Giải mã tên bão: Vì sao bão số 3 lại có tên Wipha?

Bão số 3 là cách định danh của Việt Nam, cho biết đây là cơn bão thứ ba hoạt động trên khu vực Biển Đông trong năm. Trong khi đó, Wipha là tên gọi quốc tế dùng để nhận dạng và theo dõi bão trên phạm vi toàn cầu, giúp tránh nhầm lẫn khi có nhiều cơn bão hoạt động cùng lúc trên đại dương.

Quy tắc đặt tên bão quốc tế tại châu Á

Các cơn bão hoạt động ở khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương và Biển Đông không được đặt tên một cách tùy hứng. Thay vào đó, chúng được đặt tên lần lượt theo một danh sách định sẵn do Ủy ban Bão của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) điều phối. Danh sách này được đóng góp bởi 14 quốc gia và vùng lãnh thổ thành viên trong khu vực, bao gồm: Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Hoa Kỳ, Thái Lan, Philippines... Mỗi thành viên sẽ đề xuất 10 cái tên. Các tên gọi trong danh sách 140 tên này được chia thành 5 cột và sử dụng tuần tự, hết tên này đến tên khác, hết cột này sang cột khác. Khi hết tên cuối cùng trong danh sách, hệ thống sẽ quay trở lại từ đầu. Trách nhiệm chính trong việc đặt tên cho các cơn bão ở khu vực này được WMO ủy quyền cho Cơ quan Khí tượng Nhật Bản (JMA), có trụ sở tại Tokyo. Khi một áp thấp nhiệt đới mạnh lên thành bão nhiệt đới (với sức gió đạt chuẩn), JMA sẽ gán cho nó cái tên tiếp theo trong danh sách.

Nguồn gốc và ý nghĩa của tên bão Wipha

Quốc gia đề xuất tên bão Wipha là Thái Lan. Wipha (วิภา) trong tiếng Thái là một cái tên dành cho phụ nữ, mang ý nghĩa là "huy hoàng", "rực rỡ" hoặc "lộng lẫy".

Tên gọi "Wipha" không phải lần đầu xuất hiện. Do cơ chế luân phiên, cái tên này đã từng được sử dụng để đặt cho các cơn bão trong quá khứ, ví dụ như vào các năm 2007, 2013 và gần nhất là 2019 - một cơn bão cũng đổ bộ vào miền Bắc Việt Nam.

Khi nào một tên bão quốc tế bị xóa?

Một cái tên trong danh sách sẽ được sử dụng lặp lại sau vài năm. Tuy nhiên, trong trường hợp một cơn bão với tên gọi nào đó gây ra thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng về người và của, tên bão đó sẽ bị "xóa sổ" vĩnh viễn khỏi danh sách.

Quốc gia đã đề xuất tên bão bị xóa sẽ phải cung cấp một cái tên mới để thay thế. Ví dụ điển hình là siêu bão Haiyan (Hải Yến) do Trung Quốc đề xuất đã bị loại bỏ sau khi tàn phá Philippines và Việt Nam năm 2013. Tương tự, tên bão Yagi – cơn bão số 3 trên biển Đông năm 2024 cũng đã bị xóa khỏi danh sách tên bão quốc tế sau khi gây ra những thiệt hại nghiêm trọng tại Việt Nam và các quốc gia khác, đặc biệt là Philippines. Quyết định này được đưa ra tại cuộc họp của Ủy ban Bão, nhằm tránh gợi nhớ đến những tổn thất do cơn bão gây ra.

Bão Wipha mạnh cỡ nào?

Bão số 3 sẽ đạt cường độ mạnh nhất trên Vịnh Bắc Bộ trong sáng 22/7 trước khi ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền. Cơn bão được dự báo sẽ gây ra gió giật tới cấp 14 và kéo theo một đợt mưa đặc biệt lớn. Hoàn lưu bão sẽ gây ra một đợt mưa rất lớn trên diện rộng từ đêm 21 đến ngày 23/7. Trọng tâm mưa nằm ở khu vực Đông Bắc Bộ, đồng bằng Bắc Bộ, Thanh Hóa và Nghệ An có tổng lượng mưa phổ biến 200-350mm, cục bộ có nơi trên 600mm. Các nơi khác ở Bắc Bộ và Hà Tĩnh có mưa từ 100-200mm, cục bộ trên 300mm.

Vào 00:00 ngày 22/7, vị trí tâm bão số 3 Wipha ở vào khoảng 20.7 độ Vĩ Bắc; 107.8 độ Kinh Đông, cách Quảng Ninh khoảng 90 km về phía Nam, cách Hải Phòng khoảng 130 km về phía Đông, cách Hưng Yên khoảng 150 km về phía Đông Đông Bắc, cách Ninh Bình khoảng 180 km về phía Đông Bắc. Sức gió mạnh nhất ở vùng gần tâm bão mạnh cấp 10 (89-102 km/h), giật cấp 13. Dự báo trong 3 giờ tới, bão di chuyển theo hướng Tây Tây Nam, tốc độ khoảng 10-15 km/h.

Các cơ quan khí tượng lớn trong khu vực và trên thế giới cũng đang theo dõi chặt chẽ bão Wipha. Nhìn chung, các dự báo có độ đồng thuận cao về quỹ đạo và cường độ nguy hiểm của cơn bão. Trung tâm Cảnh báo Bão Liên hợp của Hải quân Hoa Kỳ (JTWC) đánh giá bão Wipha khi ở trên Vịnh Bắc Bộ, tương đương bão cấp 1 theo thang bão Saffir-Simpson của Mỹ. Quỹ đạo dự báo của JTWC cũng tương tự với nhận định của Việt Nam. Cơ quan Khí tượng Nhật Bản JMA phân loại Bão số 3 là một "cơn bão cuồng phong" (Typhoon). JMA dự báo sức gió duy trì (trong 10 phút) mạnh nhất có thể đạt 110 km/h, với áp suất tại tâm bão khoảng 975 hPa, cho thấy đây là một cơn bão mạnh

Đài Hà Nội sẽ tiếp tục thông tin tới quý vị về những diễn biến mới nhất của cơn bão số 3 Wipha khi đi vào Vịnh Bắc Bộ và đổ bộ lên đất liền trong các bản tin breaking news phát sóng trực tiếp trên truyền hình và các nền tảng số.

Đài Hà Nội