Gắn kết '3 nhà' - chìa khóa giải bài toán nhân lực công nghiệp Thủ đô

Phó Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Thành phố Hà Nội (HANSIBA) Nguyễn Vân đã có cuộc trao đổi với phóng viên Báo Công Thương xung quanh vấn đề này.

Doanh nghiệp công nghiệp Hà Nội khát nhân lực chất lượng cao

- Thực tế cho thấy nhiều doanh nghiệp ngành công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp chủ lực vẫn gặp khó khăn khi tuyển dụng kỹ sư, kỹ thuật viên chất lượng cao. Nguyên nhân chính xuất phát từ đâu, thưa ông?

Ông Nguyễn Vân: Hà Nội hiện có lực lượng doanh nghiệp công nghiệp chủ lực ngày càng lớn mạnh, với 103 doanh nghiệp có sản phẩm được công nhận. Đây là lực lượng đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng GDP, xuất khẩu và dẫn dắt sự phát triển công nghiệp Thủ đô.

Nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ là yếu tố quyết định sự phát triển bền vững của doanh nghiệp ngành công nghiệp Thủ đô. Ảnh: N.H

Một trong những yếu tố quyết định sự phát triển bền vững của các doanh nghiệp này chính là nguồn nhân lực chất lượng cao. Đội ngũ lao động có trình độ chuyên môn, khả năng sáng tạo và làm chủ công nghệ hiện đại là nền tảng giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất, mở rộng thị trường và xây dựng thương hiệu.

Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp đang gặp khó khăn trong tuyển dụng nhân sự phù hợp. Như chia sẻ của Công ty Cổ phần Giải pháp Tự động hóa (ETEK) - đơn vị tiêu biểu trong lĩnh vực tự động hóa - thời gian tuyển dụng một kỹ sư chất lượng có thể kéo dài tới 3–4 tháng. Nguyên nhân là do nhu cầu nhân lực tăng cao, trong khi áp lực cạnh tranh đến từ các doanh nghiệp nước ngoài và thị trường phía Nam.

Tương tự, Công ty Cổ phần Sản xuất Công nghệ cao Việt Hàn (chuyên sản xuất dây cáp mạng, dây điện dân dụng và dây chống cháy) cũng đặt trọng tâm vào nhân lực chất lượng cao để duy trì tốc độ tăng trưởng và khẳng định thương hiệu. Tuy nhiên, việc tìm kiếm nhân sự phù hợp vẫn là thách thức lớn.

Với khối doanh nghiệp vừa và nhỏ, khó khăn càng rõ nét hơn khi khoảng cách giữa chương trình đào tạo và nhu cầu thực tế còn lớn, trong khi sức hút nhân sự giỏi thường nghiêng về các tập đoàn lớn.

- Việc “đào tạo theo đơn đặt hàng” giữa nhà trường và doanh nghiệp cần triển khai như thế nào để mang lại hiệu quả thực chất?

Ông Nguyễn Vân: Trong bối cảnh đổi mới công nghệ, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, nguồn nhân lực chất lượng cao trở thành yếu tố then chốt quyết định sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều sinh viên sau khi tốt nghiệp vẫn thiếu kỹ năng thực hành, hạn chế ngoại ngữ, chưa quen với dây chuyền sản xuất hiện đại, buộc doanh nghiệp phải đào tạo lại trước khi sử dụng. Đây chính là khoảng cách giữa đào tạo hiện nay và nhu cầu thực tiễn, đòi hỏi phải có sự gắn kết chặt chẽ hơn giữa nhà trường, doanh nghiệp và cộng đồng.

Như chia sẻ của các doanh nghiệp công nghiệp chủ lực của Hà Nội, nhân lực không chỉ là yếu tố vận hành sản xuất mà còn là nguồn lực chiến lược, quyết định năng lực cạnh tranh, sức sáng tạo và khả năng hội nhập quốc tế. Doanh nghiệp mong muốn có đội ngũ nhân sự chuyên sâu, sẵn sàng tham gia ngay vào dây chuyền sản xuất, làm chủ công nghệ mới và thích ứng nhanh với biến động của thị trường lao động thời đại số. Đây là điều kiện để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và tiến gần hơn tới chuẩn mực quốc tế.

Để hiện thực hóa mục tiêu đó, doanh nghiệp cần phối hợp trực tiếp với cơ sở đào tạo trong xây dựng chương trình học, thậm chí tham gia giảng dạy. Cách làm này không chỉ thu hẹp khoảng cách giữa lý thuyết và thực tiễn mà còn hình thành các chương trình đào tạo “theo đơn đặt hàng”, bảo đảm cung cấp đúng những năng lực mà doanh nghiệp cần.

Quan trọng hơn, cần thiết lập cơ chế hợp tác bền vững giữa ba bên: Nhà nước giữ vai trò kiến tạo chính sách; nhà trường đảm nhận đào tạo; doanh nghiệp tham gia sử dụng và đồng hành trong đào tạo nhân lực. Đây sẽ là nền tảng hình thành hệ sinh thái nhân lực chất lượng cao, phục vụ phát triển các ngành công nghiệp chủ lực, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của Thủ đô trong hội nhập quốc tế. Sự phối hợp này góp phần triển khai hiệu quả Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo được Tổng Bí thư Tô Lâm ký ban hành ngày 22/8/2025.

Kết nối 3 nhà - '‘chìa khóa’' hình thành nguồn nhân lực chất lượng cao

- Để tạo đột phá trong phát triển nhân lực, sự phối hợp giữa Nhà nước, doanh nghiệp và cơ sở đào tạo cần được triển khai theo hướng nào, thưa ông?

Ông Nguyễn Vân: Năm 2024, Sở Công Thương Hà Nội đã tổ chức thành công hội nghị kết nối các doanh nghiệp công nghiệp chủ lực với các trường đại học, cao đẳng và trung tâm dạy nghề. Hội nghị không chỉ đạt được nhiều kết quả bước đầu mà còn ký kết hàng loạt bản ghi nhớ hợp tác, tạo cầu nối quan trọng để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho Thủ đô.

Ông Nguyễn Vân, Phó chủ tịch HANSIBA

Năm nay, hoạt động kết nối tuyển dụng trực tiếp ngay trong khuôn khổ Hội nghị kết nối các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm công nghiệp chủ lực với các cơ sở đào tạo, dạy nghề trong nước. Đây không diễn đàn trao đổi thông tin mà còn mở ra cơ chế hợp tác bền vững giữa doanh nghiệp và nhà trường, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh, đổi mới công nghệ, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp Hà Nội.

Về phía các doanh nghiệp, có thể tiếp cận ứng viên tiềm năng, tiếp nhận hồ sơ, phỏng vấn và tuyển dụng tại chỗ. Với sinh viên, đây là cơ hội quý giá để đối thoại trực tiếp với nhà tuyển dụng, thể hiện năng lực và tìm kiếm cơ hội việc làm thực chất thay vì chỉ nghe giới thiệu đơn thuần.

Về phía nhà trường, trong quá trình xây dựng chương trình đào tạo, các trường đã chủ động mời doanh nghiệp tham gia góp ý, từ nội dung lý thuyết đến kỹ năng, thái độ và tư duy nghề nghiệp. Cách làm này giúp sinh viên tiếp cận thực tế ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, rèn luyện kỹ năng thực hành và nâng cao năng lực nghề nghiệp.

Tiêu biểu như Trường Đại học Công nghệ Đông Á đã đầu tư hệ thống phòng thí nghiệm hiện đại, đạt chuẩn quốc tế, tạo điều kiện để sinh viên thực hành trực tiếp. Nhờ đó, khi tiếp nhận sinh viên thực tập và tuyển dụng, nhiều doanh nghiệp đánh giá cao năng lực và kỹ năng thực tế của các em.

Về phía cộng đồng doanh nghiệp, Hội Doanh nghiệp sản xuất sản phẩm công nghiệp chủ lực TP. Hà Nội (HAMI) sau 4 năm thành lập luôn chú trọng gắn kết doanh nghiệp với các cơ sở đào tạo. Tương tự, Hiệp hội Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ TP. Hà Nội (HANSIBA) cùng hàng trăm hội viên đã nhận được sự đồng hành tích cực từ Sở Công Thương Hà Nội, đặc biệt là trong việc kết nối với các cơ sở đào tạo nhằm bổ sung nguồn nhân lực đã qua đào tạo nghề cho doanh nghiệp.

Thông qua các chương trình, sự kiện kết nối, HANSIBA đã chủ động hợp tác với nhiều trường trên địa bàn, bước đầu đạt kết quả khả quan. Nhiều sinh viên tốt nghiệp từ các trường như Cao đẳng Công nghệ cao Hà Nội, Cao đẳng Cộng đồng Hà Nội, Cao đẳng Điện tử – Điện lạnh Hà Nội… đã trở thành lực lượng lao động trẻ, sáng tạo, có tay nghề và kỹ năng tốt, đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp và công nghiệp hỗ trợ.

Nhu cầu nhân lực chất lượng cao của doanh nghiệp vẫn rất lớn, đặt ra nhiều thách thức. Sự gắn kết chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và nhà trường sẽ là chìa khóa hình thành nguồn nhân lực chất lượng cao, tạo động lực cho công nghiệp Thủ đô phát triển bền vững và hội nhập quốc tế.

Trong thời gian tới, các hiệp hội và doanh nghiệp mong muốn Sở Công Thương Hà Nội tiếp tục đẩy mạnh mô hình kết nối “3 nhà” gồm: Nhà nước (Sở Công Thương), nhà trường (cơ sở đào tạo) và doanh nghiệp (sử dụng lao động và đồng hành ngay từ khâu đào tạo). Đây là bước cụ thể hóa các Nghị quyết quan trọng của Đảng, Nhà nước như Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, từ đó, góp phần xây dựng Thủ đô giàu mạnh, vững bước trong kỷ nguyên mới.

Xin cám ơn ông!

Nguyễn Hạnh