FDI trong lĩnh vực công nghệ cao giúp Việt Nam khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu

Thủ tướng Phạm Minh Chính ký tặng biển kỷ niệm sản xuất chiếc điện thoại di động thứ 2 tỷ của Samsung tại Việt Nam. Ảnh: VGP

Từ một nền kinh tế nông nghiệp, Việt Nam đã chuyển mình mạnh mẽ để trở thành trung tâm sản xuất công nghiệp cạnh tranh trong khu vực. Trong đó, FDI công nghệ cao đóng vai trò then chốt, với sự góp mặt của các "đại bàng" như: Samsung, LG, Intel và Honda.

Những tập đoàn này không chỉ mang đến nguồn vốn và công nghệ tiên tiến mà còn góp phần định hình lại năng lực công nghiệp, đào tạo nhân lực chất lượng cao, đồng thời mở đường cho Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

SAMSUNG – BIỂU TƯỢNG THÀNH CÔNG CỦA FDI CÔNG NGHỆ CAO TẠI VIỆT NAM

Tấm ảnh Thủ tướng Phạm Minh Chính ký tặng lên tấm biển kỷ niệm chiếc điện thoại thứ 2 tỷ của Samsung tại Việt Nam vào tháng 8 vừa qua là hình ảnh biểu tượng cho chặng đường phát triển ấn tượng của tập đoàn này. Sau 17 năm “làm tổ” tại Việt Nam, từ mức khởi điểm 670 triệu USD năm 2008, Samsung đã đầu tư hơn 23,2 tỷ USD, vận hành 6 nhà máy và 1 trung tâm nghiên cứu – phát triển (R&D), biến Việt Nam trở thành cứ điểm sản xuất điện thoại di động lớn nhất thế giới ngoài Hàn Quốc.

Tính đến cuối năm 2024, Samsung đạt doanh thu 62,5 tỷ USD, kim ngạch xuất khẩu 54,4 tỷ USD, với sản lượng cộng dồn 2 tỷ chiếc điện thoại di động chỉ riêng tại hai nhà máy ở Bắc Ninh và Thái Nguyên. Lãnh đạo tập đoàn San Sung khẳng định sẽ tiếp tục đầu tư thêm khoảng 1 tỷ USD mỗi năm, củng cố vị thế là doanh nghiệp FDI lớn nhất tại Việt Nam.

Song song với hoạt động sản xuất, Samsung còn đầu tư mạnh vào phát triển nhân lực công nghệ cao, coi đây là yếu tố cốt lõi giúp Việt Nam bứt phá trong kỷ nguyên số.

Các em học sinh trong 1 lớp tập huấn của cuộc thi SFT.

Từ năm 2019, chương trình Samsung Solve for Tomorrow được triển khai tại Việt Nam, tạo sân chơi sáng tạo cho học sinh trung học, giúp các em ứng dụng kiến thức STEM để giải quyết các vấn đề của địa phương và xã hội. Sau 5 năm, chương trình đã thu hút hàng trăm nghìn học sinh, giáo viên trên cả nước tham gia.

Cùng năm, Samsung Innovation Campus (SIC) ra mắt, hướng đến đào tạo giới trẻ các kỹ năng công nghệ cốt lõi như AI, IoT và Big Data, góp phần chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao cho nền kinh tế số. Đến nay, dự án đã mang lại cơ hội học tập và phát triển cho hàng chục nghìn học sinh, sinh viên, giáo viên Việt Nam.

Những sáng kiến giáo dục như SFT và SIC không chỉ giúp thế hệ trẻ tiếp cận công nghệ tiên tiến mà còn tăng cường năng lực tiếp nhận chuyển giao công nghệ, tạo nền tảng để Việt Nam tham gia sâu hơn vào các chuỗi cung ứng toàn cầu trong tương lai.

FDI CÔNG NGHỆ CAO – ĐỘNG LỰC CHIẾN LƯỢC CẦN ĐƯỢC CỦNG CỐ

Samsung chỉ là một trong những minh chứng tiêu biểu cho làn sóng FDI công nghệ cao đang định hình lại nền công nghiệp Việt Nam. Các tên tuổi lớn khác như LG, Intel, Honda cũng đã chọn Việt Nam làm cứ điểm sản xuất chiến lược, gắn bó suốt nhiều thập niên.

Theo số liệu giai đoạn 2015–2024, ngành chế biến, chế tạo liên tục dẫn đầu thu hút FDI, chiếm 50–80% tổng vốn đăng ký. Nhiều dự án tỷ USD trong lĩnh vực điện tử, bán dẫn, năng lượng tái tạo, công nghệ cao đã và đang đổ vào Việt Nam, góp phần nâng tầm vị thế quốc gia trên bản đồ công nghệ thế giới.

Theo giáo sư Nguyễn Mại, một chuyên gia hàng đầu về đầu tư nước ngoài thì “Sự hiện diện của các ‘đại bàng lớn’ như Samsung đã tạo ra hiệu ứng lan tỏa mạnh, thu hút thêm nhiều nhà đầu tư công nghệ cao khác, hình thành chuỗi giá trị liên kết ngày càng chặt chẽ tại Việt Nam”.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo rằng để thu hút thêm các dự án FDI chiến lược, Việt Nam cần tiếp tục cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư. Điều này bao gồm ba vấn đề, thứ nhất nâng cấp hạ tầng kỹ thuật và logistics; thứ hai, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, và thứ ba, cải cách chính sách ưu đãi đầu tư, đặc biệt đối với các lĩnh vực mới như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI), năng lượng sạch.

Việt Nam đang đặt mục tiêu tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026–2030, trong đó FDI công nghệ cao được kỳ vọng là một trong những động lực chủ lực.

Các chuyên gia chính sách nhận định: “Công nghệ cao, đặc biệt là các lĩnh vực chiến lược, có tính lan tỏa mạnh. Thu hút trước để học, hợp tác và phát triển năng lực nội tại là hướng đi dài hơi, giúp Việt Nam không chỉ là nơi sản xuất mà còn là trung tâm sáng tạo của khu vực.”

Từ một điểm đến gia công, Việt Nam đang dần trở thành trung tâm công nghệ sản xuất tầm khu vực. Thành công của Samsung và các tập đoàn FDI công nghệ cao khác cho thấy vai trò to lớn của chính sách thu hút đầu tư đúng hướng, gắn liền với chiến lược phát triển nhân lực và đổi mới sáng tạo.

Trong giai đoạn mới, khi cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, việc xây dựng môi trường đầu tư minh bạch, nhân lực chất lượng và hạ tầng hiện đại sẽ là chìa khóa để Việt Nam vươn lên thành quốc gia công nghiệp có năng lực sáng tạo, tự chủ công nghệ và vị thế cao trên bản đồ thế giới.

Dũng Hiếu