Giải pháp nào hỗ trợ ngành đồ uống trước thềm tăng thuế tiêu thụ đặc biệt?

Ngành đang gặp nhiều sức ép

Ngành đồ uống đang đứng trước giai đoạn đầy thách thức khi Luật số 66/2025/QH15 quy định từ ngày 1/1/2027, thuế Tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) áp dụng thêm với nước giải khát có đường trên 5g/100ml (thuế suất 8% từ 2027 và 10% từ 2028), đồng thời thuế TTĐB với rượu, bia tăng liên tục trong 5 năm, mỗi năm 5%. Trong bối cảnh này, Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA) phối hợp với VCCI, VAFIE tổ chức Tọa đàm “Kích cầu tiêu dùng để tăng trưởng kinh tế – Góc nhìn từ ngành đồ uống” ngày 25/9/2025, nhằm thảo luận giải pháp tháo gỡ khó khăn, đồng hành cùng mục tiêu tăng trưởng kinh tế đất nước.

Quang cảnh tọa đàm.

Phát biểu khai mạc, PGS.TS Nguyễn Văn Việt – Chủ tịch VBA nhấn mạnh: “Ngành đồ uống hàng năm đóng góp khoảng 60.000 tỷ đồng ngân sách, tạo công ăn việc làm cho hàng triệu lao động. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa được đánh giá đúng mức về vai trò, vị trí. Trong bối cảnh khó khăn, DN càng cần được hỗ trợ để phục hồi sức khỏe, trước khi bước vào chu kỳ tăng thuế mới”.

Bức tranh ngành đang gặp nhiều sức ép. Chỉ riêng năm 2024, sản lượng bia và nước giải khát đạt 7,14 tỷ lít, giảm 9,21% so với 2023. Tồn kho cuối năm tăng 23,7%, đánh dấu 10 năm liên tiếp hàng tồn tăng cao. Đặc biệt, theo Viện Nghiên cứu Đồ uống Việt Nam, tính đến tháng 7/2025, tăng trưởng toàn ngành giảm 7,8% so với cùng kỳ chuyển hẳn từ chậm lại sang suy giảm thực sự. Một số nhóm sản phẩm như nước ngọt có ga, nước trái cây giảm tới hơn 13%.

Không chỉ khó khăn về thị trường, DN còn phải thích ứng với yêu cầu chuyển đổi xanh, đầu tư công nghệ, thực hiện trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR)… trong khi giá nguyên liệu, vận chuyển, năng lượng đều leo thang.

Một trong những vấn đề nổi bật tại tọa đàm là vướng mắc chính sách giảm thuế GTGT 2%. Theo Nghị định 174/2025/NĐ-CP, từ 1/7/2025 đến hết 2026, nhiều nhóm hàng hóa được giảm thuế GTGT, song loại trừ nhóm hàng chịu thuế TTĐB. Điều này khiến nước giải khát có đường trên 5g/100ml không được hưởng giảm thuế trong năm 2026, dù đến 2027 mới chính thức thuộc diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB).

Trưởng Tiểu ban Nước giải khát thuộc VBA Nguyễn Thị Hải Vân cho rằng, quy định này thiếu đồng bộ, khiến DN chịu thiệt kép. Về nguyên tắc, năm 2026 sản phẩm chưa thuộc diện TTĐB thì vẫn nên được hưởng giảm 2% thuế giá trị gia tăng (GTGT) như các nhóm hàng khác.

Chuyên gia thuế Nguyễn Thị Cúc – Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn Thuế (VTCA) phân tích, Quốc hội đã cân nhắc kỹ khi lùi thời gian áp dụng thuế TTĐB với nước giải khát có đường tới 1/1/2027. Do đó, việc loại trừ chính sách giảm GTGT trong năm 2026 là chưa hợp lý. Cần sớm điều chỉnh để đảm bảo tính nhất quán, tránh gây bất lợi cho DN và người tiêu dùng.

Theo tính toán của Viện Nghiên cứu Đồ uống Việt Nam, nếu không được hưởng giảm GTGT 2% trong năm 2026, toàn ngành có thể mất đi khoảng 1.276 tỷ đồng lợi ích, lợi nhuận giảm 0,297%, thu nhập người lao động giảm 0,323%.

Đại biểu tham dự tọa đàm.

Kích cầu tiêu dùng – động lực then chốt

Trong bối cảnh mục tiêu tăng trưởng kinh tế 2025 là 8,3 – 8,5% và hướng tới hai con số giai đoạn 2026 – 2030, kích cầu tiêu dùng được coi là động lực quan trọng. Phó Tổng thư ký VCCI Đậu Anh Tuấn nhấn mạnh, các chính sách tài khóa, đặc biệt là giảm thuế GTGT, cần được triển khai nhất quán để tạo đà cho DN phục hồi. Riêng ngành đồ uống, nếu được tiếp tục hỗ trợ về thuế, DN sẽ có sức khỏe để chuẩn bị thích ứng với lộ trình tăng thuế TTĐB từ 2027.

Ông Đậu Tuấn Anh cũng lưu ý, bên cạnh chính sách thuế, cần phát huy vai trò của các kênh phân phối truyền thống như hộ kinh doanh, vốn là mắt xích quan trọng trong tiêu thụ sản phẩm.

Ở góc nhìn vĩ mô, chuyên gia kinh tế Nguyễn Đức Kiên – nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhận định, giai đoạn 2026 – 2030 sẽ định hình mô hình tăng trưởng mới. Việt Nam phải nỗ lực tận dụng động lực tiêu dùng nội địa, song song với xuất khẩu. Các chính sách hỗ trợ DN ngành đồ uống không chỉ giúp riêng ngành này, mà còn lan tỏa tích cực tới sản xuất, dịch vụ, việc làm và ngân sách.

Các ý kiến tại tọa đàm đều khẳng định, ngành đồ uống luôn đồng hành cùng Chính phủ, Bộ ngành trong công tác phát triển bền vững, nâng cao ý thức tiêu dùng có trách nhiệm, đầu tư sản xuất xanh, kinh tế tuần hoàn, hướng tới mục tiêu “net zero”.

Ngành cũng đặc biệt trân trọng tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về hoàn thiện thể chế, tháo gỡ rào cản hành chính, tạo môi trường thuận lợi cho DN, nhất là khu vực tư nhân – động lực quan trọng của nền kinh tế. Đồng thời đánh giá cao quyết tâm, nỗ lực của Chính phủ trong việc ban hành chính sách ổn định môi trường đầu tư, hỗ trợ cộng đồng DN vượt qua khó khăn.

Các chuyên gia cho rằng, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động, xung đột địa chính trị và lạm phát gia tăng, việc khoan thư sức DN là giải pháp cần thiết. Chỉ khi DN có sức, mới có thể duy trì việc làm, đóng góp ngân sách và thực hiện tốt các nghĩa vụ thuế trong tương lai.

Phương Nga