Đường Hạnh Phúc - di sản đặc biệt trên miền đá

3 giờ trướcGốc

Với chiều dài hơn 185km, con đường Hạnh Phúc hay còn gọi là Quốc lộ 4C được khởi công từ năm 1959 với điểm đầu từ phường Hà Giang 2 ngày nay. Qua 2 giai đoạn, đến tháng 3-1965, con đường được hoàn thành với điểm cuối là xã Mèo Vạc. Đây có lẽ là con đường đá dài nhất với quá trình mở đường thuộc diện khó khăn nhất trong số các quốc lộ của cả nước.

Bên cạnh sự chung sức của đồng bào tỉnh Hà Giang (trước đây), công trình có công sức, hy sinh của thanh niên xung phong các tỉnh: Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Tuyên Quang và thanh niên các tỉnh Nam Định, Hải Dương ngày trước.

Thanh niên xung phong mở đường Hạnh Phúc với các dụng cụ như cuốc chim, xà beng, đục.... (Ảnh tư liệu)

Kiến trúc sư trưởng đường Hạnh Phúc, kỹ sư Phạm Đình Dy, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Hà Tuyên khi còn sống cho chúng tôi biết: Con đường là một kỳ tích lao động. Đến năm 1965, đường Hạnh Phúc là con đường ô tô duy nhất xuyên qua Cao nguyên đá Đồng Văn, một địa bàn mà trước đó chỉ có đường mòn dành cho người đi bộ và ngựa.

Cụ Phạm Đình Dy còn cho biết một lí do đặc biệt, Cao nguyên đá là vùng có vai trò rất quan trọng về an ninh – quốc phòng, do đó thay vì việc chọn hướng mở đường dễ hơn bám theo khu vực núi đất sát dọc biên giới như ban đầu, đường đã được quyết định điều chỉnh, mở đi sâu trong nội địa, nơi chủ yếu là núi đá khiến tốc độ làm đường chậm hơn vì chủ yếu làm bằng sức người với các dụng cụ như cuốc chim, xà beng, đục... Nhưng đó là lí do để con đường này rất bền khi đưa vào sử dụng và điều quan trọng nhất, con đường đi vào giữa những làng bản, thúc đẩy đời sống đồng bào miền đá.

Hướng dẫn viên du lịch người địa phương nói về quá trình làm đường Hạnh Phúc, đoạn qua đèo Mã Pì Lèng.

Trong thời kỳ kháng chiến chống đế quốc Mỹ thập niên 60 của thế kỷ trước, đường Hạnh Phúc là một mẫu hình của tinh thần lao động cộng sản. Tháng 3-1961, khi Hồ Chủ tịch lên thăm Hà Giang, Bác đã biểu dương, khen ngợi tinh thần quyết tâm làm đường của thanh niên xung phong, đồng bào Hà Giang.

Trong sự hy sinh, gian khổ trên công trường đá, tháng 3 năm 1964 Ban Chỉ huy công trường mở đường Hạnh Phúc có công văn gửi Tỉnh ủy Hà Giang, Khu ủy Việt Bắc và Trung ương, trong đó nhấn mạnh quyết tâm: “Đường Đồng Văn – Mèo Vạc thi công vô cùng khó khăn, nhưng tin tưởng rằng, với sự quan tâm của tỉnh, Khu và Trung ương, chúng tôi sẽ hoàn thành nhiệm vụ”.

Bác Hồ lên thăm Hà Giang năm 1965.

Tháng 3-1965, sau hơn 5 năm với 2 giai đoạn, nhiều người dân trên Cao nguyên đá lần đầu tiên trong đời được nhìn thấy những chiếc ô tô lăn bánh đến tận điểm cuối con đường ở xã Mèo Vạc ngày nay. Từ đó, những thứ xa sỉ như dầu, muối, thuốc men và nhiều nhu yếu phẩm khác đã được vận chuyển lên Cao nguyên đá dễ dàng hơn để phục vụ nhân dân.

Con đường cũng đã dẫn lớp lớp thế hệ cán bộ, đảng viên theo tiếng gọi của Đảng mang ánh sáng văn hóa lên với vùng cao. Con em đồng bào các dân tộc nơi đây đã theo con đường về các trường ở miền xuôi học tập và về sau trở thành những cán bộ cốt cán của tỉnh. Từ đó, khẳng định sự quan tâm của Đảng, Chính phủ, của Đảng bộ, chính quyền tỉnh với đồng bào nơi biên cương khó khăn.

Những cung đường Hạnh Phúc trên Cao nguyên đá Đồng Văn.

60 năm qua, con đường Hạnh Phúc khẳng định vai trò huyết mạch, động lực hiện thực hóa khát vọng đưa vùng cao tiến kịp miền xuôi. Ấm no từng bước về với đồng bào trên Cao nguyên đá Đồng Văn, những làng bản cheo leo ngày nào, nay đã đổi thay vượt bậc với những ngôi nhà chắc tường, cứng nền, bền mái, với hồ treo trữ nước giải mùa khát và sự yên bình dưới những lá cờ Tổ quốc đỏ tươi.

Một số xã trung tâm trên Cao nguyên đá Đồng Văn nơi đường Hạnh Phúc đi qua.

Đặc biệt, khi Cao nguyên đá Đồng Văn được công nhận là Công viên địa chất Toàn cầu năm 2010, miền đá khoắc lên mình chiếc áo mới của miền đất di sản. Trên những điểm nơi con đường Hạnh Phúc đi qua, giờ đây đã có hàng ngàn con đường tỉnh, đường huyện, đường xã và đường mang no ấm về các bản làng. Đó cũng là một kì tích làm đường rất đặc biệt của các địa phương trên miền đá, được coi như một cuộc cách mạng về giao thông với khởi nguồn từ con đường Hạnh Phúc.

Từ con đường Hạnh Phúc, giờ đây đã có hàng ngàn con đường tỉnh, đường huyện, đường xã được kết nối và đường mang no ấm về các bản làng.

Từ con đường Hạnh Phúc, giờ đây đã có hàng ngàn con đường tỉnh, đường huyện, đường xã được kết nối và đường mang no ấm về các bản làng. Con đường Hạnh Phúc chính là một di sản đặc biệt, mở ra cảnh quan di sản mà giờ đây giới trẻ vẫn hay gọi là những chiếc “view triệu đô” trên Cao nguyên đá. Nơi đường đi qua, màu xanh của hoa màu thắm đượm hơn, phủ sức sống trên miền đá xám. Có rất nhiều loài hoa đẹp đã bật nở lung linh bên con đường Hạnh Phúc, như hoa tam giác mạch tím trắng rất đặc trưng của miền đá; những sắc màu của hoa cúc dại, rất nhiều hoa của các loài rau cỏ, ngũ cốc được bà con gieo trồng trên nương đá. Con đường Hạnh Phúc đã đưa du khách đến với tất cả các di sản trên Cao nguyên đá, để được ngắm hết những nét đẹp riêng có của vùng đất đặc biệt này.

Những nơi con đường Hạnh Phúc đi qua, có rất nhiều loài hoa đẹp bật nở lung linh, đặc biệt là hoa tam giác mạch tím trắng rất đặc trưng của miền đá.

Những sinh kế mới cho người dân được mở ra, khi giờ đây nườm nượp các đoàn du khách trong và ngoài nước đi trên con đường Hạnh Phúc để khám phá Công viên đá. Nông sản và các sản phẩm du lịch, các làng nghề truyền thống, bản sắc của cộng đồng các dân tộc trên miền đá trở thành những thứ đặc biệt lôi cuốn du khách. Đường Hạnh Phúc trở thành con đường kết nối đặc biệt, cho sự khai mở, sức vươn của các địa phương trên Cao nguyên đá.

Bản sắc của cộng đồng các dân tộc trên miền đá trở thành những thứ đặc biệt lôi cuốn du khách.

Đường Hạnh Phúc đưa du khách đến những làng văn hóa du lịch nổi tiếng với bè bạn quốc tế như H’mong village, Pả Vi, Lô Lô Chải, Nặm Đăm… là những không gian du lịch hút khách. Những cảnh quan đầy lãng mạn bên đường Hạnh Phúc như Núi Đôi, thung lũng Sủng Là, dốc Thẩm Mã, đèo Mã Pì Lèng và hàng chục điểm checkin hấp dẫn khác khiến du khách mê đắm.

Ông Hoàng Xuân Đôn, Trưởng ban quản lý Công viên Địa chất Toàn cầu Unesco Cao nguyên đá Đồng Văn cho biết: Đường Hạnh Phúc là một biểu tượng của tinh thần quyết tâm trong thời đại Hồ Chí Minh về thúc đẩy kinh tế, văn hóa, xã hội đưa miền núi tiến kịp miền xuôi. Chính nhờ con đường này, đưa du khách đến hầu hết các di sản trên miền đá. Ngoài ra, con đường là cảm hứng để xây dựng nên chủ đề của Công viên Địa chất Toàn cầu Unesco Cao nguyên đá Đồng Văn - Miền đất kiên cường. Hiện nay, có 4 tuyến đường trải nghiệm du lịch gắn với đường Hạnh Phúc, gồm: Tuyến thứ nhất từ Quản Bạ đến Yên Minh với chủ đề hành trình lên nơi khởi nguồn sự sống; tuyến thứ 2 từ Yên Minh đến Đồng Văn với chủ đề giai điệu cuộc sống trên miền đá; tuyến thứ 3 từ Lũng Cú đến Mèo Vạc với chủ đề hành trình đến với tự hào và hạnh phúc; tuyến thứ 4 từ Mèo Vạc đến Du Già mang chủ đề hành trình đến với tương lai xanh.

Đường Hạnh Phúc dẫn du khách đến những cảnh quan, các làng văn hóa du lịch độc đáo.

Đặc biệt, con đường Hạnh Phúc chính là con đường khai mở, làm phát lộ những giá trị về kiến tạo địa chất, địa mạo độc đáo, giúp Cao nguyên đá được công nhận là Công viên Địa chất Toàn cầu đầu tiên của Việt Nam và thứ 2 của Đông Nam Á. Để giờ đây, đi trên con đường này, chúng ta có thể nhìn thấy những mặt trượt, mặt cắt, những kiến tạo lưu mốc thời gian triệu năm nơi đây.

Đó là những giá trị khoa học rất quan trọng phục vụ cho giáo dục và nghiên cứu khoa học. Vì thế, đường Hạnh Phúc trở thành một di sản đặc biệt trong lòng di sản Công viên Địa chất Toàn cầu Unesco Cao nguyên đá Đồng Văn. Một di sản kết nối với các di sản văn hóa, địa chất độc đáo, riêng có của miền đá.

Đường Hạnh Phúc là một di sản kết nối với các di sản văn hóa, địa chất, địa mạo độc đáo, riêng có của miền đá.

Ghi nhớ công lao của những người làm đường, ngày nay trên đoạn đường Quốc lộ 4C qua Mã Pì Lèng, có một tượng đài ghi công thanh niên xung phong mở đường Hạnh Phúc. Ngay cạnh tượng đài là một bảo tàng mi ni – trạm ký ức về con đường Hạnh Phúc, nơi đón rất nhiều đoàn du khách đến đây để tìm hiểu thông tin lịch sử về con đường huyền thoại.