Gần 6.900 tỷ đồng nợ bảo hiểm xã hội, vì sao Công an TPHCM không xử lý hình sự?

Tại hội nghị chuyên đề "Giải pháp thúc đẩy mở rộng độ bao phủ người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) ở những nơi có quan hệ lao động trên địa bàn thành phố" diễn ra ngày 30/7, Thượng tá Ngô Thuận Lăng - Phó trưởng phòng Cảnh sát kinh tế, Công an TPHCM - cho biết, từ năm 2020 đến nay, cơ quan công an tiếp nhận 66 vụ việc, tin báo, kiến nghị khởi tố liên quan đơn vị sử dụng người lao động do cơ quan BHXH chuyển qua.

Đến thời điểm hiện tại, Công an TPHCM chưa khởi tố vụ án cũng như chưa khởi tố bị can nào liên quan đến đơn vị sử dụng người lao động có hành vi vi phạm pháp luật về BHXH.

Người dân tham gia BHXH tại cơ quan BHXH TPHCM. Ảnh: T.D.

Thượng tá Ngô Thuận Lăng giải thích, theo Điều 216 Bộ luật Hình sự về tội trốn đóng BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động, người vi phạm phải "từng bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm" mới có đủ căn cứ xử lý hình sự. Tuy nhiên, các hồ sơ kiến nghị khởi tố của cơ quan BHXH chuyển đến chỉ dừng ở xử lý vi phạm hành chính các hành vi như chậm đóng, đóng không đúng mức quy định.

"Cơ quan BHXH khi kiểm tra chỉ có thể xác định đơn vị đó không đóng, đóng không đủ hoặc không đúng mức chứ không đủ cơ sở để xác định là hành vi gian dối và thủ đoạn khác để trốn đóng BHXH.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp không còn hoạt động hoặc đã chuyển sang địa phương khác. Một số tổ chức, cá nhân có biểu hiện vi phạm lợi dụng kẽ hở của pháp luật để thay đổi pháp nhân hoặc tuyên bố phá sản để tránh né các nghĩa vụ phải thực hiện đối với người lao động, gây ra rất nhiều khó khăn cho quá trình điều tra, xác minh..." - ông Lăng phân tích.

Theo ông Nguyễn Quốc Thanh - Phó Giám đốc BHXH TPHCM, hiện số tiền chậm đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế đã lên đến 6.872 tỷ đồng.

Ngoài ra, hiện số doanh nghiệp đã đăng ký mã số tham gia BHXH là 461.654 doanh nghiệp với 2.539.971 lao động tham gia BHXH bắt buộc. Tuy nhiên, trong số trên có đến 348.249 doanh nghiệp có số lao động bằng 0, tức là không có người đóng BHXH bắt buộc.

BHXH TP còn phát hiện có đến 7.912 doanh nghiệp có đăng ký thuế nhưng chưa tham gia BHXH và có 49.433 doanh nghiệp đã tham gia BHXH nhưng tham gia chưa đầy đủ cho người lao động.

Cần sớm xử lý hình sự để răn đe

Đại diện Liên đoàn Lao động và BHXH TPHCM đều đánh giá tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH là một khó khăn kéo dài nhiều năm mà chưa có giải pháp hiệu quả để giải quyết. Từ đó, quyền lợi của người lao động bị ảnh hưởng, thiếu niềm tin vào BHXH, khó mở rộng mạng lưới an sinh.

"Các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ ở ngoài khu công nghiệp thường lách luật, cố tình không tham gia BHXH cho người lao động. Nhiều trường hợp chủ doanh nghiệp cố tình né tránh tiếp đoàn thanh tra nhưng hiện nay chưa có biện pháp hữu hiệu trong việc xử lý" - ông Nguyễn Quốc Thanh chia sẻ.

Theo bà Lượng Thị Tới - Phó giám đốc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội TPHCM, hiện chưa có chế tài mang tính răn đe, yêu cầu người sử dụng lao động chấp hành quyết định giải quyết khiếu nại đã được ban hành để đảm bảo quyền lợi cho người lao động.

Ông Phạm Chí Tâm - Phó Chủ tịch Liên đoàn Lao động TPHCM - thì đề nghị truy cứu trách nhiệm hình sự nhằm răn đe, kéo giảm tình hình vi phạm pháp luật BHXH, chậm đóng, trốn đóng BHXH cho người lao động.

"Liên đoàn Lao động TPHCM đã nhiều lần hỗ trợ người lao động khởi kiện doanh nghiệp ra tòa để đòi quyền lợi cho họ. Tuy nhiên, về xử lý hình sự thì đến nay chưa có trường hợp nào" - ông Tâm cho biết.

Đại diện Công an TPHCM cũng đề xuất, các cơ quan tố tụng sớm có hướng dẫn cụ thể về hành vi gian dối và thủ đoạn khác để cấu thành hành vi trốn đóng BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp để cơ quan điều tra có thể xử lý hình sự khi doanh nghiệp tái phạm.

Bạch Dương