Gia tăng tình trạng vi phạm về chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp, Bộ Tài chính đề xuất tăng mạnh mức phạt

Tại dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 156/2020/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán, Nghị định số 128/2021/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định số 156/2020/NĐ-CP, Nghị định số 158/2020/NĐ-CP về chứng khoán phái sinh và thị trường chứng khoán phái sinh, Bộ Tài chính đề xuất nhiều hành vi mới bị bổ sung vào khung xử phạt, tăng chế tài với hành vi có nguy cơ ảnh hưởng nhà đầu tư. Cùng với đó, cơ quan soạn thảo đề xuất tách riêng vi phạm trái phiếu doanh nghiệp.

Cụ thể, tăng mức phạt tiền đối với các vi phạm có rủi ro ảnh hưởng đến hoạt động của tổ chức kinh doanh chứng khoán hoặc quyền lợi của nhà đầu tư như: vi phạm về chào bán riêng lẻ, vi phạm về giao dịch ký quỹ, vi phạm của người hành nghề chứng khoán.

Nâng mức phạt, bổ sung chế tài đối với vi phạm về giấy phép kinh doanh chứng khoán, hoạt động kinh doanh, dịch vụ phải báo cáo, chấp thuận trước khi thực hiện nhằm tăng tính răn đe, đảm bảo quản lý các hoạt động của công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ cần có sự chấp thuận, cấp phép của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN).

Trong năm 2024 vừa qua, UBCKNN tăng cường rà soát, kiểm tra, phát hiện và xử phạt hàng loạt hành vi vi phạm liên quan đến công bố thông tin, thao túng giá cổ phiếu, và các hoạt động không đúng quy định.

Nâng hình thức xử phạt bổ sung là tăng thời hạn đình chỉ giao dịch có thời hạn đối với một số hành vi nhất định như hành vi cho mượn tài khoản dẫn đến thao túng (thời hạn đình chỉ lên mức tối đa trong xử phạt hành chính), hành vi vi phạm về báo cáo khi giao dịch vi phạm của cổ đông lớn, của người nội bộ, người có liên quan có khối lượng lớn (thời hạn đình chỉ đến mức tối đa trong xử phạt hành chính đối với vi phạm có giá trị từ 10 tỷ đồng trở lên).

Bổ sung hình thức mạnh là đình chỉ hoạt động nghiệp vụ môi giới chứng khoán có thời hạn đối với hành vi mang tính lạm dụng tài sản của khách hàng như cho mượn tiền, chứng khoán trên tài khoản của khách hàng, sử dụng chứng khoán của khách hàng để cầm cố, hành vi thực hiện dịch vụ theo quy định khi chưa được UBCKNN chấp thuận bằng văn bản.

Việc siết chặt này được đánh giá là cần thiết trong bối cảnh thị trường đã từng chứng kiến một số vụ việc sai phạm lớn gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới lòng tin nhà đầu tư, làm gia tăng biến động thị trường và ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh minh bạch của thị trường tài chính Việt Nam.

Một thay đổi lớn khác trong dự thảo là việc tách riêng các hành vi vi phạm liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ thành một mục độc lập. Việc này nhằm phản ánh đặc thù của loại hình trái phiếu riêng lẻ, vốn có quy định khác biệt so với cổ phiếu hoặc các loại chứng khoán chào bán ra công chúng. Các hành vi như vi phạm trong hoạt động chào bán, không công bố đầy đủ thông tin, không đăng ký giao dịch, hoặc cung cấp dịch vụ liên quan đến trái phiếu riêng lẻ khi chưa đủ điều kiện sẽ được chế tài rõ ràng hơn.

Theo đó, khung phạt cao nhất được áp dụng đối với các vi phạm về phát hành trái phiếu riêng lẻ tăng từ mức 1-1,5 tỷ đồng hiện nay lên 2-2,5 tỷ đồng, áp dụng cho hành vi vi phạm: làm giả giấy tờ, xác nhận trên giấy tờ giả mạo chứng minh đủ điều kiện chào bán, phát hành trong hồ sơ đăng ký chào bán, phát hành cổ phiếu, trái phiếu chuyển đổi, trái phiếu kèm chứng quyền riêng lẻ.

Trong năm 2024 vừa qua, UBCKNN tăng cường rà soát, kiểm tra, phát hiện và xử phạt hàng loạt hành vi vi phạm liên quan đến công bố thông tin, thao túng giá cổ phiếu, và các hoạt động không đúng quy định.

Theo thống kê, lũy kế cả năm 2024, UBCKNN đã ban hành 224 quyết định xử phạt với tổng số tiền phạt là 55.5 tỷ đồng, bình quân mỗi quyết định xử phạt gần 248 triệu đồng. Số quyết định xử phạt năm 2024 cao hơn 79 quyết định so với năm trước, tổng tiền phạt tăng hơn 61%.

Một số vụ việc xử phạt áp dụng hình thức xử phạt bổ sung, biện pháp khắc phục hậu quả như: đình chỉ giao dịch, buộc hủy bỏ thông tin hoặc cải chính thông tin, buộc từ bỏ quyền biểu quyết…

Điển hình, trường hợp Công ty CP quốc tế Phương Anh bị phạt 125 triệu đồng do công bố thông tin sai lệch về số liệu lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2023 tại báo cáo tài chính quý IV/2023. Cụ thể, theo báo cáo tài chính quý IV/2023, lợi nhuận sau thuế của Công ty Phương Anh là 106 triệu đồng. Tuy nhiên, theo báo cáo tài chính năm 2023 đã kiểm toán, công ty này lại lỗ gần 290 triệu đồng.

Tương tự, Công ty CP quốc tế Holding có địa chỉ tại phường An Phú, thành phố Thủ Đức, TP.HCM cũng bị xử phạt 175 triệu đồng vì công bố thông tin sai lệch tại báo cáo tài chính quý IV/2023, báo cáo tình hình quản trị công ty năm 2022 và năm 2023.

Gần đây nhất, UBCKNN vừa ký ban hành Quyết định số 12 năm 2025 xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán với AGG số tiền 325 triệu đồng do doanh nghiệp này đã thay đổi phương án sử dụng số tiền thu được từ đợt chào bán chứng khoán ra công chúng năm 2022, nhưng không thông qua đại hội đồng cổ đông.

Ngày 29/11/2024, Quốc hội biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán như nghiêm cấm thực hiện hành vi thao túng thị trường chứng khoán và xác định rõ 6 hành vi được xem là thao túng thị trường chứng khoán.

Các chuyên gia cho rằng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định156, Nghị định 128, Nghị định số 158 về chứng khoán phái sinh và thị trường chứng khoán phái sinh, được coi là bước tiến quan trọng nhằm nâng cao tính minh bạch, hiệu quả trong hoạt động phát hành, chào bán chứng khoán, ngăn chặn các hành vi gian lận, lừa đảo trong lĩnh vực chứng khoán và thúc đẩy sự phát triển của thị trường chứng khoán, với mục tiêu nâng hạng lên thị trường mới nổi.

Thanh Hoa