F88 tạo vị thế dẫn đầu ngành nhờ mô hình quản trị rủi ro riêng biệt

Mô hình kinh doanh hướng đến nhóm khách hàng dưới chuẩn với khẩu vị rủi ro cao

Lĩnh vực cầm đồ trên thị trường Việt Nam hiện đang rất phân mảnh với số lượng lên đến 25.000 cửa hàng (ước tính đến cuối năm 2024, theo báo cáo của Fiin Group), trong đó xuất hiện nhiều chuỗi cửa hàng cầm đồ thế hệ mới (bao gồm cả sự tham gia của “ông lớn” nước ngoài như Srisawad).

Mặc dù lĩnh vực này tại Việt Nam rất tiềm năng, rào cản gia nhập thị trường không quá nhiều nhưng cái khó là làm thế nào để vận hành và quản trị chuỗi cửa hàng một cách hiệu quả.. Thậm chí có những chuỗi cầm đồ rầm rộ mở mới hàng loạt cửa hàng nhưng có thể chỉ sau vài năm là mất tích khỏi thị trường. Đó là lý do mà rất ít chuỗi cầm đồ có thể mở rộng được quy mô như F88 với hệ thống lên đến 888 cửa hàng trên toàn quốc.

Đây là lĩnh vực có khẩu vị rủi ro cao hơn so với ngân hàng hay công ty tài chính bởi đối tượng khách hàng hướng đến phần lớn là nhóm dưới chuẩn (không đáp ứng các tiêu chí của ngân hàng) như lao động tự do, công nhân, tiểu thương… Tại F88, phân khúc khách hàng phần lớn là lao động tự do (chiếm tỷ trọng khoảng 70%), đây vốn là nhóm khách hàng dễ bị “tổn thương”, có thu nhập không ổn định và khả năng phát sinh nợ xấu cao. Tuy nhiên, ông Phùng Anh Tuấn nhấn mạnh F88 muốn đảm bảo phục vụ tất cả nhu cầu của khách hàng nên có thể chấp nhận khẩu vị rủi ro cao hơn, bù lại đó là việc tập trung xây dựng cho mô hình quản trị rủi ro của mình.

Chia sẻ về “bí kíp” của mình, ông Phùng Anh Tuấn cho biết F88 phải mất 5 năm đầu trong hành trình phát triển chỉ để đóng gói các công thức cho mô hình kinh doanh, xây dựng nền tảng quản trị rủi ro, công nghệ, văn hóa và định hình ra sản phẩm cốt lõi, rồi sau đó mới bắt đầu mở rộng quy mô. Mô hình kinh doanh có thể bị sao chép nhưng khả năng quản trị rủi ro khi nhân rộng mô hình là điều không dễ dàng, đặc biệt là kinh doanh trong lĩnh vực cho vay thì việc quản trị rủi ro là vô cùng khó.

Quản trị rủi ro: yếu tố “sống còn” tạo nên vị thế F88

Ông Phùng Anh Tuấn cho biết, mô hình quản trị rủi ro và chấm điểm tín dụng phải được xây dựng dựa trên hai yếu tố cốt lõi là đặc điểm của tệp khách hàng mà mình phục vụ và quy trình vận hành của công ty. Do khẩu vị rủi ro cao nên mô hình quản trị rủi ro của F88 cũng khác biệt so với ngân hàng và công ty tài chính, đặc biệt là công tác thẩm định tài sản, khâu thu hồi nợ cũng như xử lý nợ xấu.

Thế mạnh lớn nhất trong mô hình quản trị rủi ro của F88 là công nghệ và hệ thống thông tin dữ liệu, giúp tối ưu hóa đáng kể cho công việc thẩm định tài sản nhận cầm cố. Dựa trên hệ thống này, F88 đã xây dựng và vận hành quy trình thẩm định tài sản chuyên nghiệp, giúp ngăn chặn rủi ro định giá quá cao (dẫn đến thiệt hại khi thanh lý) hoặc quá thấp (khiến khách hàng tìm đến đối thủ).

Sự khác biệt của F88 là tự chủ xây dựng và phát triển hệ thống chấm điểm tín dụng nội bộ, mang tính thông lệ và tiêu chuẩn cho định hướng phát triển của Công ty. Quan trọng hơn, F88 cho biết sẽ không dừng ở bước chấm điểm ban đầu mà sẽ liên tục theo dõi rủi ro trong suốt vòng đời khoản vay để điều chỉnh hạn mức và chính sách phù hợp mức độ rủi ro của khách hàng.

Quy trình thu hồi nợ tại F88

Công nghệ cũng được áp dụng triệt để trong khâu thu hồi nợ của F88 theo quy trình với các giai đoạn dựa trên thời gian đến hạn chưa trả (DPD), bao gồm từ nhắc lịch thanh toán sớm trước 5 ngày (DPD - 5) đến thu nợ trực tiếp và thu hồi tài sản (DPD90+). Công nghệ độc quyền của F88 là gắn thiết bị theo dõi GPS trên tài sản đảm bảo với sự đồng thuận của khách hàng, giúp nâng cao hiệu quả trong việc quản lý tài sản cầm cố.

F88 thiết kế sản phẩm phù hợp với hạn mức vay dựa trên giá trị tài sản đảm bảo và năng lực tài chính thực tế của khách hàng (hạn mức giải ngân bình quân khoảng 12 triệu đồng cho vay đăng ký xe máy và 146 triệu đồng cho vay đăng ký ô tô. Việc thiết kế quy mô sản phẩm phù hợp với đặc trưng phân khúc khách hàng cũng là yếu tố quan trọng tác động đến khả năng thu hồi nợ của F88 (ý thức trả nợ của khách hàng cũng cao hơn khi khoản tiền vay có quy mô nhỏ và thấp hơn giá trị tài sản, tỷ lệ cho vay trên giá trị tài sản - LTV tại F88 phổ biến ở mức 50-80%).

Đặc biệt công tác trích lập dự phòng rủi ro tại F88 được thực hiện thận trọng hơn so với các tổ chức tín dụng. Việc xây dựng hệ thống này dựa trên tư vấn từ thị trường nước ngoài cùng với thực tế nhiều năm hoạt động tại Việt Nam. Với đặc thù khoản vay có kỳ hạn ngắn nên F88 trích lập dự phòng 100% với nợ quá hạn trên 90 ngày (trong khi tổ chức tín dụng trích lập 100% với nợ quá hạn trên 360 ngày). Khoản nợ xóa sổ này sẽ được xử lý bằng chi phí dự phòng và chuyển ra ngoại bảng để theo dõi và có chính sách thu hồi nợ bởi Trung tâm Quản lý tài sản (ghi nhận vào kết quả kinh doanh nếu thu nợ thành công).

Tỷ lệ trích lập dự phòng của F88 so với các tổ chức tín dụng

Năm 2025 tỷ lệ rủi ro của F88 thấp nhất từ trước đến nay

F88 được thành lập từ năm 2013, sau đó là 5 năm đầu để đóng gói các công thức cho mô hình kinh doanh, năm 2028 đánh dấu mốc phát triển của Công ty khi chuyển đổi từ hoạt động truyền thống sang mô hình mới (cho vay đăng ký giấy tờ xe). Bà Trần Mai Thảo - CFO F88 chia sẻ sau khi thay đổi mô hình, từ năm 2018 đến nay, hoạt động kinh doanh của F88 tăng trưởng vượt bậc với tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) của dư nợ cho vay ròng đạt 77% và doanh thu đạt 79%. Kết quả này là nhờ chiến lược điều chỉnh danh mục sản phẩm và đặc biệt là chính sách quản trị rủi ro tín dụng.

Theo báo cáo của CTCK Vietcap, tỷ lệ nợ xấu trên dư nợ của các doanh nghiệp cầm đồ ở mức cao 10-20% (bình quân ngành khoảng 14%) trong khi tại công ty tài chính tiêu dùng là 5-10% và ngân hàng thương mại 1-5%. Tuy nhiên, F88 không theo dõi tỷ lệ nợ xấu giống như tổ chức tín dụng mà dựa trên tỷ lệ write-off (do các khoản vay quá hạn trên 90 ngày đã được xóa sổ và đưa ra theo dõi ngoại bảng). Ngoài ra, do đặc thù riêng về mô hình kinh doanh, các khoản cho vay tại F88 có kỳ hạn ngắn nên doanh nghiệp thường đo lường chất lượng tài sản dựa trên số tiền vay được giải ngân (giả sử khoản vay 10 triệu đồng kỳ hạn 4 tháng quay vòng liên tục trong 12 tháng thì số tiền giải ngân cho vay là 30 triệu đồng).

Dựa trên cách tính toán này, tỷ lệ nợ xấu ròng sau thu hồi của F88 đã giảm đáng kể từ mức 7,6% năm 2022 xuống 4,9% vào năm 2024, trong nửa đầu năm 2025 tỷ lệ này chỉ ở mức 0,5%.

Tỷ lệ xử lý nợ xấu ròng sau thu hồi của F88 (Báo cáo của CTCK Vietcap)

Ông Phùng Anh Tuấn cho biết mục tiêu các năm tiếp theo của F88 là kiểm soát tỷ lệ này dưới mức 5%, đồng thời HĐQT F88 sẽ rà soát mỗi năm để phù hợp với khẩu vị rủi ro của Công ty. Riêng trong Q2/2025, tỷ lệ thanh toán đúng hạn của các khoản vay tại F88 đạt 85%. Đối với nợ đã xử lý, tỷ lệ thu hồi nợ đã xử lý trên nợ xóa sổ của F88 ở mức 34%.

CTCK Vietcap nhận định dù mở rộng đáng kể danh mục cho vay, F88 vẫn duy trì tỷ lệ xử lý nợ ổn định, phản ánh khả năng quản lý rủi ro tín dụng vững chắc. Bên cạnh đó là hiệu quả hoạt động được cải thiện, với chi phí giảm nhẹ ngay cả khi giải ngân và số lượng khách hàng tăng mạnh. “Trong nửa đầu năm 2025, F88 đã cho thấy hiệu quả tài chính mạnh mẽ, đánh dấu sự chuyển mình rõ rệt từ giai đoạn phục hồi thận trọng sang tăng trưởng bứt phá. Doanh thu tăng nhờ hoạt động cho vay ổn định và thu nhập từ bảo hiểm tăng vọt, trong khi lợi nhuận sau thuế tăng hơn 3 lần - được thúc đẩy bởi chất lượng tài sản tốt hơn, kiểm soát chi phí chặt chẽ và cải thiện biên lợi nhuận”. Lợi nhuận sau thuế của F88 ghi nhận 255 tỷ đồng, và ROE 2,37%/tháng.

Ông Nguyễn Quang Thuân (Chủ tịch FiinGroup) nhận định lĩnh vực tài chính thay thế hiện có rất tiềm năng và dư địa phát triển còn rất nhiều, vấn đề quan trọng là cách chuyển đổi mô hình thế hệ mới và ứng dụng công nghệ để tối ưu hóa vận hành hoạt động. Công nghệ và dữ liệu là yếu tố định giá lớn nhất của F88 ngoài con người và hệ thống, ông Thuân nhấn mạnh.

Có thể thấy F88 đã xây dựng được một hệ sinh thái quản trị rủi ro tín dụng vượt ra ngoài khuôn khổ của một doanh nghiệp cầm đồ truyền thống. Nhờ đó, Công ty có thể nhân rộng mô hình đã đóng gói để tăng quy mô mà vẫn đảm bảo kết quả kinh doanh tăng trưởng cao, tạo vị thế dẫn đầu trong ngành.

H.T