Fan cứng đồng loạt quay lưng với Elon Musk

Salina Gomez, họa sĩ minh họa 43 tuổi ở Colorado (Mỹ), từng là người hâm mộ cuồng nhiệt của Elon Musk trong suốt 5 năm. Cô nói rằng tham vọng đưa người lên sao Hỏa của tỷ phú công nghệ có thể "giúp nhân loại mở rộng ra ngoài không gian vũ trụ".

Nhưng trong năm qua, khi Musk lên tiếng nhiều hơn về các vấn đề chính trị, phát ngôn gây tranh cãi trên mạng xã hội, Gomez dần mất niềm tin vào người đàn ông mà cô từng thần tượng.

"Thật khó để tiếp tục ngưỡng mộ ông ấy", cô nói với Recode hồi tháng 6. Mặc dù Gomez trung lập về đảng phái chính trị, cô phải suy nghĩ lại khi Musk công bố kế hoạch bỏ phiếu của đảng Cộng hòa, ngay cả khi đảng này ủng hộ lệnh cấm phá thai. "Musk biết rõ mình đang làm gì khi nói điều đó trên Twitter. Ông ấy đang khuyến khích mọi người đi theo hướng đó", Gomez nói.

Gomez là một trong số nhiều người hâm mộ Elon Musk đã nói với Recode vào mùa hè này rằng họ cảm thấy thất vọng về người sáng lập Tesla và SpaceX.

Giáo sư Iwan Morus, người viết về các tỷ phú công nghệ, nói rằng khái niệm nhà phát minh, người tạo ra tương lai khiến những người như Musk có sức hút mạnh mẽ. Musk và nhiệm vụ phá vỡ ngành công nghiệp ôtô để cứu hành tinh đã giúp ông trở thành một nhân vật như thế trong trí tưởng tượng của công chúng.

Nhưng những ồn ào trong vài năm trở lại đây khiến hình ảnh này bị hoen ố. Theo cuộc thăm dò từ công ty khảo sát Morning Consult, ấn tượng không tốt về Musk đã tăng trong khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 6.

Sự thay đổi quan điểm này có vẻ đột ngột, nhưng đối với nhiều người hâm mộ lâu năm mà Recode phỏng vấn, hành trình thất vọng đã kéo dài nhiều năm.

Đối với một số người, có vẻ như Musk đã thay đổi so với con người mà họ từng ngưỡng mộ. Còn với những người khác, sự thay đổi này là bằng chứng cho thấy việc tôn thờ một tỷ phú như người hùng ngay từ đầu đã là sai lầm.

Tỷ phú Elon Musk khiến nhiều fan thất vọng vì các bài đăng gây tranh cãi trên mạng xã hội. Ảnh: Reuters.

Lời hứa và hành động

Patrick Levy, thợ mộc 43 tuổi ở California, đã hâm mộ Musk trong những ngày đầu của Tesla. "Không dùng xăng dầu là một ý tưởng khá hay. Musk đã khiến tương lai lãng mạn đó trở nên khả thi".

Levy bị ấn tượng bởi cách công ty làm cho những chiếc xe điện trở nên hấp dẫn bởi các khái niệm mới mà Musk đề xuất như Hyperloop.

Tuy nhiên, hiện tại anh không muốn liên quan gì đến vị tỷ phú 51 tuổi và các công ty của ông.

Đối với Levy, hình ảnh của Musk càng ngày càng mất đi khi ông bình luận công khai về những vấn đề bên ngoài doanh nghiệp của mình. Levy đề cập đến cuộc giải cứu đội bóng mắc kẹt trong hang động Thái Lan vào năm 2018.

Một thợ lặn trong đội giải cứu chỉ trích nỗ lực hỗ trợ của Musk và tỷ phú đã đăng bài đáp trả trên Twitter, gọi thợ lặn là "pedo" (ám chỉ kẻ ấu dâm).

Sau vụ việc trên, Levy ngày càng thất vọng vì hành vi của Musk. Anh cho rằng tỷ phú thường hành xử không xứng đáng với vị trí của mình.

Anh cũng trở nên hoài nghi hơn về những ý tưởng và lời hứa của Musk. Tesla dường như quan tâm đến việc tạo ra "những chiếc xe chuyên dụng" hơn là một thứ thiết thực và quan trọng với giá cả phải chăng. "Ông ấy chỉ muốn làm tất cả những thứ đồ chơi lố bịch này cho người giàu có", Levy nói.

Tuy nhiên, anh thừa nhận sự hấp dẫn của câu chuyện to tát mà Musk vẽ ra. "Nếu ai đó nói với bạn rằng họ có giải pháp cho những vấn đề lớn đang tồn tại, tôi nghĩ rất nhiều người có xu hướng lắng nghe. Những tôi chỉ không nghĩ rằng Musk đang thực hiện nó".

Niềm tin rằng Musk không hiện thực hóa được tầm nhìn vĩ đại của mình cũng là nguyên nhân chính khiến những người hâm mộ cũ của ông mất đi sự ngưỡng mộ.

Elon Musk phát biểu tại bữa tiệc khai trương "Cyber Rodeo" của công ty sản xuất Tesla Giga Texas ở Austin. Ảnh: AFP.

Filip Piekniewski, nhà khoa học và kỹ sư 41 tuổi ở California, bắt đầu thấy Musk khác đi khi đào sâu hơn vào những tuyên bố và lời hứa của vị tỷ phú.

"Musk có thể nói như một chuyên gia khi ông ấy thảo luận về một chủ đề mà bạn không biết nhiều, nhưng thời điểm ông ấy bước vào lĩnh vực chuyên môn của bạn, bạn nhận ra rằng Musk không nhất thiết phải biết mình đang nói về điều gì", Piekniewski cho hay.

Van Cummerford, 27 tuổi ở Arizona, cho biết: "Sự kiêu ngạo của Musk đã tăng vọt trong vài năm qua".

Mặc dù Cummerford vẫn cho rằng Musk đang cố gắng làm điều tốt cho thế giới, nhưng anh cảm thấy lo lắng hơn bởi sự bất bình đẳng mà các tỷ phú đại diện.

"Trong vài năm qua, Musk đã trở nên giàu có hơn rất nhiều, đặc biệt là với đại dịch. Số lượng tỷ phú đã tăng 30% từ năm 2020 đến năm 2021 và tài sản của Musk đã tăng lên chóng mặt trong thời kỳ đại dịch".

Cummerford chỉ ra những cáo buộc về tình trạng ngược đãi nhân viên tại Tesla và SpaceX trong những năm gần đây là một lý do khiến anh không còn coi trọng Musk như trước đây. "Musk không đối xử công bằng với công nhân của mình, giống như các tỷ phú khác".

Một lý do khác là thói quen đăng các cổ phiếu cụ thể lên mạng xã hội của tỷ phú, mà Cummerford coi như một hình thức thao túng giá.

Là một chuyên gia tài chính, Bridget Casey, 36 tuổi, cũng quan tâm đến những dòng tweet của Musk về cổ phiếu Tesla và Dogecoin. "Số lượng người theo dõi của ông ấy trên Twitter rất lớn. Musk thực sự có thể thao túng giá cổ phiếu chỉ bằng một dòng tweet", cô nhận định.

Mặt tối khi tôn sùng một tỷ phú

Hình ảnh quan trọng đối với tất cả các nhân vật của công chúng, nhưng có lẽ không có tỷ phú nào khác, ngoài Musk, thành thạo trong việc sử dụng Internet để xây dựng hình ảnh và sau đó tận dụng nó để cải thiện hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp, theo Vox.

Ở một khía cạnh nào đó, hình ảnh là tài sản lớn nhất của Musk. Trong mắt nhiều người, tỷ phú 51 tuổi này như một biểu tượng trí tuệ, người sẽ không ngừng nỗ lực giúp nhân loại phát triển trong tương lai, một trong những chìa khóa thành công cho các doanh nghiệp của ông.

"Nhân loại là người quản lý sự sống, bởi không loài nào khác có thể đưa sự sống lên sao Hỏa. Chúng ta không thể để họ thất vọng", Musk viết trên Twitter vào tháng 6.

Đây là phong cách của Musk, người không chỉ bán sản phẩm hay những ý tưởng chắp vá, mà bán cả triết lý sống. Ông sử dụng ngôn từ cường điệu, sôi nổi để nói về nhân loại hay tương lai của loài người.

Musk có hơn 110 triệu người theo dõi trên Twitter, kênh tiếp thị chính của ông. Năm ngoái, tỷ phú thậm chí còn tổ chức chương trình Saturday Night Live, bất chấp sự phản đối của người xem.

Một phần sức hấp dẫn của Musk cũng đến từ việc ông cố tình tỏ ra không quan tâm nhiều tới hình ảnh của mình. Tỷ phú thoải mái đăng meme và có thể khai thác nó với phần còn lại của mạng Internet vô danh, khác hẳn với các CEO khác chỉ giao tiếp thông qua bài PR được soạn sẵn.

Elon Musk tại lễ khai trương chính thức nhà máy sản xuất ôtô điện Tesla ở Gruenheide, Đức. Ảnh: Christian Marquardt.

Suy cho cùng, Musk chỉ là một ví dụ cho thấy những người quyền lực, đặc biệt là các tỷ phú, đã học cách xây dựng hình ảnh trước công chúng nhằm mở rộng tầm ảnh hưởng của họ.

Đặc biệt là trong thời đại có rất nhiều thông tin, cả thông tin sai lệch, các tỷ phú như Musk không chỉ sử dụng giá trị của những dự án kinh doanh, khoản tiền từ thiện để truyền đạt ảnh hưởng. Họ cũng đang sử dụng thương hiệu cá nhân và sự hiểu biết về phương tiện truyền thông xã hội.

Musk không đơn độc trong việc tận dụng sức ảnh hưởng to lớn của mình, vượt ra ngoài sự giàu có của ông, để định hình hiện tại, tương lai. Công nghệ thay đổi lối sống của chúng ta và cả cách các tỷ phú xây dựng hình ảnh của mình.

Khó có thể nói trước được sự hỗn loạn về hình ảnh của Musk hiện tại có phải là tạm thời hay không. Một số người hâm mộ cũ cho biết nhiều người ủng hộ Musk cuối cùng sẽ nhận ra ông không xứng đáng với fandom hùng mạnh. Những người khác lại tỏ ra nghi ngờ về khả năng lu mờ của một nhân vật quyền lực như vậy.

Dù điều gì xảy ra, những người từng là fan của Musk đang tính đến mặt trái của việc đặt quá nhiều niềm tin vào những tỷ phú. Họ nhận ra một số cá nhân chỉ sử dụng sự ngưỡng mộ của công chúng để ảnh hưởng đến những vấn đề chúng ta phải ưu tiên và cách phân bổ nguồn lực trong xã hội.

"Không ai có thể là niềm hy vọng lớn của nhân loại. Tin vào điều đó không chỉ dẫn đến thất vọng, nó sẽ mang lại quá nhiều sức mạnh cho tầm nhìn không hoàn hảo của một cá nhân về tương lai con người", Whizy Kim, phóng viên tài chính, kinh tế của Vox, nhận định.

Lê Vy