Giá trần LNG của Việt Nam gây thách thức cho mục tiêu điện khí hóa

Nhằm thúc đẩy sử dụng LNG và bảo vệ người tiêu dùng khỏi mức giá cao, vào tháng 5, chính phủ Việt Nam đã áp dụng mức giá trần cho doanh số bán điện sử dụng LNG nhập khẩu của các nhà máy phát điện.

Mặc dù vậy, các nhà sản xuất điện lo ngại rằng mức giá trần không phản ánh được sự biến động trên thị trường LNG, làm cho các nhà máy chạy bằng khí đốt khó có hiệu quả kinh tế nếu giá LNG tăng đột biến như đã từng xảy ra trong ba năm qua.

Ông Phạm Văn Cường, giám đốc Nhà máy điện Phố Nối, Hưng Yên. Reuters/Khan Vu

Ông Nguyễn Thanh Sơn, một chuyên gia năng lượng tại Hà Nội, nhận định rằng mức giá trần này gây rủi ro cho cả nhà cung cấp và người mua, vì nguồn cung và giá LNG phụ thuộc nhiều vào điều kiện địa chính trị không ổn định. Ông cho rằng việc áp dụng mức giá trần là không phù hợp.

Việt Nam đang phải đối mặt với thách thức lớn khi nước này đang nỗ lực thoát khỏi sự phụ thuộc quá nhiều vào than để cắt giảm lượng khí thải carbon, cũng như đối với các nhà sản xuất LNG toàn cầu, những người coi nền kinh tế đang phát triển nhanh chóng này là một cơ hội chín muồi.

Giá vốn đặt ra rào cản

Theo kế hoạch phát triển điện lực quốc gia, chính phủ Việt Nam đặt mục tiêu xây dựng 13 nhà máy điện chạy bằng LNG với tổng công suất 22,4 gigawatt (GW) vào năm 2030, chiếm 15% tổng sản lượng điện của cả nước.

Để đáp ứng nhu cầu này, PetroVietnam Gas dự kiến sẽ cần nhập khẩu 14 triệu tấn LNG mỗi năm, đưa Việt Nam trở thành thị trường lớn thứ sáu ở châu Á.

Bộ Công Thương đã đặt ra mức giá trần là 2.590,85 đồng (0,10 đô la) cho mỗi kilowatt giờ (KWh) đối với điện từ LNG mà các nhà sản xuất bán cho đơn vị vận hành lưới điện quốc gia EVN vào năm 2024. EVN cho rằng mức giá này là hợp lý và sẽ được điều chỉnh hàng năm theo dữ liệu đầu vào thay đổi, tạo sự ổn định lâu dài cho các nhà đầu tư.

Tuy nhiên, mức giá trần năm 2024 dựa trên giá LNG ở mức 12,9792 đô la cho mỗi triệu đơn vị nhiệt Anh (mmBtu), chưa bao gồm thuế và chi phí lưu trữ, khí hóa và phân phối, cùng tỷ giá chuyển đổi tiền tệ là 24.520 đồng cho 1 đô la.

Mức này cao hơn một chút so với giá LNG giao ngay hiện tại của châu Á và gần bằng giá trị LNG trong các hợp đồng dài hạn gắn với giá dầu.

Giá LNG giao ngay trung bình tại châu Á đã có xu hướng tăng kể từ năm 2021, từ 14 đến 34 đô la/mmBtu hàng năm, do tác động của đại dịch COVID-19 và chiến tranh Nga-Ukraine. Điều này khiến các nhà phát triển nhà máy lo lắng về mức giá trần.

Một nguồn tin từ một nhà phát triển nước ngoài cho biết, "Thị trường điện LNG của Việt Nam còn non trẻ và bất kỳ quy định nào khác biệt với thông lệ quốc tế đều sẽ ngăn cản đầu tư nước ngoài". Theo họ, thông lệ quốc tế là liên kết giá điện với giá LNG mà không có giới hạn, đảm bảo tính khả thi và khả năng tài chính của dự án. Việt Nam nên áp dụng thông lệ này.

Hiện tại, Việt Nam có hai cảng LNG với tổng công suất nhập khẩu là 4 triệu tấn mỗi năm, nhưng mới chỉ có năm chuyến hàng giao ngay với tổng khối lượng trên 300.000 tấn LNG. Những lô hàng này đã được pha trộn với khí đốt trong nước và bán cho các nhà máy chạy bằng khí đốt hiện có.

Các chuyên gia từ Wood Mackenzie nhận định rằng mục tiêu của chính phủ Việt Nam là "khá tham vọng", dự kiến lượng LNG nhập khẩu vào năm 2030 chỉ đạt từ 2 đến 3 triệu tấn một năm. Theo nhà phân tích Raghav Mathur, việc nhập khẩu LNG sẽ phụ thuộc vào cơ cấu giá và các chính sách ưu đãi cho ngành khí đốt.

Chìa khóa cho sự thành công

LNG có giá thành cao hơn than và thủy điện, những nguồn điện chính ở Việt Nam, khiến các nhà phát triển nhà máy điện chạy bằng khí LNG không muốn cam kết thực hiện các dự án nếu không có sự đảm bảo từ EVN.

"Các nhà đầu tư muốn ký hợp đồng LNG dài hạn với các nhà cung cấp, nhưng các nhà cung cấp thấy rằng điều đó rất rủi ro vì EVN không có bất kỳ cam kết nào", một thương nhân LNG cho biết.

Thông báo quan trọng tiếp theo mà các nhà phát triển đang chờ đợi là lệnh của chính phủ yêu cầu EVN mua điện chạy bằng khí LNG. Bộ Công Thương cho biết họ đang soạn thảo một nghị định để thiết lập khối lượng tiêu thụ điện LNG, dự kiến ban đầu sẽ đạt khoảng 70% công suất của một nhà máy.

Nhà máy điện chạy bằng LNG đầu tiên của Việt Nam, Nhơn Trạch 3, dự kiến sẽ bắt đầu phát điện vào tháng 11 năm nay, và nhà máy thứ hai, Nhơn Trạch 4, vào tháng 5 năm sau. Tuy nhiên, vẫn cần thêm 11 dự án nữa để đạt được mục tiêu năm 2030, và chính phủ cũng thừa nhận rằng các dự án đang đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm vấn đề hợp đồng, giải phóng mặt bằng và thiếu cam kết mua điện.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cảnh báo rằng việc chậm trễ phát triển các dự án này sẽ ảnh hưởng đến an ninh năng lượng quốc gia.

Thùy Linh - Theo Reuters