Giải mã những rào cản khiến giao thông thông minh chưa thể bứt tốc

Hạn chế cả về vốn, nhân lực, và sự đồng bộ của hệ thống

Là xu thế trên thế giới, giao thông thông minh đang được triển khai ở nhiều quốc gia để giải quyết các vấn đề đô thị như ùn tắc, tai nạn giao thông, ô nhiễm không khí, tỷ lệ sử dụng phương tiện giao thông công cộng còn thấp... tại các thành phố lớn.

Theo các chuyên gia từ Viettel Solutions, phần lớn các địa phương hiện nay đều ý thức rất rõ tầm quan trọng của việc triển khai hệ thống giao thông thông minh (ITS) trong nâng cao năng lực quản lý, giảm ùn tắc, đảm bảo an toàn và hướng tới phát triển đô thị bền vững. Tuy nhiên, khi bước vào thực tiễn triển khai, không ít địa phương vẫn gặp khó khăn do 4 rào cản lớn: thiếu vốn đầu tư, thiếu nhân lực chuyên môn, dữ liệu thiếu đồng bộ và hệ thống bị phân mảnh vì sử dụng các giải pháp từ nhiều nhà cung cấp khác nhau.

Trong số các rào cản, bài toán vốn đầu tư vẫn là thách thức lớn nhất. Đặc biệt tại các tỉnh, thành còn hạn chế về nguồn lực phát triển, ngân sách địa phương thường không đủ để trang trải chi phí đầu tư ban đầu cho hạ tầng số, thiết bị, trung tâm điều hành cũng như duy trì vận hành một hệ thống ITS có tính phức tạp và yêu cầu cao về kỹ thuật.

Hệ thống ITS có tính phức tạp và yêu cầu cao về kỹ thuật, địa phương không dễ để triển khai trong thực tiễn

Cùng với đó, bài toán nhân lực cũng gây nhiều trở ngại. Việc thiếu đội ngũ chuyên môn về công nghệ, truyền thông, phân tích dữ liệu và vận hành hệ thống thông minh khiến nhiều địa phương gặp khó trong quá trình triển khai và duy trì hiệu quả ITS. Thực tế cho thấy, lực lượng cán bộ tại địa phương – dù là ngành giao thông hay công nghệ thông tin – phần lớn chưa được đào tạo chuyên sâu để đáp ứng yêu cầu vận hành các hệ thống mới, hiện đại.

Ngoài ra, sự thiếu đồng bộ và nguy cơ phân mảnh hệ thống càng làm trầm trọng vấn đề. Một số địa phương triển khai thử nghiệm từng phần như camera giám sát, đèn tín hiệu hay phần mềm xử lý vi phạm, nhưng do sử dụng giải pháp từ nhiều nhà cung cấp khác nhau, hệ thống không thể tích hợp, dẫn đến dữ liệu bị phân tán và khó khai thác hiệu quả.

Việc kết nối và chia sẻ dữ liệu liên ngành cũng gặp trở ngại do thiếu cơ chế chuẩn hóa và phối hợp giữa các sở, ngành như giao thông, công an, đô thị, dân cư, khiến việc xây dựng trung tâm điều hành tổng thể trở nên khó khăn, cản trở quá trình phát triển giao thông thông minh tại các địa phương.

Kiến tạo hệ sinh thái giao thông thông minh bền vững

Với kinh nghiệm triển khai thành công hơn 20 trung tâm giám sát, xử lý vi phạm trật tự an toàn giao thông trên cả nước và một số thị trường nước ngoài như Dubai, Peru và Kuwait…các chuyên gia nghiên cứu và phát triển giải pháp giao thông thông minh của Viettel Solutions cho biết, một trong những thách thức lớn nhất của các địa phương hiện nay là chi phí triển khai. Để giải quyết, cách tiếp cận được đưa ra là xây dựng lộ trình đầu tư phù hợp với điều kiện thực tế, ưu tiên tái sử dụng hạ tầng sẵn có như camera hay hệ thống đèn giao thông, từ đó tối ưu ngân sách.

Các địa phương cũng cần giảm phụ thuộc vào trung gian bằng cách tận dụng hạ tầng truyền dẫn số quy mô lớn, kết hợp với băng thông mạnh và nền tảng điện toán đám mây hiện đại. Việc lựa chọn các nhà cung cấp có lợi thế sở hữu hạ tầng đủ mạnh sẽ giúp đảm bảo khả năng vận hành ổn định, đồng thời tiết kiệm chi phí dài hạn một cách bền vững.

Ngoài yếu tố hạ tầng, đội ngũ kỹ thuật giàu kinh nghiệm đóng vai trò quan trọng trong việc đồng hành, đào tạo và nâng cao năng lực cho cán bộ địa phương. Song song, việc ứng dụng công nghệ lõi như AI, IoT và Big Data cho phép tự động hóa nhiều quy trình, giảm bớt yêu cầu về chuyên môn cao ngay từ giai đoạn đầu triển khai.

Các giải pháp ITS nên được phát triển với mức độ tương thích cao, có thể tích hợp linh hoạt với hệ thống cũ qua nhiều chuẩn giao tiếp dữ liệu

Một điểm được nhấn mạnh là tính đồng bộ. Nếu hệ thống thiếu liên kết hoặc bị phân mảnh do sử dụng dịch vụ của nhiều nhà cung cấp, hiệu quả sẽ bị hạn chế. Chính vì vậy, các giải pháp nên được phát triển với mức độ tương thích cao, có thể tích hợp linh hoạt với hệ thống cũ qua nhiều chuẩn giao tiếp dữ liệu, thậm chí xây dựng các adapter tùy chỉnh nhằm thống nhất và khai thác dữ liệu toàn diện.

Cũng theo các chuyên gia, một hệ thống giao thông thông minh hoàn chỉnh cần bao gồm nhiều phân hệ cốt lõi, từ điều khiển giao thông thông minh, mô phỏng giao thông, xử lý vi phạm, quản lý giao thông công cộng, quản lý sự cố… cho tới các tiện ích trực tiếp dành cho người tham gia giao thông như cung cấp thông tin lộ trình hay quản lý bãi đỗ xe. Các phân hệ này có thể triển khai riêng lẻ hoặc đồng bộ toàn bộ, nhưng vẫn đảm bảo không gây phân mảnh.

Đặc biệt, vấn đề kết nối và chia sẻ dữ liệu liên ngành – vốn là một “nút thắt” tại nhiều đô thị – được các chuyên gia nhấn mạnh có thể tháo gỡ bằng cơ chế kết nối mở. Cách làm này cho phép tích hợp dữ liệu từ nhiều sở, ban, ngành như giao thông, công an, đô thị… về trung tâm điều hành giao thông, đảm bảo dữ liệu được chia sẻ theo chuẩn thời gian thực. Đây được coi là nền tảng quan trọng để xây dựng hệ sinh thái giao thông an toàn, hiệu quả và bền vững.

CTV An An/VOV.VN