Giải mã sức mạnh công nghệ khiến tiêm kích F-35 thống trị bầu trời

Được kỳ vọng duy trì năng lực tác chiến ưu việt đến tận những năm 2060, F-35 không chỉ là một máy bay chiến đấu đơn thuần, mà còn đóng vai trò trung tâm trong không gian tác chiến hiện đại.

Một máy bay chiến đấu F-35 trình diễn trong Triển lãm Hàng không vũ trụ quốc tế ILA tại Đức năm 2024 - Ảnh: Reuters

Nền tảng của “giác quan thứ 6”

Theo National Interest, điểm nổi bật nhất của F-35 nằm ở khả năng hợp nhất cảm biến. Không giống các dòng máy bay chiến đấu cũ vốn yêu cầu phi công phân tích dữ liệu từ nhiều màn hình hiển thị, F-35 kết hợp tất cả tín hiệu cảm biến thành một giao diện thống nhất, trực quan. Công nghệ này mang lại cho phi công khả năng nhận thức tình huống toàn diện theo thời gian thực, được ví như "giác quan thứ 6" trong không chiến hiện đại.

Trung tâm của hệ thống cảm biến này là radar mảng pha quét điện tử chủ động (AESA) có khả năng theo dõi đồng thời các mục tiêu trên không và mặt đất với độ chính xác cao. Bổ sung cho radar là hệ thống khẩu độ phân tán (DAS) gồm 6 camera hồng ngoại bố trí xung quanh máy bay, cho phép phi công quan sát toàn cảnh 360 độ. Ngoài ra, hệ thống nhắm mục tiêu quang điện tử (EOTS) giúp theo dõi và chỉ định mục tiêu cho vũ khí chính xác bằng công nghệ hồng ngoại và laser.

Hệ thống tác chiến điện tử (EW) và bộ thu cảnh báo radar (RWR) tiếp tục củng cố khả năng tự bảo vệ của F-35. Các cảm biến này có thể phát hiện, xác định và định vị các mối đe dọa từ xa, tạo điều kiện cho máy bay tránh né hoặc áp chế trước khi bị phát hiện. Dữ liệu cảm biến được hiển thị trên hệ thống hiển thị gắn trên mũ bảo hiểm (HMDS), giúp phi công không cần nhìn vào buồng lái mà vẫn có thể theo dõi toàn bộ tình huống chiến trường trong thời gian thực.

F-35 không chỉ là máy bay chiến đấu mà còn là nút trung chuyển thông tin trên chiến trường hiện đại. Thông qua các liên kết dữ liệu bảo mật như MADL (liên kết dữ liệu nâng cao đa chức năng) và Link 16, F-35 có thể chia sẻ dữ liệu mục tiêu, vị trí và mối đe dọa với các đơn vị đồng minh khác, từ máy bay chiến đấu thế hệ cũ như F-15 và F-16, đến các hệ thống phòng không mặt đất và tàu chiến.

Khả năng hợp nhất và truyền tải thông tin nhanh chóng này giúp F-35 đóng vai trò như một "trạm chỉ huy bay" trong môi trường chiến tranh mạng hóa. Máy bay có thể tự phát hiện mục tiêu, đánh giá độ ưu tiên và phân phối thông tin đến các nền tảng khác để thực hiện tác chiến hợp đồng. Chính điều này đã rút ngắn chu trình "phát hiện, quyết định, và hành động" xuống chỉ còn vài giây, thay vì vài phút như trước đây.

Tính năng mạng hóa giúp F-35 có thể đảm nhiệm nhiều vai trò cùng lúc: trinh sát, tác chiến điện tử, chỉ thị mục tiêu, và cả chỉ huy tác chiến, góp phần tạo ra một bức tranh toàn diện về chiến trường cho lực lượng đồng minh. Trong môi trường xung đột hiện đại, nơi thông tin là tài nguyên quan trọng bậc nhất, F-35 thể hiện rõ vai trò tiên phong.

Tàng hình và khả năng sống sót

F-35 sở hữu thiết kế tối ưu hóa khả năng tàng hình trước radar, kết hợp vật liệu hấp thụ sóng điện từ và hình dáng khí động học hạn chế tiết lộ tín hiệu. Công nghệ này cho phép máy bay thâm nhập sâu vào không phận đối phương mà không bị phát hiện, đặc biệt trong các nhiệm vụ đánh phủ đầu hoặc áp chế phòng không.

Ngoài ra, khả năng hoạt động dựa vào cảm biến thụ động cũng góp phần nâng cao tính tàng hình. Thay vì phát tín hiệu radar gây lộ vị trí, F-35 có thể sử dụng hệ thống hồng ngoại và cảm biến quang học để giám sát mục tiêu một cách thầm lặng. Điều này làm giảm đáng kể nguy cơ bị phát hiện và tấn công.

Chương trình phát triển F-35 không dừng lại ở mô hình hiện tại. Thông qua các gói nâng cấp theo từng khối (block), F-35 liên tục được cập nhật các công nghệ mới. Trong tương lai, máy bay sẽ được tích hợp trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ quyết định chiến thuật, đồng thời nâng cấp hệ thống chiến tranh điện tử để đối phó với các mối đe dọa phức tạp hơn.

Ngoài ra, khả năng mang vũ khí cũng được mở rộng, bao gồm cả bom hạt nhân chiến thuật B61-12 trong biến thể F-35A. Điều này biến F-35 trở thành nền tảng đa nhiệm không chỉ trong không chiến mà còn trong các nhiệm vụ răn đe chiến lược.

Việc thiết kế theo mô hình mở cũng giúp F-35 dễ dàng tích hợp với các hệ thống vũ khí mới như tên lửa siêu vượt âm, vũ khí năng lượng định hướng hoặc hệ thống phòng không chủ động, đảm bảo tính thích ứng với môi trường chiến tranh không ngừng biến động.

Mặc dù được đánh giá cao về mặt công nghệ, F-35 vẫn đối mặt với những thách thức đáng kể, gồm chi phí sản xuất và vận hành cao, cũng như độ phức tạp trong bảo trì. Tuy nhiên, các đối tác quốc tế vẫn tiếp tục đặt mua F-35, cho thấy niềm tin vào năng lực tác chiến và triển vọng phát triển lâu dài của loại máy bay này.

Hoàng Vũ