều chuyên gia kỳ vọng tâm lý doanh nghiệp sẽ dần ổn định sau chuỗi cú sốc về năng lượng và chi phí kéo dài từ năm 2022 đến nay.

Đức đang đối mặt nhiều thách thức như tăng trưởng thấp, tiêu dùng yếu, chi phí sản xuất cao, trong khi các thị trường xuất khẩu truyền thống, nhất là châu Á và Bắc Mỹ đều tăng trưởng chậm lại. Điều này cho thấy áp lực đối với mô hình tăng trưởng dựa vào công nghiệp và xuất khẩu của Đức vẫn chưa giảm. Mặc dù chỉ số Ifo giảm không nhất thiết báo hiệu một cuộc suy thoái ngay lập tức, nhưng đây là dấu hiệu cảnh báo sớm rằng đà phục hồi của Đức đang yếu hơn kỳ vọng.

Với vai trò đầu tàu kinh tế châu Âu, các quyết sách của Đức không chỉ ảnh hưởng đến nước này, mà còn có thể định hình tương lai kinh tế của toàn EU trong những năm tới. Theo đánh giá của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), nếu Đức tận dụng nguồn lực mới, thực hiện cải cách thực chất, hướng tới tăng năng suất, đổi mới công nghệ, nâng cao nguồn lực con người, nước này có thể tránh được “bẫy tăng trưởng thấp” và dần phục hồi sức cạnh tranh.

Ngược lại, nếu chính phủ hoặc doanh nghiệp Đức chỉ xem chi tiêu công như chi phí tạm thời, không đi kèm cải thiện cấu trúc thì nguy cơ kinh tế rơi vào bẫy trì trệ, nợ công tăng mà vẫn thiếu động lực dài hạn. Tăng mạnh chi tiêu công, dù cần thiết và hữu ích, song không phải là liều thuốc duy nhất để cứu nền kinh tế đang chững lại mà cần đi kèm cải cách cấu trúc sâu rộng, thúc đẩy hợp tác và hội nhập sâu hơn trong khuôn khổ châu Âu.

ANH THƯ