Đừng vì lợi trước mắt mà bỏ quên đàn voọc chân xám

Tam Mỹ Tây hiện có 9 đàn voọc chân xám. Ảnh: Quốc Tuấn

Quần thể voọc chà vá chân xám là loài động vật bản địa, đã sinh sống từ lâu ở rừng Tam Mỹ Tây, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam. Các số liệu khoa học đầu tiên về loài này đã được Tổ chức quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên (WWF) ghi nhận vào năm 2004. Còn theo số liệu mới nhất do GreenViet – Trung tâm bảo tồn đa dạng sinh học, nơi thực hiện nhiều nghiên cứu, cập nhật số liệu về quần thể voọc chà vá từ năm 2017, công bố vào tháng 9-2022 thì quần thể voọc chà vá chân xám này có 9 đàn, tổng cộng là 69 con.

Ông Hoàng Quốc Huy, Phó giám đốc GreenViet, cho hay quần thể này sinh sống trong một khu vực khoảng 30 héc ta rừng tự nhiên, nơi bị chia cắt và bao quanh bởi rừng keo của người dân địa phương. Và rừng Tam Mỹ Tây là nơi dễ tiếp cận và quan sát thấy đàn voọc chân xám này nhất. Tam Mỹ Tây cũng gắn liền với vài điểm đến đáng chú ý nữa, như danh thắng Hố Giang Thơm và vườn cây ăn trái thôn Tú Mỹ.

Nhiều tiềm năng du lịch

Sự hiện diện ngày càng nhiều của các đàn voọc chà vá chân xám, cùng với địa thế thuận lợi của Tam Mỹ Tây, đã nhen nhóm những suy nghĩ rằng Tam Mỹ Tây có tiềm năng cho việc khai thác du lịch cộng đồng. Nhưng việc khai thác sao cho có thể mang lại lợi ích kinh tế cho địa phương vừa bảo tồn được thiên nhiên hoang dã vẫn… đang được bàn thảo.

Ông Lê Quốc Việt, Giám đốc khách sạn Santa Sea Hội An Villa, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Điểm đến Quảng Nam – gìn giữ giá trị bản địa, nói: “Du lịch, giáo dục – trải nghiệm hướng đến việc bảo tồn hệ sinh thái ở Tam Mỹ Tây rất khả thi nhưng cần có sự nghiên cứu cẩn trọng”.

Theo ông Quốc Việt, với đặc thù hệ sinh thái rừng tự nhiên, Tam Mỹ Tây sẽ thu hút sự chú ý của các vị khách từ các trường học, viện nghiên cứu, các câu lạc bộ… Bởi vì, ngoài việc du lịch, trải nghiệm, du khách còn có thể tìm hiểu về sự đa dạng sinh học rừng và tham gia vào các hoạt động bảo tồn, như trồng cây gây rừng nhằm mở rộng không gian sinh tồn cho loài voọc chân xám.

Giám đốc Công ty TNHH Du lịch Emic Travel Lê Hoàng Hà cho rằng, một khi phát triển du lịch theo hướng giáo dục trải nghiệm thì Tam Mỹ Tây có khả năng thu hút được không chỉ du khách nội địa mà còn cả khách nước ngoài nữa. Vậy nên, ông Hoàng Hà nêu ý kiến: “…cần phải định vị rõ ràng sản phẩm đặc thù mà điểm đến Tam Mỹ Tây dự kiến cung cấp là gì, ví dụ các hoạt động trải nghiệm văn hóa bản địa, team building, trekking…”.

Cần có cơ quan điều phối

Trong thời gian qua, chưa có các hoạt động du lịch nào ở Tam Mỹ Tây liên quan đến voọc, nhưng vùng đệm xung quanh nó, như làng du lịch sinh thái cộng đồng Hố Giang Thơm và vườn cây ăn trái thôn Tú Mỹ thì đã được ngành du lịch và địa phương quan tâm, hỗ trợ phát triển.

Hiện Tam Mỹ Tây đã được tỉnh Quảng Nam đăng ký vào danh sách các điểm đến trong Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 của tỉnh. Theo bà Nguyễn Thị Linh Phượng, Phó phòng Quản lý du lịch (Sở văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Nam), Tam Mỹ Tây có cơ hội tốt để phát triển du lịch nhưng cần thận trọng trong việc tiếp cận bởi quần thể đàn voọc vốn dễ tổn thương. Khi có hoạt động du lịch, việc triển khai tour cũng cần xây dựng lộ trình, tần suất phù hợp nếu không sẽ dễ tác động đến hệ sinh thái này.

Còn theo TS. Chu Mạnh Trinh – Ban Quản lý khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm – trước khi phát triển du lịch cần có quy hoạch tổng thể khu vực nào dành cho bảo tồn, khu vực nào dành cho cộng đồng, khu vực nào kêu gọi đầu tư. Cần có cơ quan điều phối để chọn cách phát triển hài hòa với mọi chủ thể. Du lịch cộng đồng là sự tổng hòa của những câu chuyện, sự hợp tác và cách thức chúng ta kể cho du khách nghe về những hạnh phúc của làng. Chỉ khi đạt được những yêu cầu này thì việc phát triển du lịch ở Tam Mỹ Tây mới bền vững.

Chuyên gia WWF, ông Stefan Ziegler, khuyến cáo bên cạnh những thuận lợi, việc phát triển du lịch cộng đồng tại đây cần được cân đối tránh tạo ra sự căng thẳng cho quần thể voọc, làm suy thoái các thảm thực vật cũng hệ sinh thái tại địa phương.

Quốc Tuấn