F-16 tích hợp IVEWS với radar APG-83, gây nhiễu đồng thời

Northrop Grumman cho biết đã tích hợp thành công hệ thống tác chiến điện tử Viper (IVEWS) với radar AESA APG-83 SABR trên tiêm kích F-16. Thử nghiệm cùng không quân Mỹ xác nhận hai hệ thống có thể vận hành đồng thời mà không gây nhiễu lẫn nhau, cho phép phi công vừa gây nhiễu đối phương vừa lập bản đồ hoặc theo dõi nhiều mục tiêu bằng radar.

F-16 là tiêm kích đa nhiệm phổ biến hàng đầu thế giới - Ảnh: US D.o.D

Tổng quan và tiến độ chương trình

Năm 2019, không quân Mỹ chọn IVEWS và tiến hành hơn 70 chuyến bay thử trong môi trường điện từ dày đặc. Chuyến bay kết hợp IVEWS - SABR đầu tiên diễn ra tại Northern Lightning 2021. Từ đó, bộ tác chiến này đã tích lũy hơn 250 giờ bay; hai chiếc F-16 tích hợp đầu tiên cho kết quả tích cực.

Kiến trúc tích hợp và phối hợp xung nhịp

IVEWS và APG-83 phối hợp kỹ thuật số trên cơ sở thống nhất xung nhịp. Mỗi hệ thống nhận biết hoạt động của hệ thống còn lại, duy trì sự nhất quán về thời gian giữa gây nhiễu và phát xạ radar. Cách tiếp cận này hạn chế tự gây nhiễu, giữ chất lượng ảnh radar khi F-16 vừa chống mối đe dọa điện tử vừa theo dõi mục tiêu.

Radar APG-83 SABR: khả năng tác chiến

APG-83 SABR (ra mắt năm 2013) là radar mảng pha quét điện tử chủ động, hỗ trợ nhiệm vụ không đối không và không đối đất, có tính khả dụng cao hơn radar quét cơ học. Radar cung cấp bản đồ độ phân giải cao phục vụ dẫn đường và theo dõi mục tiêu, chế độ chỉ báo mục tiêu di chuyển trên mặt đất (GMTI) để bám phương tiện, cùng tìm kiếm trên biển để hỗ trợ tấn công nhanh. Các chế độ duy trì xen kẽ giúp phi công vừa nắm tình hình trên không vừa truy đuổi mục tiêu mặt đất hoặc trên biển.

Hệ thống IVEWS: phát hiện sớm và đối phó nhanh

IVEWS dùng kiến trúc băng thông siêu rộng để phát hiện, phân loại và đối phó các mối đe dọa hiện đại như phát sóng nhảy tần hoặc sóng đánh lừa. Bộ thu băng rộng rút ngắn thời gian phát hiện, trong khi nguồn điện tích hợp cho phép triển khai biện pháp đối phó nhanh mà không cần pod tác chiến điện tử gắn ngoài dễ bị phát hiện. Trọng tâm kỹ thuật của gói nâng cấp là đồng bộ hóa chính xác với radar, bảo đảm hiệu quả gây nhiễu nhưng không làm suy giảm dữ liệu cảm biến.

Bảng tóm tắt chức năng chính

Triển khai trên các phiên bản F-16

Dự kiến F-16C/D Block 50/52 và F-16V Block 70/72 sẽ mang gói IVEWS - SABR. Không chỉ F-16 Mỹ, các đội hình F-16 đang hoạt động tại châu Âu, Trung Đông, Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương cũng có thể nâng cấp theo các chương trình hỗ trợ hiện hành. Kiến trúc mở cho phép cập nhật phần mềm nhanh qua chương trình OFP trên máy tính điều khiển bay, không cần tái thẩm định phần cứng.

Ứng dụng chiến thuật

Khả năng gây nhiễu trong khi vẫn theo dõi mục tiêu giúp F-16 duy trì nhận thức tình huống và tốc độ xử lý mục tiêu, đồng thời nâng cao khả năng sống sót trong môi trường bị gây nhiễu dày đặc. Việc không phải mang pod tác chiến điện tử gắn ngoài giảm nhu cầu cấu hình treo phụ, trong khi phối hợp xung nhịp giúp duy trì chất lượng theo dõi khi tiếp cận các khu vực phòng không cơ động.

Bối cảnh tác chiến điện tử

Tác chiến điện tử đang là năng lực then chốt trong xung đột hiện đại. Theo dữ liệu nguồn, trong chiến sự Ukraine, Nga sớm nhắm vào hệ thống định vị dân sự, sau đó các băng tần quân sự cũng bị gây nhiễu. Cũng theo nguồn, giữa năm 2025, tiêm kích J-10 của Pakistan đã bắn hạ ít nhất một chiếc Rafale của Ấn Độ nhờ gây nhiễu định vị vệ tinh.

Tác chiến điện tử là năng lực quan trọng của vũ khí hiện đại - Ảnh: Militarnyi

Đánh giá

Việc tích hợp IVEWS với APG-83 SABR củng cố năng lực tác chiến điện tử và cảm biến của F-16 mà không đòi hỏi thay đổi phần cứng lớn. Với kết quả bay thử tích lũy và lộ trình trang bị cho các block chủ lực, gói nâng cấp này mang lại giải pháp tăng nhận thức tình huống, rút ngắn chu trình nhắm bắn và nâng cao khả năng sống sót cho các phi đội F-16 hiện hữu.

CTVX