Đừng để sự chủ quan phải đánh đổi bằng sinh mạng

Kiểm tra công tác phòng cháy, chữa cháy tại Cư xá Lý Thường Kiệt, Quận 10 (trước đây). (Ảnh NHẬT THÀNH)

Vụ cháy tại cư xá Độc Lập, phường Phú Thọ Hòa cướp đi 8 sinh mạng khiến cho dư luận không khỏi bàng hoàng. Nhưng điều khiến người ta xót xa hơn cả là cái chết ấy đến từ những song sắt, vốn được dựng lên để bảo vệ an toàn cho người dân. Khi ban-công, cửa sổ (chuồng cọp), những lối thoát hiểm duy nhất bị hàn kín, thì người dân đã vô tình “cầm tù” chính mình khi thảm họa xảy ra.

Đó không phải là chuyện của riêng cư xá Độc Lập. Những “chuồng cọp” tương tự đang hiện diện khắp nơi, từ các khu chung cư cũ đến cả các tòa nhà mới. Cảnh hành lang bị chiếm dụng để nấu nướng, ban-công chất đầy xe máy, ô-tô điện được mang vào sạc trong không gian sinh hoạt chung... cho thấy thói quen tùy tiện, bất chấp quy định về phòng chống cháy nổ, vẫn tồn tại dai dẳng trong đời sống đô thị. Những thói quen ấy, qua năm tháng, tích tụ thành nguy cơ và cuối cùng là thảm họa.

Đáng nói hơn, tại nhiều nơi, để phòng ngừa cháy nổ, các đơn vị quản lý đã ban hành nội quy phòng cháy, chữa cháy, niêm yết công khai nhưng ít được người dân quan tâm. Quy định trở thành hình thức, cảnh báo hóa thành lời nhắc… để tham khảo.

Thành phố Hồ Chí Minh hiện có khoảng 1.500 chung cư cùng hơn 60.000 công trình cho thuê, với hàng triệu người sinh sống trong các phòng trọ, nhà trọ. Đó là một thực tế tất yếu của đô thị hóa. Nhưng đi kèm với sự phát triển ấy là vô vàn lỗ hổng trong bảo đảm an toàn, nhất là phòng cháy, chữa cháy. Không khó để bắt gặp những khu nhà trọ xây chen chúc, hành lang nhỏ hẹp, không lối thoát hiểm, thiếu thiết bị báo cháy, người thuê không được tập huấn kỹ năng tự cứu… Khi xảy ra sự cố, xe chữa cháy không thể tiếp cận vì hẻm nhỏ, đường sâu và hậu quả là không thể cứu hộ kịp thời.

Pháp luật đã có những quy định tương đối rõ ràng về điều kiện an toàn đối với nhà trọ, nhà ở cho thuê như: Bảo đảm có lối thoát nạn, trang bị báo cháy, khuyến cáo về sử dụng thiết bị điện, sạc xe điện... Tuy nhiên, các quy định phần lớn chỉ dừng ở mức “khuyến khích”, mang tính tuyên truyền, vận động chứ chưa đủ sức răn đe bằng chế tài nghiêm khắc. Tình trạng “nói nhiều, xử ít” khiến cho người dân dần nhờn luật, sống chung với rủi ro mà không nhận thức rõ hậu quả.

Một khoảng trống khác không thể không nhắc đến, đó là sự chậm trễ trong việc ban hành các quy chuẩn kỹ thuật đối với khu vực sạc xe điện, nạp nhiên liệu trong các chung cư, khu dân cư đông đúc. Khi xu hướng sử dụng xe máy điện, ô-tô điện ngày càng phổ biến, thì nguy cơ phát sinh cháy nổ từ việc sạc không đúng cách cũng tăng cao. Thế nhưng, cho đến nay, người dân vẫn thiếu hướng dẫn cụ thể, thiếu không gian phù hợp và buộc phải tùy cơ ứng biến, bất chấp an toàn.

Đã đến lúc các cơ quan chức năng không thể đứng ngoài cuộc, trách nhiệm không chỉ nằm ở lực lượng cảnh sát phòng cháy chữa cháy, mà cần sự tham gia mạnh mẽ của chính quyền địa phương, ban quản lý chung cư, chủ nhà trọ và nhất là ý thức tự giác của từng công dân. Việc tập huấn kỹ năng thoát hiểm phải được thực hiện định kỳ; diễn tập chữa cháy không thể là hình thức; các hệ thống cảnh báo, thiết bị chữa cháy, camera giám sát cần được đầu tư đồng bộ, sử dụng hiệu quả. Quan trọng hơn, mọi hành vi vi phạm dù là nhỏ nhất phải bị xử lý nghiêm khắc, để tạo thành thói quen tuân thủ thay vì sự dễ dãi.

Đừng để những “chuồng cọp” trở thành công cụ "hàn kín" cả tương lai của những gia đình. Đừng để sự thờ ơ, buông lỏng trong quản lý và cả sự tùy tiện trong sinh hoạt tiếp tục chất chồng bi kịch. Mỗi vụ cháy xảy ra là một hồi chuông cảnh báo và mỗi sinh mạng bị mất đi là một lời nhắc nhở rằng: An toàn không phải là khẩu hiệu, mà là nguyên tắc sống còn...

quý hiền