Giá khí đốt châu Âu bất ngờ tăng hơn 50%, nguy cơ xảy ra cuộc khủng hoảng năng lượng mới?
Sau thời gian dài sụt giảm, giá khí đốt tại châu Âu bất ngờ tăng vọt hơn 50% trong những tuần gần đây khi nguồn cung khí từ Na Uy bất ngờ bị gián đoạn và Hà Lan dự kiến đóng cửa mỏ khí lớn nhất châu Âu sớm hơn dự kiến.
Giá khí đốt châu Âu tăng vọt khi Gassco, hãng điều hành hệ thống cung cấp khí đốt của Na Uy, cho biết phải kéo dài thời gian ngưng hoạt động một số nhà máy xử lý khí. (Ảnh: CNBC)
Theo hãng nghiên cứu thị trường hàng hóa ICIS (Anh), tính từ đầu tháng 6 đến nay, giá khí đốt trên thị trường tương lai tại châu Âu đã tăng 52%, chạm mức 35 EUR (38 USD)/megawatt (MW) vào cuối tuần này. Giới phân tích nhận định việc giá khí đốt bất ngờ tăng vọt trở lại sau thời gian dài giảm giá chủ yếu do việc bảo trì các nhà máy khí tự nhiên chủ chốt tại Na Uy đang kéo dài hơn dự kiến.
Năm ngoái, Na Uy thay thế Nga trở thành nhà cung ứng khí đốt lớn nhất của Liên minh châu Âu (EU), chiếm hơn 24% thị phần. Trong khi đó, khí đốt từ Nga chỉ còn chiếm 15%, so với mức 45% trước khi cuộc xung đột quân sự Nga – Ukraine nổ ra.
Đầu tuần này, Gassco – hãng điều hành hệ thống cung cấp khí đốt của Na Uy – cho biết kế hoạch tạm ngưng hoạt động một trong các nhà máy xử lý khí của họ sẽ phải kéo dài đến ngày 15/7, thay vì ngày 21/6. Đồng thời, hai nhà máy khí khác tại Na Uy sẽ vẫn ngừng hoạt động vô thời hạn để khắc phục "các vấn đề về khả năng xử lý".
Mặc dù tăng vọt trong những ngày gần đây nhưng giá khí đốt tại châu Âu hiện vẫn thấp hơn nhiều so với mức cao kỷ lục 340 EUR/MW vào mùa Hè năm ngoái - thời điểm Nga hạn chế cung cấp khí đốt cho khu vực này. Hiện tại, các kho chứa khí tại châu Âu đang ở mức 73% - cao hơn mức 56% của trung bình 5 năm gần đây, theo dữ liệu từ Hiệp hội Các hãng khí đốt châu Âu.
Dù vậy, nhà kinh tế học Bill Weatherburn từ hãng phân tích Capital Economics (Anh) nhận định “Việc giá khí đốt tăng mạnh trở lại cho thấy thị trường châu Âu nhạy cảm thế nào với bất kỳ sự gián đoạn nguồn cung năng lượng”.
Diễn biến giá khí đốt giao tương lai tại thị trường châu Âu trên sàn TTF (Hà Lan) từ đầu năm 2023 đến nay. (Nguồn: TradingView)
Bên cạnh vấn đề nguồn cung từ Na Uy, châu Âu cũng đang đứng trước nguy cơ mất thêm nguồn khí đốt lớn nữa khi Hà Lan dự kiến ngưng khai thác vĩnh viễn mỏ khí Groningen vào tháng 10/2023, sớm hơn một năm so với kế hoạch ban đầu. Sau khi thông tin này được đưa ra, giá khí đốt giao tương lai tại châu Âu đã có lúc lên gần 50 EUR/MW trong phiên giao dịch ngày 15/6.
Hiện người phát ngôn của Chính phủ Hà Lan cho biết họ vẫn chưa quyết định khi nào đóng cửa mỏ Groningnen. Mỏ khí này là một trong 10 mỏ khí lớn nhất thế giới và từng đáp ứng đến 10% tổng nhu cầu sử dụng khí hàng năm của châu Âu. Tuy nhiên, trong gần 10 năm nay, Hà Lan đã giảm khai thác khí do lo ngại các nguy cơ xảy ra động đất.
"Thị trường khí đốt châu Âu nói riêng, thị trường toàn cầu nói chung chắc chắn vẫn chưa thoát nguy cơ cung không đủ cầu", ông Tom Marzec-Manser – Giám đốc Phân tích Thị trường Khí đốt tại ICIS cho biết.
Trong khi đó, ông Henning Gloystein – Giám đốc tài nguyên, khí hậu, năng lượng tại hãng Eurasia Group (Hoa Kỳ), nhận định châu Âu vẫn đang phải đối mặt với thực tế là nguồn cung khí từ Nga hiện còn rất ít, do đó bất kỳ sự gián đoạn nguồn cung bất ngờ nào cũng sẽ khiến giá khí đốt tăng vọt.
Tuy nhiên, đa số các chuyên gia đều đồng tình cho rằng thị trường khí đốt trong ngắn hạn sẽ không rơi vào trạng thái hoảng loạn như mùa Hè năm ngoái. Dự trữ khí của Nhật Bản và Hàn Quốc đang ở mức cao kỷ lục; cùng với đó việc kinh tế Trung Quốc yếu hơn dự báo, cũng làm giảm khả năng châu Âu phải tham gia cuộc chiến giành khí hóa lỏng (LNG) với châu Á trong mùa Hè năm nay. Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc hiện là ba quốc gia tiêu thụ khí lớn nhất châu Á.
