Gây dựng 'sếu đầu đàn' đưa văn hóa Việt vượt đại dương

Khơi thông điểm nghẽn

Ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam thời gian gần đây đang có sự chuyển mình ấn tượng. Trong đó, những bộ phim Việt Nam như "Mắt Biển", "Rứa Nhà", "Hai Phượng", các MV âm nhạc hàng chục triệu lượt xem trên YouTube như MV Bắc Bling; gameshow, concert “Anh trai say hi", "Anh trai vượt ngàn chông gai”… bùng nổ, tạo những hiệu ứng tích cực trên thị trường trong và ngoài nước.

"Anh trai say hi" trở thành hiện tượng giải trí năm 2024. Ảnh: Nhà sản xuất chương trình

Sự tỏa sáng ấn tượng của “sức mạnh mềm” văn hóa Việt Nam là minh chứng sống động cho sức bật của tư nhân trong lĩnh vực công nghiệp văn hóa. Theo các chuyên gia, kinh tế tư nhân đang tham gia càng sâu rộng và tạo luồng sinh khí mới đối với ngành công nghiệp văn hóa. Từ lĩnh vực điện ảnh, âm nhạc, xuất bản, truyền hình, đến trò chơi điện tử, thời trang, thiết kế, nội dung số, du lịch..., các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đang kiến tạo một hệ sinh thái sáng tạo đa dạng, năng động và đầy khát vọng vươn xa. Nhờ đó, nhiều sản phẩm văn hóa đã trở nên linh hoạt hơn, hiện đại hơn, gần gũi với thị trường và gắn liền với nhu cầu thực tiễn của công chúng.

Tuy nhiên, dù kinh tế tư nhân được xem là nhân tố để ngành công nghiệp văn hóa “cất cánh”, đưa văn hóa Việt Nam lan tỏa ra thị trường quốc tế, song những điểm nghẽn về cơ chế, chính sách gây khó khăn cho khu vực kinh tế này trong tiếp cận nguồn vốn, đất đai, và các ưu đãi thuế cũng như thu hút đầu tư. Mặt khác, công nghiệp văn hóa đòi hỏi sự sáng tạo và chuyên môn sâu trong các lĩnh vực như thiết kế, điện ảnh, âm nhạc, trò chơi điện tử… nhưng hệ thống đào tạo chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế, khiến doanh nghiệp khó tìm kiếm nhân sự phù hợp.

Chia sẻ với phóng viên Báo Công Thương, PGS.TS Bùi Tất Thắng - nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển, Chủ tịch Hội Phát triển hợp tác kinh tế Việt Nam - ASEAN (VASEAN) cho hay, tài nguyên văn hóa Việt Nam rất dồi dào, tuy nhiên sản phẩm văn hóa Việt Nam còn manh mún, chưa trở thành những sản phẩm chủ lực. Đơn cử, điện ảnh, ca nhạc có tiềm năng phát triển, song chưa có sản phẩm xứng tầm, bởi thiếu nhà sản xuất có tiềm lực, những doanh nghiệp mạnh tham gia đầu tư.

PGS.TS Bùi Tất Thắng – nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển, Chủ tịch Hội Phát triển hợp tác kinh tế Việt Nam - ASEAN (VASEAN). Ảnh: Hoa Quỳnh

Nhấn mạnh thêm, PGS.TS Bùi Tất Thắng cho rằng, kinh tế tư nhân đang là bộ phận lớn nhất của nền kinh tế, đang chiếm tỉ trọng lớn trong việc tạo ra GDP, tạo ra hàng nghìn việc làm.

Tuy nhiên, khu vực này còn nhỏ lẻ, khó tiếp cận với các nguồn lực tài chính. "Nguồn lực tài chính của họ chủ yếu phụ thuộc vào vốn vay ngân hàng, trong khi thị trường chứng khoán chưa phát triển nên việc vay vốn đầu tư không dễ dàng, nguồn lực vốn tự có lại không nhiều" - PGS.TS Bùi Tất Thắng nói.

Công nghiệp văn hóa đang trở thành xu hướng và được xác định là thành phần quan trọng đóng góp vào sự tăng trưởng của đất nước. Trong đó, Việt Nam đang hướng đến năm 2030, các ngành công nghiệp văn hóa đóng góp 7% GDP quốc gia. Như vậy, để kinh tế tư nhân có thể “thổi bùng” ngành công nghiệp văn hóa, phát huy tối đa vai trò của mình, cần sớm khơi thông các điểm nghẽn.

Kỷ nguyên mới cho công nghiệp văn hóa

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, CEO Wondertour - Chủ tịch Diễn đàn Doanh nhân Việt Nam Lê Công Năng cho hay, môi trường kinh doanh chính là "đất lành" để doanh nghiệp "cắm rễ" và phát triển. Tuy nhiên, dù đã có những cải thiện đáng kể trong những năm gần đây, song môi trường kinh doanh của Việt Nam vẫn còn nhiều rào cản, thủ tục hành chính phức tạp, gây khó khăn cho doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa.

“Để giải quyết vấn đề này, chúng ta cần tiếp tục cắt giảm các thủ tục không cần thiết, đơn giản hóa quy trình, tăng cường minh bạch, công khai thông tin và tạo điều kiện cho doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận các nguồn lực. Cần phải loại bỏ tư duy "xin - cho", thay vào đó là xây dựng một môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch, và thân thiện với doanh nghiệp” - CEO Lê Công Năng nói.

CEO Wondertour - Chủ tịch Diễn đàn Doanh nhân Việt Nam Lê Công Năng. Ảnh: Wondertour

Dưới góc độ chuyên gia nghiên cứu văn hóa, theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách, Ủy ban Văn hóa, Xã hội của Quốc hội, ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam muốn tăng trưởng nhanh, bền vững và có chiều sâu thì không thể thiếu những “sếu đầu đàn” mang thương hiệu Việt.

Không chỉ là doanh nghiệp lớn về vốn hay quy mô, mà phải là những doanh nghiệp có tầm nhìn toàn cầu, năng lực đổi mới sáng tạo, quản trị tiên tiến. Quan trọng nhất, phải có sứ mệnh quốc gia - dám đi vào lĩnh vực khó, lĩnh vực chiến lược, lĩnh vực đòi hỏi sự đầu tư dài hạn nhưng có khả năng tạo ra đột phá cho nền kinh tế.

Để có được những “sếu đầu đàn” như vậy, PGS.TS Bùi Hoài Sơn cho rằng, không thể chỉ trông chờ vào tự thân doanh nghiệp. Phải có chính sách đột phá, dài hạn và có tính chọn lọc. Trước hết, cần một cơ chế phát hiện, ươm mầm và bồi dưỡng những doanh nghiệp có tiềm năng vươn lên tầm khu vực. Cần dũng cảm lựa chọn, đặt niềm tin vào những doanh nghiệp tư nhân đang cho thấy khả năng dẫn dắt - dù họ có thể còn non trẻ, vẫn đang thử nghiệm, nhưng đã có khát vọng lớn và năng lực thực thi mạnh mẽ.

“Chính sách dành cho nhóm doanh nghiệp này cần vượt ra khỏi tư duy “ưu đãi đại trà”. Thay vào đó, cần xây dựng một hệ sinh thái đặc biệt cho “sếu đầu đàn”, bao gồm: Hành lang pháp lý riêng, tiếp cận tín dụng chiến lược, hỗ trợ nghiên cứu và phát triển, thúc đẩy liên kết trong chuỗi cung ứng toàn cầu, ưu tiên trong đấu thầu và đầu tư công, kết nối với các thị trường lớn, và bảo hộ mạnh mẽ quyền sở hữu trí tuệ”- PGS.TS Bùi Hoài Sơn cho hay.

Hiện, Đảng và Nhà nước đang đặc biệt quan tâm, thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân, trong đó sẽ ban hành một nghị quyết riêng về phát triển kinh tế tư nhân. Theo các chuyên gia, sự quan tâm này đã thể hiện rõ việc khẳng định mạnh mẽ về vai trò, vị thế của khu vực kinh tế tư nhân trong sự phát triển của đất nước.

PGS.TS Bùi Tất Thắng bày tỏ, sự quan tâm này đánh dấu quan trọng trong bước ngoặt đối với kinh tế tư nhân. Những chính sách đột phá mới đang được chờ đợi để tạo súc bật cho kinh tế tư nhân, để ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam phát triển, đưa văn hóa Việt Nam hội nhập toàn cầu.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách, Ủy ban Văn hóa, Xã hội của Quốc hội. Ảnh: Cổng Thông tin điện tử Quốc hội

Chưa bao giờ, kinh tế tư nhân lại được đặt ở một vị trí rõ ràng, mạnh mẽ và đầy kỳ vọng như lúc này. Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, việc ban hành một Nghị quyết riêng về phát triển kinh tế tư nhân sẽ là một dấu mốc đặc biệt quan trọng, thể hiện tầm nhìn chiến lược và sự thay đổi căn bản trong tư duy phát triển của đất nước.

“Đây không chỉ là sự ghi nhận, mà còn là lời hiệu triệu. Hiệu triệu những doanh nghiệp tư nhân đang ngày đêm bám trụ thị trường, sáng tạo, đổi mới, hội nhập - để họ không đơn độc. Từ đó, Việt Nam sẽ bước vào một giai đoạn phát triển mới - nơi doanh nghiệp tư nhân không còn ở “vòng ngoài” của chiến lược phát triển, trở thành hạt nhân sáng tạo, ngọn cờ tiên phong và lực lượng chủ lực trong xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, hội nhập sâu và phát triển bền vững” - PGS.TS Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh.

Nhấn mạnh thêm văn hóa, sáng tạo là lĩnh vực đặc thù, người làm nghệ thuật thường thiên về nghề nghiệp mà ít có sáng kiến trong kinh doanh, PGS.TS Bùi Tất Thắng cho rằng, để có bước chuyển kinh doanh trong lĩnh vực văn hóa đòi hỏi những tố chất của nhà đầu tư, tố chất của tinh thần doanh nghiệp đó là dám chịu rủi ro, thách thức.

“Người làm nghệ thuật thường quá say mê lĩnh vực chuyên môn, không quan tâm nhiều đến khía cạnh kinh doanh nên năng lực vận hành thiếu hụt. Vì thế, kỳ vọng các chính sách về phát triển kinh tế tư nhân sẽ tạo điều kiện kết hợp yếu tố của nghệ thuật vào kinh doanh. Từ đó, ngành công nghiệp văn hóa sẽ có cơ hội "cất cánh", phát triển bứt tốc, đóng góp mạnh mẽ cho nền kinh tế” - PGS.TS Bùi Tất Thắng cho hay.

Bảo Thoa